Κάνουν το χρέος «βιώσιμο» οι νέες ρυθμίσεις; Όλοι απαντούν όχι

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος βελτιώνουν –κυρίως σε μακροπρόθεσμη βάση- τη βιωσιμότητα του χρέους αλλά δεν την εξασφαλίζουν.

O βασικός στόχος που έχει απομείνει στην ελληνική κυβέρνηση, η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παραμένει στον αέρα καθώς η ΕΚΤ έχει θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης αλλά και τον χαρακτηρισμό του ελληνικού χρέους ως «βιώσιμο».

Έτσι, τόσο η ένταξη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα όσο και η είσοδος της Ελλάδας στο QE, θα εξαρτηθεί τελικώς από το κατά πόσο οι Ευρωπαίοι θα θελήσουν να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Κάτι τέτοιο, από τις επίσημες δηλώσεις δεν διαφαίνεται καθώς ο Γερούν Ντάισελμπλουμ ξεκαθάρισε ότι «περισσότερα για το ελληνικό χρέος θα συζητηθούν μετά τη λήξη του ελληνικού προγράμματος» δηλαδή μετά τον Ιούλιο του 2016.

Aπό τις διαπραγματεύσεις των επόμενων εβδομάδων –πολύ δύσκολα θα υπάρξει τόσο σημαντική πρόοδος στις διαβουλεύσεις μέχρι το τέλος του μήνα- θα φανεί αν υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω «εξειδίκευσης» των μεσοπρόθεσμων μέτρων, ανάληψης συγκεκριμένων δεσμεύσεων από την πλευρά των Ευρωπαίων για το ελληνικό χρέος ή οποιαδήποτε άλλη πολιτική λύση που θα στείλει μήνυμα «βιωσιμότητας» του χρέους στις αγορές.

Τόσο από ελληνικής πλευράς –μέσω του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους- όσο και από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης έχουν υπάρξει αναλύσεις που δείχνουν ότι το ελληνικό χρέος δεν γίνεται βιώσιμο μόνο με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν τη Δευτέρα. Καταρχήν, το «πακέτο» στηρίζεται σε παραδοχές οι οποίες δεν είναι βέβαιο ότι θα επιβεβαιωθούν όπως αναφέρει άλλωστε και ο ίδιος ο ESM στο κείμενο «ερωτήσεων-απαντήσεων» που εξέδωσε μετά την απόφαση του Eurogroup.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Ο αντίκτυπος ορισμένων μέτρων θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες πέρα από τον έλεγχο μας. Μεταξύ αυτών είναι οι συνθήκες που θα επικρατούν στις αγορές όσον αφορά το επιτοκιακό περιβάλλον και τη δυνατότητα των υπόλοιπων συμμετεχόντων στην αγορά να ολοκληρώσουν ορισμένες συναλλαγές».

Οι Ευρωπαίοι, επιμένουν να καταρτίζουν τα σενάρια βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους βάσει της παραδοχής ότι και μετά το 2018, η Ελλάδα θα μπορεί να παράξει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5%. Από μόνος του αυτός ο στόχος είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα επιτευχθεί ειδικά αν διατηρηθεί για πέντε ή και περισσότερα χρόνια όπως ακούστηκε στο Eurogroup της Δευτέρας.

Οι μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις για το χρέος, έχουν ήδη συζητηθεί τόσο σε τεχνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει σε αυτή τη φάση η πολιτική βούληση για προώθησή τους.

Δύο είναι οι βασικές μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις που έχουν συζητηθεί:

1. Οι παρεμβάσεις για τη μείωση του κινδύνου των επιτοκίων σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα δηλαδή μετά τον Αύγουστο του 2018 και για τουλάχιστον 10-12 χρόνια μέχρι το 2030. Από μόνη της αυτή η παρέμβαση, υποχρεώνει την Ελλάδα να πληρώνει το 15% του ΑΕΠ της για την εξυπηρέτηση του χρέους μέχρι το 2030 και το 20% του ΑΕΠ της από το 2035 και μετά.

2. Η χρονική επέκταση των δανείων που έχουν χορηγηθεί από τον EFSF. Με την παρέμβαση αυτή, το χρέος μετατρέπεται σε βιώσιμο καθώς οι ακαθάριστες ανάγκες παραμένουν κάτω από το 15% μέχρι και τα μέσα του 2030.

ESM: Πως θα εφαρμοστούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα

Στους τρόπους με τους οποίους θα εφαρμοσθούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αναφέρεται ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) σε δημοσίευμά του με τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων.

Ως προς τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, ο Μηχανισμός Σταθερότητας εκτιμά ότι θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας.

«Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή. Ο αντίκτυπος ορισμένων μέτρων θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες πέρα από τον έλεγχο μας. Μεταξύ αυτών είναι οι συνθήκες που θα επικρατούν στις αγορές όσον αφορά το επιτοκιακό περιβάλλον και τη δυνατότητα των υπόλοιπων συμμετεχόντων στην αγορά να ολοκληρώσουν ορισμένες συναλλαγές» αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.

Την ίδια ώρα, υπενθυμίζει ότι το Eurogroup έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο ονομαστικού κουρέματος του χρέους.

Αναλυτικά οι 16 ερωτήσεις - απαντήσεις είναι οι εξής:

1. Πότε αποφασίστηκε να κερδίσει η Ελλάδα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους;

Στην ανακοίνωση του στις 25 Μαίου του 2016, το Eurogroup έδωσε εντολή στον ESM να εργαστεί πάνω σε μια πρώτη δέσμη μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, που αναφέρονται ως βραχυπρόθεσμα μέτρα.

Οι υπουργοί τόνισαν ότι τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης και πριν από το τέλος του υφιστάμενου προγράμματος του ESM (του τρίτου προγράμματος).

Η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε.

Στις 5 Δεκεμβρίου του 2016, ο ESM παρουσίασε λεπτομερή σχέδια για βραχυπρόθεσμα μέτρα για το Eurogroup, τα οποία συμφώνησε να τα υιοθετήσει.

2. Θα υπάρξουν περαιτέρω μέτρα στο μέλλον;

Στην ανακοίνωση του στις 25 Μαίου του 2016, το Eurogrοup ανέφερε ακόμα μια πιθανή δεύτερη δέσμη μέτρων, εφόσον χρειαστεί, μετά την επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος του ESM από την Ελλάδα.

Αυτά είναι τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα μέτρα. Για το μακροπρόθεσμο διάστημα, το Eurogroup έχει συμφωνήσει σε ένα έκτακτο μηχανισμό για την διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους σε περίπτωση που προκύψει ένα πιο δυσμενές οικονομικό σενάριο για τη χώρα.

3. Ποιες είναι οι κατευθυντήριες αρχές για επιπρόσθετη ελάφρυνση χρέους;

Το Eurogroup έχει αποκλείσει οποιοδήποτε ονομαστικό κούρεμα. Επιπλέον, έχει συμφωνήσει ότι τα μέτρα θα:

α) διευκολύνουν την πρόσβαση στις αγορές για την Ελλάδα, ώστε να αντικαταστήσει το χρηματοδοτούμενο από το δημόσιο χρέος με χρέος του ιδιωτικού τομέα

β) θα εξομαλύνουν το προφίλ αποπληρωμής

γ) θα παράσχουν κίνητρα για την διαδικασία προσαρμογής της χώρας, ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος του ESM και

δ) θα διασφαλίσουν ευελιξία απέναντι στην αβέβαιη οικονομική ανάπτυξη και τις μεταβολές των επιτοκίων στο μέλλον.

4. Ποια βραχυπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν;

Υπάρχουν τρεις ομάδες βραχυπρόθεσμων μέτρων.
* εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής της Ελλάδας.
* μείωση του επιτοκιακού ρίσκου.
* άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου για το 2017.

5. Πως λειτουργεί η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής;

Η εξομάλυνση του προφίλ αφορά το δεύτερο πρόγραμμα της Ελλάδας, με τον EFSF. Η μέση σταθμισμένη ωρίμανση των δανείων στο πρόγραμμα αυτό είχε συμφωνηθεί αρχικά στα 32,5 έτη. Εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων, υποχώρησε στα 28 έτη. Η ωρίμανση θα επανέλθει τώρα πάλι στα 32,5 έτη, ώστε μια σειρά απότομων αυξήσεων στο κόστος αποπληρωμής τις δεκαετίες του 2030 και 2040να απλωθούν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

6. Και σχετικά με το δεύτερο μέτρο, την μείωση του ρίσκου γύρω από τα επιτόκια;

Υπάρχουν τρία διαφορετικά σχήματα (schemes) για το δεύτερο μέτρο. Το πρώτο είναι η ανταλλαγή ομολόγων. Για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ο EFSF/ESM προσέφερε δάνεια στην Ελλάδα συνολικής αξίας 42,7 δισ. ευρώ. Τα δάνεια αυτά δεν εκταμιεύτηκαν σε μετρητά, αλλά στη μορφή τίτλων κυμαινόμενου επιτοκίου. Η Ελλάδα χρησιμοποίησε τους τίτλους για να ανακεφαλαιοποίησει τις τράπεζες.

Οι τίτλοι θα ανταλλαχθούν τώρα για ομόλογα με σταθερό επιτόκιο με μεγαλύτερη ωρίμανση.

Επειδή τα νέα ομόλογα έχουν σταθερά επιτόκια, η Ελλάδα δεν θα είναι πλέον αντιμέτωπη με το ρίσκο να αυξηθούν τα επιτόκια. Οι τράπεζες απαγορεύεται να πουλήσουν τους τίτλους κυμαινόμενου και σταθερού επιτοκίου στην αγορά, αλλά μπορούν να τους πουλήσουν στην ΕΚΤ. Οι τίτλοι που έχουν πουλήσει ήδη οι τράπεζες εξαιρούνται από την ανταλλαγή. Μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ο EFSF/ESM θα επαναγοράσει τους τίτλους σταθερού επιτοκίου που έχουν ακόμα οι ελληνικές τράπεζες για να μην αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν το ρίσκο των επιτοκίων. Αυτό θα γίνει με πόρους που θα αντληθούν από την αγορά.

Για να εξασφαλιστεί μια ομαλή εκτέλεση, η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιηθεί σε διάφορες φάσεις σε μια μακρά χρονική περίοδο.

Το δεύτερο σχήμα προβλέπει ότι ο ESM θα προβεί σε συμφωνίες swap (ανταλλαγών). Το σχήμα αυτό θα σταθεροποιήσει το συνολικό κόστος χρηματοδότησης για τον ESM και θα μειώσει το ρίσκο η Ελλάδα να αναγκαστεί να πληρώσει υψηλότερο επιτόκιο στα δάνεια της όταν τα επιτόκια στις χρηματοοικονομικές αγορές αρχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον. Ένα swap είναι ένα χρηματοοικονομικό συμβόλαιο που επιτρέπει σε δυο συμβαλλόμενα μέρη να ανταλλάξουν, για παράδειγμα, πληρωμές σε σταθερό επιτόκιο με πληρωμές σε κυμαινόμενο επιτόκιο.

Το τρίτο σχήμα, γνωστό ως ανάλογη χρηματοδότηση (matched funding), προβλέπει ότι ο ESM θα χρεώσει ένα σταθερό επιτόκιο για ένα μέρος των μελλοντικών εκταμιεύσεων προς την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι θα εκδοθούν μακροπρόθεσμα ομόλογα που θα είναι σχεδόν ανάλογης ωρίμανσης με τα ελληνικά ομόλογα. Οι συνθήκες στις αγορές μπορεί να επηρεάσουν τον βαθμό στον οποίο μπορούν να εφαρμοστούν τα τρία μέτρα για την μείωση του επιτοκιακού ρίσκου.

7. Και το τρίτο μέτρο, η άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου;

Η άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου αφορά την δόση των 11,3 δισ. ευρώ του προγράμματος του EFSF (του δεύτερου προγράμματος) που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση μιας επαναγοράς χρέους.

Αυτή την στιγμή δεν έχει χρεωθεί κανένα περιθώριο σε αυτό το δάνειο, αλλά αρχικά προβλεπόταν να επιβληθεί ένα περιθώριο 2% από την επόμενη χρονιά. Η αύξηση αυτή θα ανασταλεί για το 2017.

8. Χρειάζονται περαιτέρω επίσημα βήματα προτού εφαρμοστούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα διοικητικά συμβούλια του ESM και του EFSF πρέπει να εγκρίνουν επίσημα τα μέτρα.

9. Πότε θα αρχίσετε να εφαρμόζετε τα μέτρα;

Η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2017. Τα τρία σχήματα για τη μείωση του επιτοκιακού ρίσκου θα ακολουθηθούν στο βαθμό που το επιτρέπουν οι συνθήκες στην αγορά και είναι εφικτή η εφαρμογή τους. Η απόφαση για την άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου για το 2017 προβλέπεται για πριν το τέλος αυτού του έτους.

10. Ποια θα είναι η εξοικονόμηση που θα προσφέρουν στην Ελλάδα αυτά τα μέτρα;

Στο βασικό σενάριο, ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων είναι ουσιαστικός και θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ αλλά και τις Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες (GFN) για την περίοδο 2017-2060, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ESM.

H ανταλλαγή ομολόγων και το swap επιτοκίων αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης. Οι δευτερογενείς συνέπειες για τα επιτόκια χρηματοδότησης της Ελλάδας θα είναι ένα επιπρόσθετο όφελος.

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα βελτιώσουν την βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή. Ο αντίκτυπος ορισμένων μέτρων θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες πέρα από τον έλεγχο μας. Μεταξύ αυτών είναι οι συνθήκες που θα επικρατούν στις αγορές όσον αφορά το επιτοκιακό περιβάλλον και τη δυνατότητα των υπόλοιπων συμμετεχόντων στην αγορά να ολοκληρώσουν ορισμένες συναλλαγές.

11. Έχουν κόστος τα μέτρα και ποιος θα το πληρώσει;

Το προσαρμοσμένο προφίλ αποπληρωμής δεν αναμένεται να έχει κόστος. Το κόστος της άρσης της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου θα συνίσταται στα κέρδη που θα απωλέσουν τα κράτη μέλη. Οποιοδήποτε κόστος από τα τρία σχήματα για την μείωση του επιτοκιακού ρίσκου θα βαρύνει την Ελλάδα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση της ανταλλαγής ομολόγων και στο swap επιτοκίων. Αυτά τα βραχυπρόθεσμα κόστη αντισταθμίζονται και με το παραπάνω από τα μακροπρόθεσμα οφέλη του όλου εγχειρήματος για την Ελλάδα.

12. Υπάρχουν άλλα κόστη για άλλα κράτη μέλη του ESM και ειδικότερα για τις τέσσερις χώρες που συμμετείχαν σε προγράμματα διάσωσης;

Όχι. Το Eurogroup έθεσε ως όρο οι συναλλαγές να μην έχουν κανένα άμεσο κόστος για άλλες χώρες.

13. Θα έχει κόστος η ανταλλαγή ομολόγων για τις ελληνικές τράπεζες;

Το σχήμα αναμένεται να είναι ουδέτερο για τις ελληνικές τράπεζες και χρειάζεται τη συγκατάθεση τους για να εφαρμοστεί.

14. Ποιος είναι ο αντίκτυπος της στρατηγικής χρηματοδότησης του EFSF/ESM;

H στρατηγική χρηματοδότησης παραμένει απαράλλαχτη. Οποιαδήποτε αλλαγή στον όγκο χρηματοδότησης για το 2017 θα κοινοποιηθεί σύντομα στις αγορές.

15. Θα σταματήσετε να εκδίδετε τίτλους μικρότερης ωρίμανσης και θα επικεντρωθείτε σε τίτλους μεγαλύτερης διάρκειας;

Όχι, θα συνεχίσουμε να έχουμε παρουσία ως εκδότης χρέους σε ολόκληρη την καμπύλη των αποδόσεων.

16. Γιατί αποφάσισε το Eurogroup να εξετάσει μέτρα ελάφρυνσης χρέους για την Ελλάδα;

Τα μέτρα έχουν σαν στόχο να αντιμετωπίσουν μια ευρύτερη ανησυχία ότι οι μελλοντικές πληρωμές χρέους θα επιφέρουν ένα αθέμιτο βάρος στις δαπάνες, καταπνίγοντας την οικονομία. Οι Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες (GFN), το συνολικό ποσό που δαπανά μια χώρα κάθε έτος σε πληρωμές τόκων και στην αποπληρωμή χρέους που ωριμάζει, είναι το σημείο αναφοράς για την μέτρηση αυτού του βάρους.

Το Eurogroup συμφώνησε ότι, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, οι Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες της Ελλάδας θα παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ κατά την μεσοπρόθεσμη περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος και κάτω από το 20% στη συνέχεια.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr