Όλα εξαρτώνται από τον Αλέξη Τσίπρα τώρα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα αποφασίσει σύντομα εάν θέλει ή όχι μια συμφωνία με τους πιστωτές που θα επιτρέψει την Αθήνα να εξακολουθεί να εξυπηρετεί το χρέος της. Αν πει 'όχι' η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει. Από εκεί και πέρα είναι πιθανό η χώρα να αναγκαστεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη.
Τι πρέπει να κάνει; Θα γνωρίζει ο ίδιος καλύτερα για τους πολιτικούς του περιορισμούς. Εγώ θα εστιάσω στα οικονομικά. Η σύντομη απάντηση είναι: αν η συμφωνία είναι λογική, θα πρέπει να τη δεχτεί. Όμως τι είναι μια 'λογική' συμφωνία;
Σε γενικές γραμμές ή απάντηση είναι: οτιδήποτε επιτύχει να φέρει τέλος στην αβεβαιότητα. Κανένας επενδυτής δεν πρόκειται να επενδύσει λεφτά στην Ελλάδα καθώς εξακολουθεί να υπάρχει η απειλή του Grexit – μια Ελληνική έξοδος από την ευρωζώνη. Για να είναι βιώσιμη οποιαδήποτε συμφωνία, θα πρέπει να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο του Grexit. Το ίδιο ισχύει και για τις πολιτικές που θα χρειαστούν αν ο κ. Τσίπρας πει 'όχι'. Εκείνη την ημέρα – εάν έρθει - θα χρειαστεί ένα πολύ καλό οικονομικό σχέδιο.
Τι είναι μια 'λογική' συμφωνία; Σε γενικές γραμμές ή απάντηση είναι: οτιδήποτε επιτύχει να φέρει τέλος στην αβεβαιότητα
Άρα με βάση ποια οικονομικά κριτήρια θα πρέπει να εξετάσει ο κ. Τσίπρας οποιαδήποτε προσφορά του κάνουν;
Το πιο σημαντικό κομμάτι της συμφωνίας αφορά την δημοσιονομική προσαρμογή που θα ζητήσουν οι πιστωτές της Ελλάδας. Ο βασικός στόχος αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα: πόσα χρήματα διαθέτει μια χώρα για την εξυπηρέτηση του χρέους. Δεν υπάρχει κανένας στόχος που να χαρακτηριστεί αντικειμενικά 'σωστός' ή '΄λάθος'. Αλλά η εμπειρία δείχνει ότι τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν είναι πολιτικά βιώσιμα. Η μη-βιωσιμότητα της προηγούμενης συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας, των Ευρωπαίων πιστωτών της και το ΔΝΤ, άλλωστε, ήταν ο λόγος που οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.
Η εμπειρία δείχνει ότι τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν είναι πολιτικά βιώσιμα
Πρόσφατα άκουσα έναν διακεκριμένο ειδικό σε αυτό το θέμα να λέει ότι ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 2.5% του ΑΕΠ πιθανόν να ήταν εφικτό. Οι Έλληνες έχουν ζητήσει 1.5%, που είναι μια λογική αφετηρία για τις διαπραγματεύσεις. Ένα από τα λεγόμενα 'non papers' – τα έγγραφα που διαρρέουν χωρίς να υπάρχουν 'αποτυπώματα' - που κυκλοφορούν ανάμεσα στους διαπραγματευτές, κάνει λόγο για 3.5%, το οποίο μου φαίνεται υπερβολικά ψηλό. Είναι προφανές ότι ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 4.5% - όπως προέβλεπε η προηγούμενη δανειακή σύμβαση από το 2016 και μετά – αποτελεί μια εντελώς παράλογη απαίτηση.
Η κακή οικονομική διαχείριση από την Ελλάδα ευθύνεται για την κρίση του 2010, όμως οι πιστωτές ευθύνονται για την σημερινή κατάσταση διότι επέμειναν σε ένα οικονομικά αδαές πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Δεν έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μια σχετικά κλειστή οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο κομμάτι του ΑΕΠ παράγεται και καταναλώνεται στο εσωτερικό της χώρας. Αν επιβάλεις ακραία λιτότητα σε μια τέτοια οικονομία όταν αυτή ήδη βρίσκεται σε ύφεση, την παγιδεύεις. Το κλειδί για την ελληνική οικονομική ανάκαμψη πρέπει να είναι το τέλος της λιτότητας. Γι' αυτό και η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δεν αποτελεί απαραίτητα λύση, καθώς μπορεί να οδηγήσει αναγκαστικά σε περαιτέρω δημοσιονομική εξυγίανση και λιτότητα. Η Ελλάδα δεν θα έχει πρόσβαση στις διεθνές κεφαλαιακές αγορές και άρα δεν θα μπορεί να έχει δημοσιονομικά ελλείμματα.
Η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δεν αποτελεί απαραίτητα λύση, επειδή μπορεί να οδηγήσει αναγκαστικά σε περαιτέρω δημοσιονομική εξυγίανση
Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι αυτό που έπρεπε να είχε γίνει το 2010 και το 2012, όταν υπογράφησαν οι πρώτες δύο δανειακές συμβάσεις. Έπρεπε να είχε επιτραπεί στην Αθήνα να χρεοκοπήσει. Όμως οι πιστωτές προσέφεραν στη χώρα μια επικίνδυνη συμφωνία: εμείς θα σας βοηθήσουμε να επεκταθούν οι προθεσμίες πληρωμής του χρέους τώρα και εσείς θα εξασφαλίσετε υπερβολικά ψηλά πρωτογενή πλεονάσματα στο μέλλον.
Τι θα συνέβαινε εάν δινόταν στον κ. Τσίπρα η ίδια επιλογή και την δεχόταν; Η Ελλάδα θα επιβίωνε το καλοκαίρι χωρίς να πτωχεύσει, αλλά θα χρειαζόταν ένα τρίτο πρόγραμμα βοήθειας επειδή τα δημοσιονομικά της έχουν χειροτερεύσει τόσο πολύ από τον Ιανουάριο. Η πιθανότητα ότι αυτή η διαδικασία θα εκτροχιαζόταν κάποια στιγμή, είναι μεγάλη. Όπως και η πιθανότητα ότι αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν οι επενδυτές.
Τι θα συνέβαινε εάν δινόταν στον κ. Τσίπρα η ίδια επιλογή που δόθηκε και στην προηγούμενη κυβέρνηση και την δεχόταν; Η Ελλάδα θα επιβίωνε το καλοκαίρι χωρίς να πτωχεύσει, αλλά θα χρειαζόταν ένα τρίτο πρόγραμμα βοήθειας
Γι' αυτό είμαι σκεπτικός για την πιθανότητα ενός νέου γύρου πλασματικών 'λύσεων', όπου κυβερνήσεις και τράπεζες εγκρίνουν δάνεια που γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθούν. Μια φορά πέτυχε αυτή η στρατηγική. Πριν από ένα χρόνο οι επενδυτές ήταν κατά-χαρούμενοι. Οι Ελλάδα είχε επιστρέψει στις αγορές. Το αποτέλεσμα ήταν μια προσωρινή ανάπτυξη στην πραγματική οικονομία. Πιστεύουν πραγματικά ότι μπορούν να επαναλάβουν αυτό το κόλπο;
Αμφιβάλλω. Βλέπω τρία πιθανά σενάρια ανάκαμψης. Πρώτον, η Ελλάδα μπορεί να εξασφαλίσει μια πειστική συμφωνία με στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα που δεν θα είναι εντελώς παράλογος. Μια τέτοια συμφωνία θα απαιτούσε την πολιτική στήριξη του Αλέξη Τσίπρα, του ελληνικού κοινοβούλιου και της ευρύτερης ελληνικής κοινωνίας. Θα πρέπει να έχει ευρύτερη στήριξη ώστε να εφαρμοστεί ακόμη και αν αλλάξει η κυβέρνηση.
Ένα δεύτερο σενάριο θα ήταν να επιτραπεί στην Ελλάδα να αθετήσει στο χρέος της, οι πιστωτές της να σταματήσουν να δίνουν κράτικα δάνεια και η ευρωζώνη να αναλάβει τον έλεγχο του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Αν οι Ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν πλέον την εγγύηση του Ελληνικού κράτους, τότε δεν υπάρχει τρόπος να αναγκαστεί η Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Μια κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος είναι ο μόνος λόγος ώστε να συμβεί μια τέτοια αποχώρηση.
Και τέλος, ένας τελευταίος τρόπος να αρθούν οι φοβίες περί 'Grexit' θα ήταν μέσω... ένος 'Grexit'! Εγώ δεν θα προτιμούσα αυτή την επιλογή. Αλλά οι πιστωτές θα πρέπει να ξέρουν ότι δεν είναι πιο παράλογη επιλογή από την επιμονή σε ακόμη πιο βαθιά λιτότητα.
- Ο Βόλφγκανγκ Μούντσάου είναι αρθρογράφος των Financial Times
Πηγή: FT
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr