Τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα αλλάξουν το 2015, αλλά δεν αναμένεται τα νέα μέλη να είναι διαφορετικής νοοτροπίας από τα ήδη υπάρχοντα. Οι νικητές του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου – οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία και η Κίνα - θα συνεχίσουν να κατέχουν τις θέσεις που έχουν δικαίωμα βέτο. Πέντε νέα μη-μόνιμα μέλη – η Νέα Ζηλανδία, η Ισπανία, η Αγκόλα, η Μαλαισία και η Βενεζουέλα - θα αναλάβουν εκ περιτροπής μια διετή θητεία, αντικαθιστώντας την Αυστραλία, το Λουξεμβούργο, τη Ρουάντα, τη Νότια Κορέα και την Αργεντινή αντίστοιχα. Οι υπόλοιπες πέντε θέσεις θα καλυφθούν για άλλη μια χρονιά από το Τσαντ, τη Χιλή, την Ιορδανία, τη Λιθουανία και τη Νιγηρία.
Εκτός από τη Νιγηρία, κανένας από τους άλλους μεγάλους παίκτες του εικοστού πρώτου αιώνα - όπως η Βραζιλία, η Γερμανία, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Νότια Αφρική – θα μετέχουν σε αυτό. Όλες οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση της δομής του Συμβουλίου Ασφαλείας - ακόμη και το να απαγορεύεται η άμεση επανεκλογή των μη μονίμων μελών του, η οποία θα παρέχει τελικά μία συνεχή δέσμευση, έχουν σταματήσει.
Η αναμόρφωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι πλέον σημαίνουσες δυνάμεις θα έχουν πάντα μια θέση σε αυτό, δεν είναι η πιο επείγουσα μεταρρύθμιση, αλλά παραμένει μία από τις πιο σημαντικές.
Η αναμόρφωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι πλέον σημαίνουσες δυνάμεις θα έχουν πάντα μια θέση σε αυτό, δεν είναι η πιο επείγουσα μεταρρύθμιση, αλλά παραμένει μία από τις πιο σημαντικές. Η θεσμική νομιμότητα του Συμβουλίου ως κύριο όργανο λήψης αποφάσεων σε ζητήματα ειρήνης και ασφάλειας δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη. Εάν το Συμβούλιο εξακολουθήσει να έχει την ίδια δομή, είναι μόνο θέμα χρόνου - ίσως άλλα 15 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση - πριν χάσει την αξιοπιστία και το κύρος του.
Το άμεσο καθήκον είναι να βρούμε άλλους τρόπους για να ενισχυθεί η παγκόσμια θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το Συμβούλιο είναι τόσες πολλές όσο ποτέ. Πολλές κρίσεις έχουν ξεσπάσει σε πολλά μέρη του πλανήτη, πολλές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν συμβεί και αρκετοί άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από συγκρούσεις.
Εάν το Συμβούλιο εξακολουθήσει να έχει την ίδια δομή, είναι μόνο θέμα χρόνου - ίσως άλλα 15 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση - πριν χάσει την αξιοπιστία και το κύρος του.
Η ανταπόκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας στις προκλήσεις αυτές, που αποτελούν ένα ρεκόρ σε αριθμό, δεν ήταν κακή. Έπραξε σωστά στο θέμα της Συρίας να εγκαταλείψει τα χημικά όπλα της, και να επιτρέψει την πρόσβαση ανθρωπιστικής βοήθειας χωρίς τη συγκατάθεση του καθεστώτος. Έχει εγκρίνει περισσότερες ειρηνευτικές δυνάμεις στον τομέα της πολιτικο-στρατιωτικής προστασίας, από οποτεδήποτε άλλοτε. Διατήρησε επίσης μερικές αποτελεσματικές κυρώσεις και ανέφερε αρκετές υποθέσεις στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Σταμάτησε μια επικείμενη σφαγή στη Λιβύη το 2011, συμφωνώντας (τουλάχιστον στην αρχή) ότι η διεθνώς συμφωνημένη «ευθύνη προστασίας» δικαιολογείται από στρατιωτική δράση. Απάντησε αποφασιστικά στην κρίση του ιού Έμπολα και έχει περάσει ορισμένα σημαντικά ψηφίσματα κατά της τρομοκρατίας.
Και όμως, τα ζητήματα ανθρώπινης ασφάλειας είναι συντριπτικά πολλά στην πλειονότητα των κρατών της Αφρικής και της δυτικής Ασίας. Πολύ συχνά, το Συμβούλιο Ασφαλείας είχε εξαφανιστεί από τις πιο σοβαρές αποφάσεις σε θέματα ασφάλειας και ανθρώπινων δικαιωμάτων και περιορίζεται σε μία Realpolitik, έναν παλιομοδίτικο τρόπο σκέψης, μία δειλία, αρκετούς θεσμικούς περιορισμούς ή ακόμη περιορίζεται λόγω έλλειψης πόρων. Στις πιο πρόσφατες κρίσεις - στην Ουκρανία, στη Γάζα, στη Συρία και στο Ιράκ - έχει μείνει σχεδόν εντελώς παράλυτο.
Για να αποκατασταθεί και να ενισχυθεί η αξιοπιστία του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο επίκεντρο προς το παρόν θα πρέπει να είναι οι μεταρρυθμίσεις αυτές που δεν απαιτούν κάποια τροποποίηση από τα Ηνωμένα Έθνη. Ένα καλό σημείο εκκίνησης θα ήταν να εφαρμόζει τις υπάρχουσες πρακτικές πιο συχνά, κάνοντας λιγότερες εξαιρέσεις στον κανόνα. Το Συμβούλιο μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα, όπως επέδειξε στο θέμα του χημικού οπλοστασίου της Συρίας, όταν θέσπισε σαφή κριτήρια αξιολόγησης, σαφή χρονοδιαγράμματα, ενεργούς μηχανισμούς παρακολούθησης, τακτικές διαδικασίες υποβολής εκθέσεων, καθώς και συγκεκριμένες συνέπειες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Το Συμβούλιο θα πρέπει να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην διαδικασία για την πρόληψη συγκρούσεων και κρίσεων, με τεχνικές έγκαιρης προειδοποίησης και ενημέρωσης. Πρέπει να αναγνωρίσει ότι η πρόβλεψη και η αντιμετώπιση σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν μέρος των βασικών δραστηριοτήτων του. Θα πρέπει πάλι να ενθαρρύνει τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ στο να κάνει συχνότερα χρήση του άρθρου 99 του Χάρτη και να εφιστά την προσοχή του Συμβουλίου σε διάφορα θέματα.
Το Συμβούλιο θα πρέπει να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην διαδικασία για την πρόληψη συγκρούσεων και κρίσεων, με τεχνικές έγκαιρης προειδοποίησης και ενημέρωσης.
Υπάρχει μια απελπισμένη ανάγκη να αποκατασταθεί η συναίνεση σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ακραία εγκλήματα που συχνά απαιτούν στρατιωτική παρέμβαση. Πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για να ξεπεραστεί η πίκρα που είναι ακόμα αισθητή προς τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία - η οποία εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την παράλυση στο θέμα της Συρία. Η λύση φαίνεται να βρίσκεται σε κάποια παραλλαγή του «Ευθύνη και παράλληλη Προστασία», μία ιδέα που προτάθηκε για πρώτη φορά από τη Βραζιλία (με την Κίνα και τη Ρωσία να δείχνουν κάποια συμπάθεια), η οποία θα απαιτεί κάποια μορφή συνεχούς παρακολούθησης και επανεξέτασης στρατιωτικών εντολών.
Η Γαλλία έχει προτείνει έναν πραγματικό μετασχηματισμό του Συμβουλίου: τα μόνιμα μέλη του θα είναι υποχρεωμένα να κάνουν χρήση του βέτο σε περιπτώσεις εγκλημάτων μαζικής θηριωδίας, όταν αυτά πιστοποιούνται ως τέτοια από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ ή από κάποια άλλη αποδεκτή διαδικασία, τουλάχιστον όταν δεν υπάρχουν ζωτικά εθνικά συμφέροντα που να διακυβεύονται. Αλλά αυτή η μετάβαση θα είναι επίπονη. Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δηλώσει ότι θα πρέπει να εξεταστεί αυτή η πρόταση, η Ρωσία αντιτίθεται ανοικτά. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ αισθάνονται ανασφαλείς ενώ η Κίνα έχει παραμείνει ακόμη σιωπηλή.
Αυτές οι αντιδράσεις είναι μια υπενθύμιση ότι οι μεγαλύτερες αλλαγές στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα πρέπει να γίνουν στην νοοτροπία των μόνιμων μελών του. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι παγκόσμιες ευθύνες τους είναι τεράστιες. Θα πρέπει όλα τα μέλη του να βρουν ένα κοινό έδαφος αποφάσεων καθώς και να υπάρχει περιορισμένη ανοχή για σε θέματα ιδιοτέλειας των κρατών που μετέχουν σε αυτό. Αν δεν αυξηθεί η παγκόσμια εξουσία του Συμβουλίου, τότε θα χάσει την υπόστασή του και τότε θα έρθει αντιμέτωπο με τον πραγματικό κίνδυνο να επιστρέψει στην ανικανότητα παρέμβασης που βίωσε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
* Πηγή: Project Syndicate
* Ο Γκάρεθ Έβανς είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας (1988-1996) και Πρόεδρος της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων (2000-2009). Συν-προεδρεύει στο Παγκόσμιο Κέντρο για την Ευθύνη για την Προστασία στην Νέα Υόρκη και στο Κέντρο για τη μη διάδοση των πυρηνικών και τον αφοπλισμό στην Καμπέρα.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr