Όταν η Μάρθα Σβαρτς σπούδαζε καλές τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, την τράβηξε η τέχνη της διαμόρφωσης εξωτερικών χώρων, η οποία χρησιμοποιεί το τοπίο ως καμβά και ενσωματώνει υλικά όπως το σκυρόδεμα, το χαλίκι και η άμμος.
"Δεν είχα αρκετά χρήματα για να αγοράσω μια έκταση γης όπου θα μπορούσα να δημιουργήσω έργα land art, οπότε αποφάσισα να ασχοληθώ με την αρχιτεκτονική τοπίου, η οποία μου επέτρεπε να δουλέψω με τη γη", αφηγείται.
Αφού συνεργάστηκε με την εταιρεία αρχιτεκτονικής τοπίου SWA Grou Schwartz ίδρυσε την Martha Schwartz Partners το 1983. Η εταιρεία έχει γραφεία στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και τη Σανγκάη. Καθώς δούλευε πάνω σε αρχιτεκτονικά σχέδια τοπίου όλα αυτά τα χρόνια, η 73χρονη Σβαρτς διάβαζε πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. "Συνειδητοποίησα ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το επάγγελμα της αρχιτεκτονικής τοπίου για να δώσουμε λύσεις για το κλίμα και, γύρω στο 2015, η εστίαση της εργασίας μου επεκτάθηκε σε αυτό", δήλωσε στους New York Times.
Έκτοτε, η εταιρεία της Σβαρτς έχει ηγηθεί του σχεδιασμού σχεδόν 50 αστικών έργων, που αποσκοπούν στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Στα αξιοσημείωτα έργα της, συγκαταλέγεται το Beiqijia Technology Business District στο Πεκίνο, το οποίο χρονολογείται από το 2016 και είναι μια ανάπτυξη μικτής χρήσης με κατοικίες, γραφεία και καταστήματα λιανικής πώλησης.
Ο σχεδιασμός ενσωματώνει στοιχεία όπως η αποτελεσματική και βιώσιμη αποχέτευση, η συλλογή και επαναχρησιμοποίηση του νερού από τις καταιγίδες, η αφθονία δέντρων και υδάτινων στοιχείων που παρέχουν φυσική ψύξη και ένα περιβάλλον για την ευδοκίμηση φυτών και ζώων.
Η εταιρεία της σχεδίασε επίσης το Zigong Dongxingsi Waterfront Park στο Zigong στην Κίνα, το 2019, το οποίο διαθέτει βιώσιμη αστική αποχέτευση που μειώνει τις πλημμύρες από τους μουσώνες της πόλης και βροχοφράκτες κατά μήκος των δρόμων για την απορρόφηση και την ανακύκλωση του βρόχινου νερού.
Η Σβαρτς απάντησε σε ορισμένες ερωτήσεις που της έθεσαν οι New York Times, μέσω βιντεοκλήσης.
Οι κήποι βροχής και το γραμμικό αστικό δάσος
Ερ: Ποιοι είναι μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους χτίζετε με βιώσιμο τρόπο για να μειώσετε τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη;
Απ: Χρησιμοποιούμε λύσεις όπως οι "κήποι βροχής", τα διαπερατά πεζοδρόμια και τα αυτοφυή φυτά. Για παράδειγμα, με το πάρκο Zigong waterfront park, το οικόπεδο βρισκόταν σε μια απότομη κορυφογραμμή με ένα ποτάμι από κάτω, που ήταν έντονα μολυσμένο, μεταξύ άλλων, από το πετρέλαιο των αυτοκινήτων και τη μολυσμένη απορροή ομβρίων υδάτων.
Δημιουργήσαμε αναβαθμίδες στο τοπίο και ενσωματώσαμε χαλύβδινες απολήξεις για τη στήριξη αυτών των αναβαθμίδων. Καθώς το μολυσμένο νερό έρεε προς τα κάτω, η γη απορροφούσε τα μικρότερα σωματίδια της ρύπανσης και επέτρεπε το καθαρό νερό της βροχής να εισέλθει στο ποτάμι.
Ερ: Μία από τις τρέχουσες προσπάθειές σας είναι η προώθηση της ιδέας του γραμμικού αστικού δάσους. Τι είναι αυτό;
Απ: Το έργο υποστηρίζεται από επιχορηγήσεις από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ιδέα ήταν ότι στο μέλλον, όταν θα υπάρχουν αυτοματοποιημένα οχήματα και θα έχουν γίνει αλλαγές στις δημόσιες συγκοινωνίες, θα βρίσκουμε το 30% έως 50% του χώρου μέσα στους δρόμους κενό. Λόγω του ελεύθερου χώρου, θα μπορέσουμε να φυτέψουμε ένα δάσος Μιγιαβάκι (στμ. πρόκειται για την τεχνική μικροδάσους που εφευρέθηκε στη δεκαετία του ‘70 από τον Ιάπωνα καθηγητή βοτανολογίας Ακίρα Μιγιαβάκι) το οποίο θα διατρέχει όλη την πόλη και θα είναι αρκετά μεγάλο ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει την ακραία ζέστη και τις πλημμύρες.
Η ολοένα και περισσότερο επικρατούσα θερμότητα που παγιδεύεται μέσα στις πόλεις θα συμβάλει στη δημιουργία του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, το οποίο θα αντιμετωπίσουν πολλοί άνθρωποι που ζουν στις πόλεις. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί επίσης σε πλημμύρες που μολύνουν τον αέρα και το νερό και σε αυξημένο κόστος ενέργειας για την ψύξη των σπιτιών.
Η έννοια του γραμμικού αστικού δάσους θα δημιουργήσει περισσότερο πράσινο χώρο μέσα σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές. Αυτό θα βοηθούσε τελικά στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση της εξάρτησής μας από τα αυτοκίνητα, άρα με λιγότερες εκπομπές ρύπων, και με τη δημιουργία ενός πυκνού αστικού στεγάστρου που θα βοηθήσει στην ψύξη των πόλεών μας.
Το επόμενο βήμα μας είναι να δημιουργήσουμε ένα δοκιμαστικό πιλοτικό πρόγραμμα. Τρεις πόλεις - το Λος Άντζελες, η Βοστώνη και το Ριάντ στη Σαουδική Αραβία – έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον.
Ερ: Ποιες είναι οι προκλήσεις του σχεδιασμού για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής;
Απ: Οι μεγαλύτερες προκλήσεις, ειδικά όπως τις αντιμετώπισα κατά την ανάπτυξη του γραμμικού αστικού δάσους, είναι το αρχικό κόστος, ο παράγοντας της δυσκολίας της κατασκευής και η μετασκευή παλαιών υποδομών με τεχνολογικά καινοτόμα χαρακτηριστικά.
Υπάρχει επίσης έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τη χρήση του τοπίου για τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Μπορεί να είναι δαπανηρή στην αρχή η φύτευση αυτοφυών φυτών και δέντρων και η ενσωμάτωση στοιχείων όπως οι βιολογικοί αγωγοί (πχ μια τάφρος που συλλέγει το νερό της βροχής).
Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, υπάρχει εξοικονόμηση χρημάτων επειδή είναι χαμηλής συντήρησης και προστατεύουν από παράγοντες όπως οι πλημμύρες, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ακραία ζέστη, που προκαλούν σοβαρές ασθένειες. Προάγουν επίσης, τη βιοποικιλότητα.
Ερ: Τι θετικό αντίκτυπο έχετε διαπιστώσει ότι έχει η εργασία σας;
Απ: Στο Πεκίνο, βλέπω τους ντόπιους να συρρέουν στην Beiqijia για να απολαύσουν τους χώρους πρασίνου και τις χαμηλότερες θερμοκρασίες από τα υδάτινα στοιχεία και τα φυτά. Στο Παρίσι, εργαστήκαμε στην πλατεία Δημοκρατίας (Place de la République) πριν από περίπου 15 χρόνια. Η πλατεία περιβαλλόταν από δρόμους και χρησιμοποιούνταν ως χώρος στάθμευσης.
Δημιουργήσαμε ένα σχέδιο για να κλείσουμε έναν δρόμο από την κυκλοφορία, να ενσωματώσουμε δέντρα, φυτά και υδάτινα στοιχεία και να την καταστήσουμε μόνο για πεζούς. Η πλατεία συνδέθηκε ξανά με την πόλη και έγινε ένα εξαιρετικά δημοφιλές σημείο συγκέντρωσης για τους Παριζιάνους. Κάτι που συνεχίζει να είναι και σήμερα.
Της Σιβάνι Βόρα
Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στους New York Times στις 27 Νοεμβρίου 2024
c.2024 The New York Times Company