Στερεότυπα για την Ουκρανία

Για όσους είναι νέοι στο θέμα – ακόμα και για όσους το παρακολουθούν για πολλά χρόνια - η ουκρανική κρίση μπορεί να φαίνεται μαύρη. Οι Ουκρανοί έχουν πρόεδρο, τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος παραχώρησε στον εαυτό του εξουσίες δικτάτορα και στη συνέχεια κατήργησε ορισμένες από αυτές. Ανακοίνωσε εκεχειρία και στη συνέχεια την παραβίασε. Υποστηρίζει την επιβολή του νόμου, αλλά είναι εργοδότης κακοποιών οι οποίοι τραβούν τους δημοσιογράφους έξω από τα αυτοκίνητα και τους πυροβολούν.

Η ουκρανική αντιπολίτευση, από την άλλη, έχει τρεις ξεχωριστούς ηγέτες οι οποίοι μπορεί ναι ή μπορεί και όχι να ελέγχουν το ουκρανικό κίνημα διαμαρτυρίας σε κάθε δεδομένη στιγμή.

Η ομίχλη της αδιαφάνειας βοηθά να εξηγήσουμε γιατί η Ουκρανία, μετά από χρόνια σταθερότητας, έχει γίνει ξαφνικά βίαιη και απρόβλεπτη

Η ομίχλη της αδιαφάνειας βοηθά να εξηγήσουμε γιατί η Ουκρανία, μετά από χρόνια σταθερότητας, έχει γίνει ξαφνικά βίαιη και απρόβλεπτη. Βοηθά επίσης να εξηγήσουμε γιατί τόσοι πολλοί εντός και εκτός της χώρας χρησιμοποιούν ιστορικά κλισέ για να περιγράψουν την κατάσταση. Συχνά η χρήση αυτών των κλισέ εξυπηρετεί τα συμφέροντα αυτών που τα χρησιμοποιούν. Μερικές φορές είναι απλώς κακές απλουστεύσεις . Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτό που ακολουθεί είναι ένας πρακτικός οδηγός για τους όρους, τις λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούνται και για τις οποίες χρειάζεται να είμαστε επιφυλακτικοί:

Αδελφική βοήθεια - Αυτή είναι μια Σοβιετική έκφραση η οποία χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τη Σοβιετική εισβολή της Πράγας το 1968 και στο Αφγανιστάν το 1979. Η «αδελφική βοήθεια» είχε ως στόχο να αποτρέψει την ανατροπή καθεστώτων-μαριονέτα είτε βίαια ή ειρηνικά. Τον Δεκέμβριο, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αποκάλεσε την Ουκρανία μια «αδελφική» χώρα και υπαινίχθηκε ότι την βλέπει ως κράτος-μαριονέτα. Αυτή την εβδομάδα, ένας Ρώσος βουλευτής δήλωσε ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του είναι «έτοιμοι να δώσουν σε όλους την απαραίτητη βοήθεια σε περίπτωση που ο αδελφικός ουκρανικός λαός το ζητήσει». Αυτό μπορεί να είναι και το σύνθημα για τις φιλορωσικές οργανώσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας για να ζητήσουν παρέμβαση.

Αντιτρομοκρατική επιχείρηση - Αυτή είναι μια έκφραση της εποχής Πούτιν, που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή στην Τσετσενία το 1999. «Αντιτρομοκρατική επιχείρηση», στο συγκεκριμένο πλαίσιο, σημαίνει ότι τα πάντα επιτρέπονται: ο όρος έδωσε στους Ρώσους στρατιώτες «λευκή επιταγή» για να καταστρέψουν το Γκρόζνι, την πρωτεύουσα της Τσετσενίας. Αυτό εξηγεί γιατί τόσοι πολλοί αντέδρασαν με τρόμο νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, όταν το ουκρανικό υπουργείο Αμυνας προειδοποίησε ότι ο στρατός «θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αντιτρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφος της Ουκρανίας».

Η «αδελφική βοήθεια», η «αντριτρομοκρατική επιχείρηση», το «πραξικόπημα» και οι «Ναζί»

Πραξικόπημα - Αυτή η πιο καθολική έκφραση έχει χρησιμοποιηθεί από τον Νοέμβριο τόσο από την κυβέρνηση της Ουκρανίας όσο και από Ρώσους σχολιαστές για να περιγράψουν τις διαδηλώσεις στο Κίεβο και αλλού. Αυτό μπορεί να σημαίνει οτιδήποτε, από «ειρηνικές διαμαρτυρίες που δεν μας αρέσουν» μέχρι «διαδηλωτές που χρησιμοποιούν βία εναντίον των αστυνομικών». Σε κάθε περίπτωση είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει μια «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» και όχι κατ 'ανάγκην για να περιγράψει ένα πραγματικό πραξικόπημα.

Ναζιστική ή φασιστική – Αυτοί οι ιστορικά βεβαρημένοι όροι, έχουν χρησιμοποιηθεί επί πολλούς μήνες από Ρώσους και Ουκρανούς αξιωματούχους για να περιγράψουν ένα ευρύ φάσμα ηγετών της αντιπολίτευσης και άλλων οργανώσεων. Ψεύτικες φωτογραφίες από ανύπαρκτες αφίσες του Χίτλερ στο Κίεβο έχουν κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο. Πρόσφατα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών έκανε «διάλεξη» σε Γερμανούς συναδέλφους του λέγοντάς τους ότι υποστηρίζουν ανθρώπους που υμνούν τον Χίτλερ. Φυσικά υπάρχει μια ουκρανική ακροδεξιά, αν και είναι πολύ μικρότερη από την ακροδεξιά στη Γαλλία, στην Αυστρία ή στην Ολλανδία, και τα μέλη της έχουν πράγματι γίνει πιο βίαια κάτω από την πίεση των ροπάλων των αστυνομικών, από τις σφαίρες και τις επιθέσεις. Ταυτόχρονα, όσοι χρησιμοποιούν αυτούς τους όρους πρέπει να θυμούνται ότι η ισχυρότερη αντισημιτική, ομοφοβική και ξενοφοβική ρητορική στην περιοχή αυτή δεν προέρχεται από την ουκρανική ακροδεξιά αλλά από το ρωσικό τύπο και το ρωσικό καθεστώς. Οπως έγραψε ο ιστορικός Τιμ Σνάιντερ, «η ουκρανική κυβέρνηση λέει στον εαυτό της ότι οι αντίπαλοι της είναι οι Εβραίοι και σε μας ότι οι αντίπαλοί της είναι οι Ναζί». Οι συκοφαντίες κολλάνε. Ο Ρομάνο Πρόντι, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έγραψε ένα κατά τα άλλα ανώδυνο άρθρο προτάσσοντας το θέμα των «ουκρανικών ακροδεξιών εθνικιστικών ομάδων» σαν να ήταν το κύριο πρόβλημα, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και δυτικοί πολιτικοί δεν έχουν ανοσία.

Πρόκειται για μια πολιτική αντιπαράθεση και - παρά την ομίχλη της αδιαφάνειας - στη βάση της δεν είναι και τόσο δύσκολο να κατανοηθεί

Εθνο-γλωσσικοί δοαχωρισμοί ή παράδειγμα Γιουγκοσλαβίας; - Αυτοί είναι επιπλέον βεβαρημένοι όροι που χρησιμοποιούνται τόσο στη Δύση όσο και τη Ρωσία για να δείξουν ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι αταβιστική, ανεξήγητη και ότι γεννήθηκε από ένα βαθύ εθνικό μίσος. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν είναι καθόλου μια εθνοτική σύγκρουση. Πρόκειται για μια πολιτική αντιπαράθεση και - παρά την ομίχλη της αδιαφάνειας - στη βάση της δεν είναι και τόσο δύσκολο να κατανοηθεί. Στρέφει τους Ουκρανούς (τόσο αυτούς που μιλάνε ρωσικά όσο και αυτούς που μιλάνε ουκρανικά) που θέλουν να ζήσουν σε μια «ευρωπαϊκή» δημοκρατία με ανθρώπινα δικαιώματα και κράτος δικαίου εναντίον των Ουκρανών (που επίσης μιλούν και ρωσικά και ουκρανικά) που υποστηρίζουν ένα αντιδημοκρατικό, ολιγαρχικό καπιταλιστικό καθεστώς που είναι πολιτικά και οικονομικά εξαρτημένο από τη Ρωσία. Κάποιοι από τους υποστηρικτές του καθεστώτος μπορεί κάλλιστα να πιστεύουν ότι αγωνίζονται εναντίον φασιστών και εξτρεμιστών Ευρωπαίων ομοφυλόφιλων. Αλλοι μπορεί απλά να φοβούνται ότι οι ριζικές μεταρρυθμίσεις θα τους κοστίσουν το μισθό τους. Είτε έτσι είτε αλλιώς , αυτό δεν είναι μια διαμάχη για το ποια γλώσσα να μιλήσουν ή σε ποια εκκλησία να πάνε. Είναι μια βαθιά, θεμελιώδης διαφωνία σχετικά με τη φύση του κράτους, τις διεθνείς συμμαχίες της χώρας, το δικαστικό σύστημα, την οικονομία και το μέλλον της Ουκρανίας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα διακυβεύονται στην Ουκρανία, το λιγότερο που μπορούν οι ξένοι να κάνουν είναι να αποφεύγουν ανόητα στερεότυπα όταν συζητούν για την τύχη των Ουκρανών.

* Η Αν Aπλμπαουμ είναι αρθρογράφος της εφημερίδας Washington Post και Slate. Είναι Διευθύντρια του Προγράμματος για τις Παγκόσμιες Αλλαγές στο Ινστιτούτο Legatum του Λονδίνου

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr