Ξανάρχισε ο πόλεμος για τη Ροτόντα: Μουσείο ή ναός;

«... Ξαφνικά από την κεντρική είσοδο εμφανίστηκε ένας κύριος, κατευθύνθηκε προς εμάς και μας φώναξε να βγούμε αμέσως από εκεί, γιατί, λέει, είμαστε γυναίκες και ο χώρος είναι ιερός. Ηταν τέτοιο το σοκ που δυσκολευτήκαμε να συνειδητοποιήσουμε πως ήταν υπάλληλος του υπουργείου. Αφού συστηθήκαμε, συνέχισε να επιμένει να φύγουμε, παρ' ότι τον ενημερώσαμε πως την προηγούμενη εβδομάδα ήμασταν στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο όπου ξεκαθαρίστηκε η μουσειακή και όχι εκκλησιαστική χρήση του μνημείου...»

Νέο κύκλο επεισοδίων στην ταραγμένη ιστορία του μνημείου της Ροτόντας Θεσσαλονίκης φαίνεται να ανοίγει η καταγγελία δυο γυναικών που δημοσιεύτηκε στο parallaxi ότι τους απαγορεύτηκε η πρόσβαση στο χώρο της Αγίας Τράπεζας. Σύμφωνα με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η χρήση του μνημείου ως χριστιανικός ναός θα γίνεται 12 φορές το χρόνο. Όταν το μνημείο χρησιμοποιείται ως χριστιανικός ναός θα τηρούνται οι εκκλησιαστικοί κανόνες. Τις υπόλοιπες μέρες θα διατηρείται ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας του μνημείου.

Μεθοδεύεται, άραγε, de facto «εκκλησιαστικοποίηση» ενός πολυπολιτισμικού μνημείου και μάλιστα λίγα 24ωρα μετά την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (26/1/2016) ότι θα πραγματοποιούνται και κοσμικές εκδηλώσεις μια φορά το μήνα επιπλέον της χρήσης του μνημείου ως χριστιανικού ναού δώδεκα φορές το χρόνο;

Υπουργείο: Ηταν άκομψο και αφελές εκ μέρους του υπαλλήλου να απομακρύνει επισκέπτες της Ροτόντας από «ιερούς» χώρους της. Θα γίνουν έρευνες

«Οι θρησκευτικοί κανόνες τηρούνται μόνο κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εκδηλώσεων», ξεκαθαρίζουν στο TheTOC συνεργάτες του υπουργού Πολιτισμού κι Αθλητισμού, κ. Αριστείδη Μπαλτά. «Ολες όμως τις υπόλοιπες ημέρες το μνημείο λειτουργεί ως πολυπολιτισμικό μνημείο». Και όταν τους ζητήσαμε να σχολιάσουν το «άβατο» της Ροτόντας και τον αποκλεισμό των δυο επισκεπτριών σχολιάζουν: «΄Ηταν άκομψο φυσικά. Και εντελώς αφελές εκ μέρους του υπαλλήλου. Δεν είχε κανένα δικαίωμα να ισχυριστεί κάτι τέτοιο Υπάρχει γνωμοδότηση από το ΚΑΣ και υπογραφή από τον υπουργό για το πώς θα λειτουργεί η Ροτόντα…»

Σύμφωνα με τους ίδιους, η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, κυρία Βλαζάκη ήδη έχει κάνει τις ενδεδειγμένες ενέργειες για να διενεργηθούν έρευνες για το πώς αυτός ο υπάλληλος είπε το συγκεκριμένο πράγμα. «Αυτό είναι παράτυπο… Το υπουργείο δεν μπορεί να απολογείται για έναν υπάλληλο αλλά να τον εγκαλεί…», μας λένε..

Το TheTOC ζήτησε την τοποθέτηση του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, Ανθιμου:

- Παναγιότατε, όταν δεν γίνεται λειτουργία επιτρέπεται η πρόσβαση σε όλο το εσωτερικό του ναού;

«Σε όλο το ναό επιτρέπεται η πρόσβαση, μόνο στο σημείο που είναι η Αγία Τράπεζα κι έχει μια, φυσική ας το πούμε, διαφύλαξη υπάρχει προσοχή για να μη γίνει ζημιά. Αλλά σε απόσταση ενός μέτρου μπορεί να βρεθεί κανείς κοντά και στην Αγία Τράπεζα. Τις ημέρες που δεν γίνονται θρησκευτικές τελετές μπορεί ο καθένας να μπει μέσα στη Ροτόντα να θαυμάσει τα πάντα. ΄Ισως θα υπάρξει μια πινακίδα που θα λέει ότι στο συγκεκριμένο σημείο είναι η θέση της Αγίας Τράπεζας για την τέλεση της θείας λειτουργίας. Εκεί , βέβαια, δεν θα πάει κανείς να κάνει κάτι απρεπές… Όλα σ’ αυτό το μνημείο τα σεβόμαστε. Δεν καταλαβαίνω, πάντως, από πού έδιωξε τις κυρίες ο υπάλληλος. Μήπως εκείνες θέλησαν, ίσως κι από απλή περιέργεια, να σηκώσουν να δουν τι υπάρχει κάτω από το κάλυμμα της Αγίας Τράπεζας; Σ’ αυτή την περίπτωση, ο υπάλληλος θα πρέπει να τους είπε - όχι να αποχωρήσουν από το μνημείο αλλά – από την προσέγγιση στην Αγία Τράπεζα. Όχι, εμείς δεν είμαστε εκεί να φυλάμε μήπως πάει κανείς στο ναό…. Εμείς φεύγουμε και υπάρχει ο υπάλληλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που ενεργεί με βάση αυτά που έχουν πει.

- Αληθεύει ότι έχουν παραγγελθεί στασίδια κι επισκοπικός θρόνος για να πλαισιώσουν τη Ροτόντα;

«Υπάρχουν αλλά είναι παλαιά και σας διαβεβαιώ είναι κινητά. Δεν έχουν θεμελίωση και δεν αποτελούν επίδραση ή επέμβαση στο οικοδόμημα».

- Για εσάς η Ροτόντα είναι ναός ή μνημείο;

«Είναι ναός γι’ αυτό και λειτουργείται. Εάν θα θέλαμε να βάλουμε κάτω όλα τα χρόνια από την ίδρυση της Ροτόντας τη ρωμαϊκή εποχή μέχρι σήμερα θα βλέπαμε ότι το 75% της χρήσεως του οικοδομήματος αυτού είναι ως εκκλησία κι ως ναός. Από την εποχή του Μέγα Κωνσταντίνου και για πολλούς αιώνες μέχρι της ελεύσεως των μουσουλμάνων, η Ροτόντα χρησιμοποιείται ως χριστιανικός ναός. Και μάλιστα λέγεται ότι και ο Μέγας Κωνσταντίνος και ο Θεοδόσιος είχαν ζητήσει να ταφούν εδώ. Αυτό δείχνει τη μεγάλη σημασία που έδειχναν στο ναό. Αφ’ στιγμής ήρθε ο Μέγας Κωνσταντίνος, εγκαινιάστηκε και έμεινε ως εκκλησία. Και μάλιστα όταν ήρθαν οι μουσουλμάνοι, τα 100 πρώτα χρόνια το άφησαν να λειτουργεί για τους Χριστιανούς. Αργότερα μετατράπηκε σε τζαμί και μπήκε κι ένας τεράστιος μιναρές ο οποίος εξακολουθεί να υπάρχει και που κι εγώ ο ίδιος όταν ρωτήθηκα είπα να μείνει για να δείχνει την ιστορία γύρω απ’ αυτό το μνημείο».

Ο Γιάννης Μπουτάρης στο TheTOC: Υπάρχουν εχέγγυα ότι το μνημείο δεν εκκλησιαστικοποιείται

Το TheTOC ζήτησε και την τοποθέτηση του Δημάρχου Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννη Μπουτάρη.

- Πως στέκεστε απέναντι στις καταγγελίες ότι μεθοδεύεται η de facto «εκκλησιαστικοποίηση» της Ροτόντας από τις επισκέπτριες του μνημείου στις οποίες ελέχθη ότι ο χώρος είναι «ιερός» και τους απαγορεύτηκε η πρόσβαση σε όλο το εσωτερικό του μνημείου;

«Το μνημείο έχει χαρακτηριστεί ως τέτοιο τόσο με την απόφαση Βενιζέλου του ’99 όσο και με την πρόσφατη απόφαση του ΚΑΣ που υπέγραψε ο υπουργός Πολιτισμού κ. Μπαλτάς (να θυμίσω, μάλιστα, ότι η Ροτόντα αποτελεί και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς προστατευόμενο από την UNESCO). Και οι δύο αποφάσεις, κυρίως όμως η σύγχρονη, αναφέρουν ρητά ότι πρόκειται για μνημείο και όχι για Ιερό Ναό. Η τελευταία απόφαση μάλιστα προβλέπει τουλάχιστον δώδεκα κοσμικές εκδηλώσεις – παράλληλα με τις δώδεκα Λειτουργίες που είχαν καθιερωθεί ήδη απ’ το ‘99 – κατ’ έτος. Προβλέπει, επίσης, ότι ο εκκλησιαστικός διάκοσμος είναι κινητός και ότι θα τοποθετείται μόνο κατά τη διάρκεια των Λειτουργιών.

Όλα αυτά αποτελούν εχέγγυο ότι το μνημείο δεν ‘εκκλησιαστικοποιείται’. Καλό είναι, λοιπόν, να πέσουν οι τόνοι, διότι οι φανατικοί από κάθε πλευρά τραβούν το σκοινί όλο και περισσότερο όταν ο καυγάς αυτός διαιωνίζεται. Τα μνημεία πρέπει να ενώνουν, όχι να προκαλούν έριδες».

Να μπει ή να μην μπει Σταυρός στο μνημείο;

Η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), έπειτα από εισήγηση της ΕΑΠ, να τοποθετήσει το σύμβολο του χριστιανισμού στην κορυφή της στέγης με μοναδικό και μόνο σκεπτικό να ισορροπήσει την εικόνα του μνημείου ιστορικά, σε σημειολογικό-ιδεολογικό επίπεδο ήταν αρκετή για να ξεσηκώσει θύελλες στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, καθώς επίσης και 653 υπογραφές πολιτών με τα αίτημα να μην μπει. Παρά τα γνωμοδότηση του ΚΑΣ, ωστόσο, η εισήγηση για τοποθέτηση παραπέμφθηκε για επανεξέταση σε συνδυασμό με την αντικεραυνική προστασία.

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης αιτιολόγησε και την θέση του υπέρ της τοποθέτησης σταυρού στο μνημείο

«Θεωρώ ότι εφόσον το μνημείο υπήρξε για αιώνες εκκλησία, κάλλιστα μπορεί να τοποθετηθεί, για να θυμίζει ακριβώς αυτήν την ιστορία του μνημείου, όπως ο μιναρές θυμίζει την περίοδο που υπήρξε τέμενος. Δεν θεωρώ ότι αλλοιώνει τον χαρακτήρα του μνημείου ή ότι πρόκειται για ‘δάκτυλο’ της Εκκλησίας.

Εμείς, ως δήμος Θεσσαλονίκης συνεργαζόμαστε στενά με τον προϊστάμενο της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης προκειμένου να καταρτίσουμε ένα ετήσιο πρόγραμμα κοσμικών εκδηλώσεων. Όλα αυτά διασφαλίζουν τον κοσμικό χαρακτήρα του μνημείου».

Για τη ζήτημα του σταυρού στη Ροτόντα ο Μητροπολίτης ΄Ανθιμος μας είπε:

«Η δική μου η στάση θα μπορούσε να είναι περισσότερο απαιτητική κι εριστική. Δεν είναι εποχές, όμως, για να προσθέτουμε στην καρδιά του λαού μας τέτοια προβλήματα. Κι όσο για το σταυρό έχουμε φωτογραφίες του σταυρού και παραστάσεις που δείχνουν ότι βρισκόταν στη Ροτόντα. Και σήμερα εμείς οι χριστιανοί έχουμε αφήσει το μιναρέ και δεν θέλουμε να μπει σταυρός. Είναι δίκαιο αυτό;»

Μια ματιά στο (πρόσφατο) παρελθόν της Ροτόντας

Από τις ιστορικές μουσικές και εικαστικές εκδηλώσεις της πρώτης περιόδου του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, μέχρι την σύγκρουση του 1995 και τα αιματηρά επεισόδια στη συναυλία του τζαζίστα Σάκη Παπαδημητρίου, που απειλήθηκε με μαχαίρι, ενώ τραυματίστηκε επίσης από μαχαίρι ο φύλακας και χτυπήθηκε η σύζυγος του καλλιτέχνη από φανατικούς ορθόδοξους χριστιανούς κατά την προσπάθεια διοργάνωσης συναυλίας με αρχαιοελληνικούς ύμνους, η Ροτόντα είχε ταραγμένο παρελθόν και στην πρόσφατη ιστορία της.

Η χρήση του μνημείου πήρε εκκλησιαστικό χαρακτήρα 12 φορές το χρόνο με το νόμο Βενιζέλου το 1999. Το νέο άνοιγμα του μνημείου μετά τις εργασίες αποκατάστασης έγινε τον Δεκέμβριο του 2015 με Χριστουγενιάτικους ύμνους και μεγάλη κοσμοσυρροή.

Μήπως εν τέλει η Ροτόντα αποτελεί «πεδίο» αντιπαράθεσης και σύγκρουσης των προοδευτικών δυνάμεων με την συντήρηση στην Θεσσαλονίκη; Πραγματικό ή συμβολικό...

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr