Η «επιδημία» της βίας

Ποια είναι η μεγαλύτερη πηγή βίας στον κόσμο; Με τις βίαιες συγκρούσεις στη Συρία, την Ουκρανία, και αλλού συνεχώς στην επικαιρότητα, πολλοί άνθρωποι θα έλεγαν ίσως η μεγαλύτερη πηγή βίας να είναι ο πόλεμος. Αλλά αυτό αποδεικνύεται να είναι θεαματικά λάθος.

Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα στην πραγματική τους βάση. Προφανώς, ο καθένας από εμάς θα ήθελε να σταματήσει τους πολέμους και την βία, ακριβώς όπως θα ήθελε να γλυτώσει τον κόσμο από τη φτώχεια και την πείνα ή να βρει μία λύση για την υπερθέρμανση του πλανήτη, ή ακόμη έναν τρόπο να μπορεί να προσφέρει εκπαίδευση σε όλους. Αλλά, δεδομένου των περιορισμένων πόρων, η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να λύσει όλα τα παραπάνω προβλήματα. Θα πρέπει λοιπόν να δοθεί προτεραιότητα, βάση μίας οικονομικής ανάλυσης κέρδους-ζημίας.

Oι ανθρωποκτονίες και ιδιαίτερα η βία κατά των γυναικών και των παιδιών είναι ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα απ'οτι οι εμφύλιοι πόλεμοι

Η διεθνής κοινότητα εργάζεται για την ανάπτυξη νέων στόχων για τα επόμενα 15 χρόνια, και το Copenhagen Consensus ζήτησε από μερικούς από τους κορυφαίους οικονομολόγους του κόσμου να δώσουν την εκτίμησή τους στο ποιους απο τους στόχους θα πρέπει να επιλέξουν. Είναι η μείωση της βίας ένας στόχος που αξίζει κανείς να ασχοληθεί η διεθνής κοινότητα; Ή μήπως οι πόροι που θα δαπανηθούν για αυτό τον σκοπό καλύτερα να πάνε για την εξάλειψη της πείνας; Και αν ναι, σε ποιες μορφές βίας πρέπει να στοχεύσει;ι

Μια μελέτη από τον James Fearon του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και Anke Hoeffler του Κέντρου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για τη Μελέτη των αφρικανικών οικονομιών υποστηρίζει ότι η κοινωνική βία – οι ανθρωποκτονίες και ιδιαίτερα η βία κατά των γυναικών και των παιδιών - είναι ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα απ'οτι οι εμφύλιοι πόλεμοι. Εννέα άνθρωποι σκοτώνονται κατά μέσο όρο σε περιστατικά διαπροσωπικής βίας για κάθε άνθρωπο που πεθαίνει στο καθήκον σε έναν εμφύλιο πόλεμο, ενώ ένα παιδί σκοτώνεται για κάθε δύο μαχητές που σκοτώνονται.

Ο παγκόσμιος ρυθμός δολοφονιών είναι δέκα ανά 100.000 πολίτες, ποσοστά που πλέον η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας τα χαρακτηρίζει ως επιδημία

Το 2008, υπήρχαν 418.000 ανθρωποκτονίες σε όλο τον κόσμο. Ο παγκόσμιος ρυθμός δολοφονιών είναι δέκα ανά 100.000 πολίτες, ποσοστά που πλέον η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας τα χαρακτηρίζει ως επιδημία. Κατά μέσο όρο κάθε ανθρωποκτονία στην Αμερική κοστίζει στην κοινωνία 9.100.000 δολάρια. Και αν κάνουμε μία αναλογία στα νούμερα, το κόστος όλων των βίαιων εγκλημάτων κοστίζει περίπου 1,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Φυσικά, αυτό δεν είναι μια άμεση οικονομική απώλεια για την παγκόσμια οικονομία, αλλά ένας τρόπος έκφρασης των επιπτώσεων. Αν θα μπορούσαν λοιπόν να εξαλειφθούν οι δολοφονίες, οι κοινωνίες σε όλο τον κόσμο θα ήταν σε καλύτερη θέση ακόμη και οικονομική, μιας και το κόστος των δολοφονιών αγγίζει όπως είπαμε το 1,7% του ΑΕΠ. Αν τώρα συγκρίνουμε αυτό το κόστος με το κόστος από εμφύλιους πολέμους, το οποίο ισοδυναμεί με περίπου 0,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ, καταλαβαίνει κανείς τη σημασία που πρέπει να δοθεί στη μείωση ή και στην εξάλειψή τους.

Αλλά αυτό το πρόβλημα είναι ακόμα πολύ μικρότερο σε σχέση με την μεγαλύτερη πηγή της βίας παγκοσμίως: τη βία κατά των γυναικών στο σπίτι (ενδο-οικογενειακή βία). Με βάση τις μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science, το 28% όλων των γυναικών στην υποσαχάρια Αφρική ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν περιστατικά βίας στο σπίτι κατά το προηγούμενο έτος. Αυτό περιλαμβάνει τις γυναίκες που υποβάλλονται σε ξυλοδαρμούς, εξαναγκασμό σε γάμο σε νεαρή ηλικία, σεξουαλική κακοποίηση, εγκλήματα «τιμής», ακόμη και ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων. Μια συντηρητική εκτίμηση αναφέρει ότι το κόστος κοινωνικής πρόνοιας για την αντιμετώπιση της ενδο-οικογενειακής βίας και μόνο ανέρχεται σε 4.4 δισεκατομμύρα δολάρια, ή 5,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή της βίας είναι η κακοποίηση των παιδιών, το 80% των οποίων συνήθως προκαλείται από τους ίδιους τους γονείς τους

Η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή της βίας είναι η κακοποίηση των παιδιών, το 80% των οποίων συνήθως προκαλείται από τους ίδιους τους γονείς τους. Ο ορισμός του, τι συνιστά δηλαδή κακοποίηση παιδιού, διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό, αλλά περίπου 15% των παιδιών υποφέρουν κάθε μήνα από σοβαρή σωματική τιμωρία, βάσει στοιχείων του ΟΗΕ. Αυτό περιλαμβάνει χαστούκια στο πρόσωπο, το κεφάλι ή τα αυτιά, ενώ το ένα τέταρτο από αυτά τα παιδιά έχουν υποστεί τέτοια μορφή βίας κατ' επανάληψη και σε μεγάλη ένταση.
Κάθε μήνα, περίπου 290 εκατομμύρια παιδιά ανέχονται τέτοια μορφή βίας. Το κόστος της κοινωνικής πρόνοιας είναι 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή 4,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Ένα μικρό κλάσμα της διεθνούς χρηματοδότησης πηγαίνει σήμερα προς τη μείωση των κοινωνικών περιστατικών βίας και για τη βελτίωση των συστημάτων ποινικής δικαιοσύνης. Το τεράστιο κόστος που επωμίζεται η κοινωνία από τα άτομα που ασκούν βία είναι πλέον κραυγαλέο. Δυστυχώς, εξακολουθούν να υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία σχετικά με το πού θα πρέπει καλύτερα να επικεντρώσει η παγκόσμια κοινωνία τους πόρους της.

Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι τα χρήματα που δαπανώνται για να μειωθεί η βία θα μπορούσαν να μοιράζονται πιο στοχευμένα. Σημαντικά ποσά κατευθύνονται για την καταστολή της βίας σε «ευάλωτα κράτη», για την λύση ή την πρόληψη κάποιου εμφυλίου πολέμου, αλλά μόνο το 0,27% της διεθνούς βοήθειας πηγαίνει σε έργα με σκοπό την «πρόληψη της εγκληματικότητας».

Ορισμένες λύσεις, είναι σαφές ότι δεν λειτουργούν πολύ καλά. Χρειάζονται πιο ενισχυμένες κοινωνικές υπηρεσίες έτσι ώστε να μπορούν αποτελεσματικά να μειώσουν τη βία κατά των παιδιών. Μελέτες στην πολιτεία της Ουάσιγκτον δείχνουν ότι η κατ 'οίκον επισκέψεις από εκπαιδευμένο προσωπικό μπορούν να μειώσουν την παιδική κακοποίηση, να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των παιδιών, τη σωματική και ψυχική υγεία τους, καθώς και να μειώσουν τυχόν δικαστικά έξοδα που σχετίζονται με τέτοιες περιπτώσεις. Ένα δολάριο που δαπανάται σε αυτό το πρόγραμμα παράγει οφέλη της τάξεως των 14 δολαρίων, καθιστώντας το μια ιδιαίτερα αποδοτική πολιτική.

Σε πολλές περιπτώσεις, αλλαγές στις κοινωνικές συμπεριφορές είναι απαραίτητες. Για να μειωθεί η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών, ένα πρόγραμμα στην Ουγκάντα​​, που ονομάζεται SASA! (Που σημαίνει στα Σουαχίλι «Τώρα!») προωθεί την άποψη ότι η συντροφική βία είναι απαράδεκτη. Το πρόγραμμα αυτό έχει καταφέρει να μειώσει αυτή τη μορφή βίας στο μισό σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.

Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα χωρών που έχουν αναλάβει αποτελεσματική δράση. Το 1993, η Μπογκοτά υπέστη 80 δολοφονίες ανά 100.000 ανθρώπους. Με τη λήψη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης - τον περιορισμό των ωρών κατά τις οποίες μπορεί να πωλείται αλκοόλ, την ανάκτηση του δημόσιου χώρου και τη βελτίωση των αστυνομικών και δικαστικών συστημάτων - το ποσοστό δολοφονιών μειώθηκε σε 21 ανά 100.000 κατοίκους το 2004, που εξακολουθεί να είναι υψηλή, αλλά είναι πολύ πιο κάτω απο το ποσοστό του 55 ανά 100.000 κατοίκους που σήμερα ισχύει στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ.

Το αλκοόλ είναι ένας παράγοντας στον οποίο αποδίδονται πολλές επιθέσεις. Ο έλεγχος ή ο περιορισμός της διάθεσής του θα μπορούσε να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο, όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση της Μπογκοτά. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια πιλοτική μελέτη για την αυστηρότερη επιβολή των υφιστάμενων κανόνων έδειξε ότι οι επιθέσεις θα μπορούσαν να μειωθούν με έναν πολύ αποδοτικό τρόπο, με τα οφέλη να υπερτερούν των εξόδων 17 προς ένα.

Ενώ εμείς ακόμα δεν γνωρίζουμε αρκετά, δύο σημεία είναι βέβαια. Πρώτον, η ενδο-οικογενειακή βία κατά των γυναικών και των παιδιών επιβάλλει κοινωνικό κόστος της τάξης των 8 εκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο, καθιστώντας το ένα τεράστιο παγκόσμιο ζήτημα.

Δεύτερον, υπάρχουν λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ορισμένων -από αυτά- προβλημάτων με πολύ χαμηλό κόστος και μεγάλη αποτελεσματικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μείωση της ενδο-οικογενειακής βίας ανήκει στην μικρή λίστα των αναπτυξιακών στόχων που πρέπει να επιτύχουμε στο άμεσο μέλλον.

Πηγή: Project Syndicate

*Ο Μπιόρν Λόμποργκ (Bjørn Lomborg), έιναι επίκουρος καθηγητής στο Business School της Κοπεγχάγης, ίδρυσε και διευθύνει το Κέντρο Copenhagen Consensus, το οποίο επιδιώκει να μελετήσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τις λύσεις τους, χρησιμοποιώντας τις βέλτιστες διαθέσιμες αναλυτικές μεθόδους.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr