«Πρέπει να υπάρχουν κι άλλα ευρήματα στον τάφο της Αμφίπολης που μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινωθεί», λέει στο TheTOC.gr ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πάνος Φάκλαρης, που επί 36 χρόνια θήτευσε στις ανασκαφές της Βεργίνας και εργάστηκε στους δυο ασύλητους Μακεδονικούς τάφους της Μεγάλης Τούμπας.
«Τέταρτος θάλαμος δε υπήρχε περίπτωση να υπάρχει, το θεωρούσα αδύνατον και δεν απογοητεύτηκα. Αλλά και γενικά καθόλου δεν έχω απογοητευτεί, το αντίθετο μάλιστα»
Για τι είδους ευρήματα κάνει λόγο; «Είναι τόση η επίχωση που υπήρχε στο ταφικό μνημείο και τόσο μεγάλη η διαταραχή που έχει υποστεί, ώστε δεν μπορεί να μην έχουν μείνει κάποια υπολείμματα είτε από πήλινα αγγεία, είτε από άλλου είδους αντικείμενα, είτε από τη νεκρική κλίνη. Αν υπήρχε χρυσελεφάντινη κλίνη ενδεχομένως έχουν μείνει κομμάτια από γυαλί ή από ελεφαντόδοντο».
Ενα πήλινο αγγείο θα βοηθούσε πολύ στη χρονολόγηση
Σε περίπτωση που υπάρχουν ευρήματα γιατί δεν έχουν ανακοινωθεί;
«΄Ισως δεν θεωρήθηκαν ανακοινώσιμα προς το παρόν. Ο ανασκαφέας επιλέγει τι θα ανακοινώσει στο ευρύ κοινό και τι όχι. Αυτό είναι στη διακριτική του ευχέρεια», απαντά ο κ. Φάκλαρης αφού πρώτα διευκρινίζει ότι «σίγουρα ένα κομμάτι πήλινου αγγείου μπορεί να βοηθήσει πολύ στη χρονολόγηση του μνημείου. Πιστεύω ότι όλα θα παρουσιαστούν σε επιστημονικές ανακοινώσεις συνεδρίων με κάθε λεπτομέρεια».
Σύμφωνα με τον κ. Φάκλαρη εσφαλμένη είναι η σχεδιαστική αποκατάσταση των πτερών Σφιγγών του μνημείου. Οι Σφίγγες δεν έχουν αποκατασταθεί σχεδιαστικά σωστά. Τα φτερά έπρεπε να είναι δρεπανοειδή, να «ανεβαίνουν» προς τα επάνω και να κάμπτονται προς τα εμπρός. Τα φτερά που απεικονίζονται στις Σφίγγες της Αμφίπολης είναι αετού. Τέτοια φτερά έχουν οι Γρύπες, μυθικά όντα με σώμα λιονταριού, κεφάλι και φτερά αετού».
Γιατί δεν υπάρχει υποκείμενος όροφος; Η απάντηση στους … λίθους του δαπέδου
Πιστεύετε, λοιπόν, ότι κάπου εδώ ολοκληρώνεται η ανασκαφή δεδομένου ότι δεν βρέθηκε τέταρτος θάλαμος και οι έρευνες πλέον εντοπίζονται στην αφαίρεση χωμάτων κάτω από το επίπεδο του δαπέδου στον τρίτο θάλαμο;
«΄Οπως έχω επανειλλημένως εξηγήσει εδώ και πολύ καιρό, πρόκειται για ένα τυπικό, ως προς την κάτοψη, διθάλαμο Μακεδονικό τάφο με στεγασμένο το πέρας του δρόμου του, δηλαδή το ημιυπαίθριο τμήμα μεταξύ Σφιγγών και Καρυατίδων. Ασφαλώς, λοιπόν, δεν υπάρχει άλλος θάλαμος προς τα πίσω. Επίσης, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει υποκείμενος όροφος (δεν μπορούμε να τον ονομάσουμε "υπόγειο", αφού όλος ο τάφος είναι υπόγειος). Αυτό είναι σαφές από τη μορφή των λίθων του δαπέδου του θαλάμου. Αν οι λίθοι αυτοί, πέρα από λίθοι του δαπέδου του ταφικού θαλάμου, αποτελούσαν και την οροφή του υποκείμενου χώρου, τότε θα είχαν την μορφή λίθινων δοκών και ο καθένας τους θα εκτεινόταν σε όλο το πλάτος του θαλάμου από τη μια άκρη ως την άλλη. Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε, απ’ όσο είδα, πολλούς λίθους κατά πλάτος του δαπέδου, επομένως εδράζονται στο έδαφος και αποτελούν απλώς δάπεδο και όχι δάπεδο και οροφή».
Για τον κ. Φάκλαρη, πάντως, «όσα θραύσματα ευρημάτων κι αν βρεθούν δεν θα μάθουμε το όνομά του “ενοίκου” του τάφου αν δεν έχουμε επιγραφή. Μπορεί να μάθουμε την ιδιότητά του, αν ήταν στρατιωτικός, δηλαδή, ή κάτι άλλο αλλά και το φύλο του από κάποια μικροευρήματα – υπολείμματα που θα έχουν μείνει, αλλά αυτό δεν μειώνει την αξία των ευρημάτων».
Το 95% των τάφων της ίδιας εποχής ανήκουν σε στρατιωτικούς
Ο κ. Φάκλαρης, τέλος, ξεκαθαρίζει: «Οι αρχαιολόγοι δεν πρέπει να δουλεύουν με σενάρια, αλλά με στοιχεία. Η αρχαιολογία δεν είναι μυθοπλασία αλλά επιστήμη με συγκεκριμένη μέθοδο που όταν δεν εφαρμόζεται οδηγεί σε ολισθήματα. Πολλοί διατυπώνουν απόψεις χωρίς να έχουν συγκεκριμένες γνώσεις. Εγώ δεν διατυπώνω σενάρια. Με βάση τα στοιχεία που έχω υπ' όψιν μου από την ανασκαφή αυτή και από την εμπειρία που έχω από μακεδονικούς τάφους θεωρώ ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης πρέπει να ανήκει σε έναν αξιωματικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου που επέστρεψε από την εκστρατεία στην Ασία. Περιμένω να δω και το σύνολο των στοιχείων, αλλά είναι ένα συμπέρασμα που βγαίνει σε συνάρτηση με ότι γνωρίζουμε από τους άλλους Μακεδονικούς τάφους της συγκεκριμένης εποχής. Το 95% των Μακεδονικών τάφων εκείνης της εποχής ανήκουν σε στρατιωτικούς. Και ένας φοιτητής Αρχαιολογίας το καταλαβαίνει».
Υπάρχει, άραγε, πιθανότητα να βρεθούν κι άλλα ταφικά μνημεία στον τύμβο Καστά με τον περίβολο των 500 μέτρων;
«Βεβαίως. Με βάση τα όσα γνωρίζουμε από άλλους τύμβους να περιμένουμε να βρεθούν εκεί κι άλλοι τάφοι, ίσως και μεγαλύτεροι. Θα είναι συλημένοι, όμως κι εκείνοι. Μην περιμένετε να βρούμε χρυσάφι....»
Ενθουσιασμένος κι όχι απογοητευμένος
Εχετε απογοητευτεί που η ανασκαφή που δεν βρέθηκε τέταρτος θάλαμος και μέχρι σήμερα η ταυτότητα του «ενοίκου» είναι σε εκκρεμότητα;
«Τέταρτος θάλαμος δε υπήρχε περίπτωση να υπάρχει, το θεωρούσα αδύνατον και δεν απογοητεύτηκα. Αλλά και γενικά καθόλου δεν έχω απογοητευτεί, το αντίθετο μάλιστα. Ο τάφος “έδωσε” τα πρώτα γλυπτά που είδαμε ποτέ σε Μακεδονικό τάφο, το πρώτο ψηφιδωτό με παράσταση, την πολύ καλή πόρτα. Πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούσαμε να περιμένουμε από έναν εξαρχής εμφανώς συλημένο τάφο. Ενθουσιασμένος είμαι, όχι απογοητευμένος. Πρόκειται για ένα εύρημα που θα μας απασχολεί επιστημονικά για χρόνια».
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr