Διπλή απώλεια για την παγκόσμια λογοτεχνία: Γκρας και Γκαλεάνο

Μαύρη Δευτέρα για την παγκόσμια λογοτεχνία η Δευτέρα του Πάσχα.

Πρώτος έφυγε ο νομπελίστας Γκίντερ Γκρας ,η συνείδηση της μεταπολεμικής Γερμανίας για τις φρικαλεότητες των Ναζί και ακολούθησε ο Εντουάρντο Γκαλεάνο που υπήρξε επί δεκαετίες η φωνή αφύπνισης ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής και ο πιο πολιτικός συγγραφέας της.

Γκαλεάνο: Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής

Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που συνέβη το 2009, στην 5η Σύνοδο των Αμερικανικών Κρατών, όταν ο ηγέτης της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες δώρισε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες στον Μπαράκ Ομπάμα, ένα βιβλίο: ήταν το θρυλικό για τους Νοτιαμερικανούς «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» ένα εμβληματικό έργο που ο Γκαλεάνο έγραψε το 1971 σε ηλικία 31 ετών.

Ποιος ήταν ο Γκαλεάνο

Ο Γκαλεάνο γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάη, μέλος μίας οικογένειας με ευρωπαϊκή καταγωγή, που ανήκε στη μεσαία τάξη και ήταν καθολική. Όταν ήταν νέος είχε δουλέψει ως εργάτης εργοστασίου, ελαιοχρωματιστής, ταχυδρόμος, δακτυλογράφος και άλλα. Στα 14 του πούλησε την πρώτη του πολιτική γελοιογραφία στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Ελ Σολ» του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ουρουγουάης.

Στα 20 του έγινε αρχισυντάκτης στη «La Marcha» και αμέσως μετά διευθυντής στην εφημερίδα «Epoca».

Το 1971, σε ηλικία 31 ετών, έγραψε τις «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκκίδα), το οποίο έμελλε να αναγνωριστεί ως βιβλίο αναφοράς για τη Λατινική Αμερική, καθώς αποτελεί μια πλήρη καταγραφή και έναν αναλυτικό σχολιασμό για την τραυματική Ιστορία της ηπείρου.

Το 1973 το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ουρουγουάη τον ανάγκασε να καταφύγει στην Αργεντινή και από εκεί στην Ισπανία όπου έζησε εξόριστος για δέκα χρόνια. Πίσω στην πατρίδα του είχε απαγορευθεί η κυκλοφορία του βιβλίου - ένα εμπάργκο που επεκτάθηκε στη Χιλή και στην Αργεντινή.

Αργότερα, όμως, ήρθαν και άλλα βιβλία, εξίσου εμβληματικά, τα οποία μεταφράστηκαν σε 20 γλώσσες. Μεταξύ αυτών η τριλογία «Η μνήμη της φωτιάς» και το εκπληκτικό «Καθρέφτες: Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πάπυρος).

Η συνέντευξη στο BHMagazino

Μια ιδέα για την πολιτική σκέψη του Γκαλεάνο δίνει μια συνέντευξη που είχε δώσει το φθινόπωρο του 2011 στον Μάκη Προβατά για το BHMagazino, ένθετο περιοδικό στο ΒΗΜΑ της Κυριακής.

«Οι αγορές και τα χρηματιστήρια τιμούν και επιβραβεύουν την εργασία των κερδοσκόπων και “κατασκευάζουν” τους ζητιάνους και τους πλούσιους αυτού του πλανήτη με εξαιρετική ευκολία» είχε πει.

« Αμέσως μετά το Κραχ του 1929 στη Γουόλ Στριτ, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ είχε δηλώσει ότι η κρίση είχε και τη θετική πλευρά της, διότι “έτσι ο κόσμος θα δουλέψει πιο σκληρά και θα ζήσει μια πιο ηθική ζωή”. Ε, λοιπόν, στο όνομα αυτού καταστράφηκαν μερικές χώρες όπως η Βραζιλία και το Ελ Σαλβαδόρ», είχε συμπληρώσει.

«Η μεγαλύτερη απογοήτευσή μου σε σχέση με τον Ομπάμα ήταν το Νομπέλ Ειρήνης, το οποίο παρέλαβε εκφωνώντας έναν λόγο ουσιαστικά προς τιμήν του πολέμου! Ισως παραδέχτηκε με αυτόν τον τρόπο ότι είναι και ο ίδιος αιχμάλωτος του στρατιωτικού μηχανισμού που κυβερνά τη χώρα του...» είχε πει για τον Ομπάμα.

H προφητεία για την Ελλάδα

Και για την Ελλάδα και για την κρίση είχε πει σχεδόν προφητικά: «Η Ελλάδα θα γνωρίσει τώρα αυτό που πάντα γνώριζε η Λατινική Αμερική: ότι ο κόσμος κατευθύνεται από υποτιθέμενους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι ασκούν τη διεθνή δικτατορία τους και κάθε φορά γίνονται όλο και λιγότερο ορατοί. Να ξέρετε, όμως, πως η ελευθερία τού να υπακούς δεν είναι ελευθερία. Το έθνος που υπακούει δεν είναι πια έθνος: είναι η ηχώ ξένων φωνών, είναι η σκιά άλλων σωμάτων».

Γκίντερ Γκράς: Η φωνή της μεταπολεμικής Γερμανίας

Ο Γερμανός συγγραφέας του «Τενεκεδένιου ταμπούρλου» και μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της γερμανόφωνης λογοτεχνίας, ο Γκίντερ Γκρας, πέθανε σε ηλικία 87 ετών.

Για πολλούς, ο Γκρας ήταν η φωνή της μεταπολεμικής γενιάς της Γερμανίας που έφερε το βάρος της ενοχής των προγόνων της για τις ακρότητες που διέπραξαν οι Ναζί στην Ευρώπη.

Ο βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1999, συγγραφέας, άφησε την τελευταία του πνοή σε κλινική στο Lübeck, σύμφωνα με δήλωση του εκδότη του.

Ποιος ήταν ο Γκίντερ Γκρας

Ο Γκίντερ Γκρας (Gunter Grass) γεννήθηκε στο Ντάντσιχ (σημερινό Γκντανσκ της Πολωνίας) στις 16 Οκτωβρίου του 1927 από γερμανό πατέρα και πολωνή μητέρα. Μαθητής Γυμνασίου τη δεκαετία του ’30 εισέρχεται στη νεολαία του Ναζιστικού Κόμματος. Στρατεύεται στα 16 του και τραυματίζεται σε μάχη το 1945, λίγο πριν από την παράδοση του Γ’ Ράιχ.

Μετά το τέλος του πολέμου εργάστηκε για τα προς το ζην ως αγρότης και ανθρακωρύχος, σπουδάζοντας παράλληλα καλές τέχνες. Πολυσύνθετο ταλέντο, ασχολήθηκε με τη γλυπτική και τη γραφιστική, προτού κάνει την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα το 1956, τυπώνοντας ο ίδιος την παρθενική του ποιητική συλλογή.

Παγκόσμια γνωστός έγινε το 1959 με το μυθιστόρημά του «Το τενεκεδένιο Ταμπούρλο» (εκδ. Οδυσσέας), ένα σατιρικό πανόραμα της γερμανικής πραγματικότητας στο πρώτο ήμισυ του αιώνα μας, που έγινε και κινηματογραφική ταινία από τον συμπατριώτη του Φόλκερ Σλέντορφ. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα «Γάτα και Ποντίκι» (εκδ. Διογένης) και «Σκυλίσια Χρόνια» (εκδ. Διογένης), που συμπλήρωσαν την «Τριλογία του Ντάτσιχ», με την οποία εδραίωσε τη φήμη του.

Βαθύτατα πολιτικοποιημένος, ο Γκύντερ Γκρας αναμίχθηκε έντονα στη γερμανική πολιτική τη δεκαετία του ’60 υπό τη σημαία των σοσιαλδημοκρατών του Βίλι Μπραντ. Από τότε έχει δημοσιεύσει πολλά δοκίμια και λόγους, ονειρευόμενος μία Γερμανία χωρίς φανατισμούς και ολοκληρωτικές ιδεολογίες. Αντιτάχθηκε σθεναρά στους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη Σερβία το 1999, όπως και στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003.

Στην Ελλάδα έγινε αρκετά γνωστός, καθώς πολλά έργα του βρίσκονται στα ράφια των βιβλιοπωλείων, ενώ άρθρα με την υπογραφή του βρίσκονται συχνά στις στήλες των ελληνικών εφημερίδων. Εκτός από την «Τριλογία του Ντάντσιχ», στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του: «Η Πρόβα της εξέγερσης των Πληβείων» (εκδ. Δωδώνη), «Ο κατακλυσμός» (εκδ. Δωδώνη), «Ο Μπουτ το Ψάρι» (εκδ. Οδυσσέας), «Ένα Ευρύ Πεδίο» (εκδ. Οδυσσέας ) και «Δυσοίωνα Κοάσματα» (εκδ. Οδυσσέας).

Το 1999 γίνεται ο έβδομος γερμανός, που βραβεύεται με Νόμπελ Λογοτεχνίας. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί το δοκίμιο «Ο αιώνας μου»(εκδ. Οδυσσέας), μια ματιά στην ιστορία του 20ου αιώνα που φεύγει και το 2002 το μυθιστόρημά του «Σαν τον κάβουρα», που θίγει ένα θέμα ταμπού για τους Γερμανούς: Τη βύθιση από ρωσικό υποβρύχιο του μεταγωγικού «Βίλχελμ Γκούστλοφ», που μετέφερε Γερμανούς στρατιώτες πίσω στην πατρίδα, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στις 12 Αυγούστου 2006, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ» (FAZ) , που ήταν αφιερωμένη στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι», αποκάλυψε ότι στα δεκαεφτά του, υπηρέτησε για διάστημα μικρότερο των δύο μηνών στα ναζιστικά Waffen-SS. Μέχρι τότε ήταν γνωστό ότι στη διάρκεια του πολέμου είχε υπηρετήσει στην αντιαεροπορική άμυνα. Πάντως ο Γκρας διευκρίνισε ότι στο διάστημα αυτό δε συμμετείχε σε καμία εγκληματική δράση και δεν έριξε καμία σφαίρα. Η αποκάλυψη αυτή για το παρελθόν του προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις ορισμένων ιστορικών και δημοσιογράφων,αλλά και και την υποστήριξη μεγάλης μερίδας του λογοτεχνικού κόσμου.

Στις 26 Μαίου 2012 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» το ποίημα του «Η ντροπή της Ευρώπης», αφιερωμένο στην Ελλάδα των μνημονίων.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr