ΣΙΛΒΑΣΑ, Ινδία. Πριν πεθάνει ο σύζυγός της, αφήνοντάς την να μεγαλώσει μόνη της τη 2χρονη κόρη τους, η Σαρίκα Παουάρ δεν είχε ποτέ φανταστεί να δουλέψει σε κανονική δουλειά. Όπως η ίδια της η μητέρα και οι περισσότερες γυναίκες που γνώριζε στην επαρχία της Ινδίας, περνούσε τις μέρες της κλεισμένη στο σπίτι στο χωριό της. Οι ώρες της αναλώνονταν με τη φροντίδα του μικρού της, το βράσιμο νερού και να γίνει πόσιμο και την προετοιμασία του βραδινού γεύματος.
Αλλά με τον σύζυγό της να έχει φύγει από τη ζωή, και την απώλεια του μισθού του ως μεταφορέας, αναγκάστηκε να προσπαθήσει να κερδίσει χρήματα. Έπιασε δουλειά σε ένα κοντινό εργοστάσιο που διευθύνεται από μια εταιρεία που ονομάζεται All Time Plastics στη Σιλβάσα, μια πόλη περίπου 160 χλμ βόρεια της Βομβάης.
Μια ντουζίνα χρόνια αργότερα, είναι ακόμα εκεί, βγάζοντας τα καινούρια διαμορφωμένα δοχεία αποθήκευσης τροφίμων και άλλα οικιακά εργαλεία από τον ιμάντα μεταφοράς, βάζοντας τους ετικέτες και τοποθετώντας τα σε χαρτοκιβώτια που έχουν προορισμό κουζίνες μέχρι το Λος Άντζελες και το Λονδίνο. Η Παουάρ κερδίζει περίπου 12.000 ρουπίες το μήνα (περίπου 150 δολάρια), ένα πενιχρό ποσό για τα παγκόσμια δεδομένα. Ωστόσο, αυτοί οι μισθοί της επέτρεψαν να κρατήσει την κόρη της στο γυμνάσιο, ενώ μεταμόρφωσαν την καθημερινότητά της. Αγόρασε ένα ψυγείο. Ξαφνικά, μπορούσε να αγοράσει λαχανικά σε μεγαλύτερες ποσότητες, περιορίζοντας τις επισκέψεις της στην αγορά και δίνοντάς της περισσότερη αγοραστική ισχύ για να παζαρεύει καλύτερες τιμές.
Πρόσθεσε στο νοικοκυριό της μια σόμπα που λειτουργεί με προπάνιο και έτσι απαλλάχθηκε από τη φωτιά των ξύλων που γέμιζε καπνό το σπίτι της και απέδρασε από την κουραστική δουλειά του καθαρισμού της εστίας για να βάζει φωτιά.
Πάνω απ όλα, η Παουάρ, 36 ετών, περιέγραψε τους ορίζοντες της που έχουν διευρυνθεί. "Όταν βγαίνεις από το σπίτι σου, βλέπεις τον έξω κόσμο", είπε. "Βλέπεις τις δυνατότητες και νιώθω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, να πετύχουμε πρόοδο". Καθώς οι διεθνείς μάρκες αρχίζουν να περιορίζουν την εξάρτησή τους από την Κίνα, μετατοπίζοντας μέρος της μεταποίησης στην Ινδία, η νέα τάση δίνει τη δυνατότητα να δημιουργηθεί σημαντικός αριθμός θέσεων εργασίας στη μεταποίηση, ειδικά για τις γυναίκες, οι οποίες έχουν αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό από τις τάξεις της επίσημης απασχόλησης στην Ινδία.
"Υπάρχει ένας τεράστιος εφεδρικός στρατός γυναικείας εργασίας στην Ινδία που θα δούλευε αν τους δινόταν η ευκαιρία", δήλωσε η Σονάλντε Ντεσάι, δημογράφος στο Εθνικό Συμβούλιο Εφαρμοσμένης Οικονομικής Έρευνα στο Νέο Δελχί. "Όποτε ανοίγουν δουλειές για τις γυναίκες, τις παίρνουν". Σε πολλές ασιατικές οικονομίες το τελευταίο μισό του αιώνα, η άνοδος της μεταποίησης υπήρξε μια ισχυρή δύναμη ανοδικής κινητικότητας. Τα εισοδήματα αυξήθηκαν, η φτώχεια μειώθηκε και οι ευκαιρίες εργασίας άνοιξαν. Οι γυναίκες ήταν στο επίκεντρο αυτής της μεταμόρφωσης.
Στο Βιετνάμ, όπου η άνθηση των εργοστασίων ήταν ιδιαίτερα σημαντική, πάνω από το 68% των γυναικών και των κοριτσιών άνω των 15 ετών εργάζονται με κάποια μορφή αμοιβής, σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Παγκόσμια Τράπεζα. Στην Κίνα, το ποσοστό είναι 63%, στην Ταϊλάνδη 59% και στην Ινδονησία 53%. Ωστόσο, στην Ινδία, λιγότερο από το 33% των γυναικών απασχολούνται με αμειβόμενη εργασία σε θέσεις εργασίας που καταμετρώνται στις επίσημες έρευνες. Η ζωτική εργασία των γυναικών στην Ινδία είναι εμφανής στα σπίτια τους, όπου αναλαμβάνουν σχεδόν όλες τις αγγαρείες και τη φροντίδα των παιδιών, μέχρι τα χωράφια, όπου έχουν την ευθύνη να καλλιεργούν και να εκτρέφουν ζώα.
"Μεγαλώνουν κοτόπουλα και μεγαλώνουν παιδιά, και όλα πάνε χέρι-χέρι", λέει η Ντεσάι. "Οι γυναίκες βρίσκουν δουλειά, αλλά δεν είναι εξαιρετικά ανταποδοτική δουλειά". Εκεί που λείπουν σε μεγάλο βαθμό οι γυναίκες της Ινδίας είναι στις τάξεις των επιχειρήσεων που προσφέρουν κανονικές μισθωτές θέσεις εργασίας, που διέπονται από τη νομοθεσία και προσφέρουν προστασία όσον αφορά τις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας.
Η απουσία τους αντανακλά εν μέρει κοινωνικούς παράγοντες, από διακρίσεις λόγω φύλου έως φόβους για σεξουαλική παρενόχληση. Μια από τις πιο υψηλές ξένες επενδύσεις στην Ινδία, ένα εργοστάσιο που διαχειρίζεται η Foxconn και κατασκευάζει iPhone, απέφυγε να προσλάβει παντρεμένες γυναίκες λόγω των ευθυνών τους στο σπίτι, σύμφωνα με έρευνα του Reuters που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα. Τα ινδικά πρακτορεία είπαν ότι θα εξετάσουν τις αναφορές. Ωστόσο, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η έλλειψη γυναικών στην αγορά εργασίας της Ινδίας είναι απόδειξη μιας σπανιότητας ευκαιριών. Για δεκαετίες, η οικονομική ανάπτυξη στην Ινδία δεν έχει μεταφραστεί σε θέσεις εργασίας. Οι θέσεις που υπάρχουν τείνουν να μονοπωλούνται από τους άνδρες. Με βασικές εξαιρέσεις όπως ο τομέας της τεχνολογίας, οι θέσεις εργασίας που είναι ανοιχτές στις γυναίκες συχνά πληρώνουν τόσο λίγο που δεν αξίζουν τον κόπο της αμφισβήτησης των κοινωνικών κανόνων που συχνά περιορίζουν τις γυναίκες στο σπίτι.
Εάν υπήρχαν διαθέσιμες θέσεις εργασίας, περισσότερες γυναίκες θα αμφισβητούσαν τους κοινωνικούς περιορισμούς επιδιώκοντας την οικονομική ανάπτυξη, λένε οι οικονομολόγοι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα καθώς η Ινδία έχει, τις τελευταίες δεκαετίες, σημαντική αύξηση των επενδύσεων στην εκπαίδευση των κοριτσιών. "Η προσφορά νέων γυναικών που θέλουν να εργαστούν είναι πολύ υψηλή", δήλωσε η Ροχίνι Πάντε, Ινδή ειδικός στην εργασία και διευθύντρια του Κέντρου Οικονομικής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Γέηλ. "Σε όλες τις έρευνες που βλέπουμε, οι γυναίκες θέλουν να εργαστούν, αλλά δυσκολεύονται πολύ να μεταναστεύσουν εκεί που είναι οι δουλειές και οι δουλειές δεν έρχονται σε αυτές". Οι συνέπειες αυτής της πραγματικότητας είναι έντονες: η διαιώνιση της φτώχειας εν μέσω μιας χαμένης ευκαιρίας για βελτίωση.
Σε ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε πολλές βιομηχανικές κοινωνίες, όταν περισσότερες γυναίκες καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας, αυτή η αλλαγή ωθεί τις οικογένειες να επενδύσουν περαιτέρω στην εκπαίδευση των κοριτσιών. Επίσης, αυξάνει την οικονομική ισχύ των νοικοκυριών να κάνουν δαπάνες, τροφοδοτώντας την επέκταση της οικονομίας κάτι που ωθεί τους επενδυτές να χτίσουν περισσότερα εργοστάσια, δημιουργώντας πρόσθετες θέσεις εργασίας – είναι ένας κόμβος ανατροφοδότησης για τη δημιουργία πλούτου.
Η Ινδία έχασε αυτή τη δυναμική καθώς απέτυχε να συμμετάσχει στην εξάπλωση της μεταποίησης που ενίσχυσε τις περιουσίες σε πολλές ασιατικές οικονομίες. Και αυτή είναι μια προοπτική που ξαφνικά μπορεί να φανταστεί κανείς καθώς γεωπολιτικές δυνάμεις εμπλέκονται σε εμπορικό πόλεμο, όπως μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, και δημιουργούν νέα ώθηση για την εμφάνιση νέων θέσεων εργασίας στα εργοστάσια στην Ινδία.
Στον βιομηχανικό θύλακα του Μανεσάρ, περίπου 55 χλμ νότια του Δελχί, η Πούρβι, που μίλησε στην εφημερίδα αποκαλύπτοντας μόνο το μικρό της όνομα, περνά τις μέρες της μέσα σε ένα εργοστάσιο που κατασκευάζει παιχνίδια - κιτ τα οποία τα παιδιά συναρμολογούν για να φτιάξουν αντικείμενα όπως φλίπερ - σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη startup, την Smartivity.
Επιθεωρεί τα τελικά προϊόντα για τυχόν ελαττώματα, και κερδίζει για τη δουλειά της περίπου 12.000 ρουπίες το μήνα. Όταν μεγάλωνε, η μητέρα της ήταν στο σπίτι. Πρόσφατα παντρεμένη, η Πούρβι βλέπει τη δουλειά της στο εργοστάσιο ως έναν ρεαλιστικό τρόπο αντιμετώπισης του αυξανόμενου κόστους ζωής σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη αστική περιοχή.
"Σήμερα, ένα εισόδημα δεν αρκεί για τις ανάγκες της οικογένειας", λέει η Πούρβι. "Έτσι οι γυναίκες βγαίνουν και δουλεύουν. Είναι πρόοδος, αλλά και αναγκαιότητα. Οι γυναίκες κάνουν πολλά πράγματα. Γιατί όχι κι εγώ;" Τα αφεντικά της, δύο άνδρες απόφοιτοι του Ινδικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας, που είναι κάτι σαν την εκδοχή του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης στη χώρα, έχουν την τάση να προσλαμβάνουν γυναίκες. "Υπάρχουν ορισμένα σημεία της δουλειάς στα οποία οι γυναίκες είναι καλύτερες", δήλωσε ο Πουλκίτ Σιχ, επικεφαλής του προσωπικού της εταιρείας. "Οι γυναίκες μπορούν να συγκεντρωθούν για περισσότερες ώρες από ό,τι οι άνδρες. Δεν χρειάζονται τόσα διαλείμματα για τσιγάρο ή και γενικά. Οι γυναίκες είναι σίγουρα πιο εργατικές και παραγωγικές από τους άνδρες".
Περίπου το 40% των σχεδόν 200 θέσεων εργασίας στο εργοστάσιο στο Smartivity κατέχονται πλέον από γυναίκες και αυτό το ποσοστό μπορεί να αυξηθεί καθώς η επιχείρηση αναπτύσσεται. Ο Ασουίνι Κουμάρ, Διευθύνων Σύμβουλος της Smartivity, δήλωσε ότι η εταιρεία βρίσκεται σε συνομιλίες με τη Walmart για να πουλήσει τα προϊόντα της στα ράφια των καταστημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια εξέλιξη που θα μπορούσε να υπερδιπλασιάσει τον αριθμό θέσεων εργασίας.
"Θέλουν να διαφοροποιηθούν", λέει ο Κουμάρ, 35 ετών. "Θέλουν να μεταφέρουν την αλυσίδα εφοδιασμού τους στην Ινδία". Στην All Time Plastics, την εταιρεία κοντά στη Βομβάη όπου εργάζεται η Παουάρ, το 70% των περίπου 600 εργαζομένων στο εργοστάσιο είναι γυναίκες. Το ποσοστό αυξήθηκε κατακόρυφα πέρσι, αφότου η τοπική αυτοδιοίκηση άλλαξε τον νόμο για να επιτρέψει στις γυναίκες να εργάζονται στη νυχτερινή βάρδια. Το εργοστάσιο διαθέτει λεωφορεία που παραλαμβάνουν και αποβιβάζουν γυναίκες στα σπίτια τους προκειμένου να υπάρξει άμβλυνση των ανησυχιών για την ασφάλειά τους.
Ανάμεσα στις γυναίκες που δούλευαν μέσα στο εργοστάσιο, ένα πρωί πρόσφατα, ήταν η Σμίτα Βιτζάι Πατέλ, 35 ετών. Μητέρα δύο παιδιών, σταμάτησε να πηγαίνει στο σχολείο μετά την όγδοη δημοτικού επειδή οι γονείς της δεν είχαν τα χρήματα για τα δίδακτρα και τα βιβλία. Η κόρη της, 15 ετών, συνεχίζει το σχολείο και σχεδιάζει να πάει και στο κολέγιο, μια προοπτική που κατέστη δυνατή από τους μισθούς του εργοστασίου που κερδίζει η Πατέλ. Ο γιος της, 19 ετών, είναι ήδη στο πανεπιστήμιο.
Η Πατέλ κάνει τώρα ουσιαστικά δύο δουλειές: Είναι επιθεωρήτρια ποιοτικού ελέγχου στο εργοστάσιο και μαγειρεύει για την οικογένειά της και φροντίζει το σπίτι, ξυπνώντας στις 5 το πρωί για να φτάσει στις 7 για την πρωινή της βάρδια. "Είναι δύσκολο, αλλά καλό", λέει. "Δεν μορφώθηκα, επομένως σκέφτομαι ότι τα παιδιά μου πρέπει να μορφωθούν για να έχουν μεγαλύτερη πρόοδο".
Δημοσιεύθηκε στους New York Times στις 2 Ιουλίου του 2014
c.2024 The New York Times Company