Σε μια περίοδο σημαντικών αλλαγών για τη βιομηχανία προϊόντων νικοτίνης, η Ιωάννα Βαρδάκου, Head of Scientific Advocacy στη BAT, εξηγεί τον ρόλο της επιστήμης, της καινοτομίας και της υπευθυνότητας στη στρατηγική μετάβασης προς εναλλακτικά προϊόντα δυνητικά μειωμένου κινδύνου. Με πολυετή εμπειρία στην τοξικολογία, αναλύει τις προκλήσεις του κλάδου, τον διεθνή διάλογο γύρω από τη μείωση της βλάβης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε παράδειγμα εφαρμογής προοδευτικών πολιτικών.

- Μπορείτε να μας μιλήσετε για το επιστημονικό σας έργο και την εργασία σας στις Νέες Κατηγορίες, όπως τα φακελάκια νικοτίνης;

Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου στην BAT, είχα το προνόμιο να συμβάλλω σε αρκετές σημαντικές πρωτοβουλίες που συνδύασαν τη βαθιά επιστημονική γνώση με τη στρατηγική ηγεσία στον τομέα της τοξικολογίας. Μέχρι τον Απρίλιο του 2025, κατείχα διπλή θέση ως Principal Toxicologist και Toxicology Manager, ρόλος που μου επέτρεψε να ηγηθώ σύνθετων τοξικολογικών προγραμμάτων, ενώ παράλληλα επέβλεπα την εκτέλεση σε επιχειρησιακό επίπεδο. Αυτή η εμπειρία μου έδωσε τη δυνατότητα να σχεδιάσω και να εφαρμόσω προηγμένες τοξικολογικές αξιολογήσεις και ολοκληρωμένες μεθοδολογίες εκτίμησης κινδύνου, διασφαλίζοντας την εναρμόνιση με τα παγκόσμια ρυθμιστικά πρότυπα και τα εσωτερικά συστήματα ποιότητας.

Από τον Απρίλιο του 2025, ανέλαβα τον ρόλο της Head of Scientific Advocacy. Σε αυτή τη θέση, συνεργάζομαι στενά με διεπιστημονικές ομάδες σε τομείς όπως Έρευνα & Επιστήμη, Ρυθμιστικές Υποθέσεις, Ανάπτυξη Προϊόντων και Διασφάλιση Ποιότητας, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι οι επιστημονικές μας στρατηγικές είναι αυστηρές, διαφανείς και ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες της δημόσιας υγείας. Η εργασία μου επικεντρώνεται στην προώθηση τεκμηριωμένων προσεγγίσεων για τη μείωση της βλάβης και στη διασφάλιση ότι οι επιστημονικές μας τοποθετήσεις αντικατοπτρίζουν ακεραιότητα και σαφήνεια.

Εξίσου σημαντικό με τις τεχνικές μου αρμοδιότητες είναι το πάθος μου για την ηγεσία που προάγει τη συμπερίληψη. Υλοποίησα με επιτυχία το εταιρικό πρόγραμμα Truly Inclusive Leaders, το οποίο προωθεί ψυχολογικά ασφαλή περιβάλλοντα, μεταβαίνει από την ασυνείδητη προκατάληψη στη συνειδητή συμπερίληψη και ενθαρρύνει τον ανοιχτό διάλογο. Αυτή η πρωτοβουλία αντιπροσωπεύει μια σημαντική πολιτιστική αλλαγή, ενισχύοντας την αυτογνωσία και τις ουσιαστικές συζητήσεις στις ομάδες. Επιπλέον, έχω την τιμή να υπηρετώ ως μέντορας στο πρόγραμμα Mission Include – μια παγκόσμια πρωτοβουλία που υποστηρίζεται από εκστρατείες όπως Change the Race Ratio, 30% Club, LGBT Great, Valuable 500 και Progress Together – σχεδιασμένο να προωθήσει διαρκή αλλαγή στη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη.

Το έργο μου βασίζεται στη δέσμευση για επιστημονική αριστεία, καινοτομία και ακεραιότητα. Είτε προωθώ την τοξικολογική επιστήμη, είτε ηγούμαι της υπεράσπισης για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό, είτε υποστηρίζω την ηγεσία που προάγει τη συμπερίληψη, ο στόχος μου είναι να διασφαλίσω ότι τα προϊόντα μας πληρούν τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας, ενώ συμβάλλουν θετικά στην κουλτούρα της εταιρείας.

- Ποια είναι η συμβολή της BAT στον μετασχηματισμό του κλάδου;

Είμαι περήφανη που είμαι μέλος της BAT, μιας εταιρείας που ηγείται του μετασχηματισμού του κλάδου μας με έναν τολμηρό και ξεκάθαρο σκοπό: να δημιουργήσει ένα Καλύτερο Αύριο χτίζοντας έναν κόσμο χωρίς τον καπνό του τσιγάρου. Φιλοδοξία μας είναι να μειώσουμε τον αντίκτυπο στην υγεία από τη δραστηριότητά μας, ενθαρρύνοντας τους ενήλικες καπνιστές, που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν, να εγκαταλείψουν πλήρως τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού και να στραφούν αποκλειστικά προς εναλλακτικές λύσεις δυνητικά μειωμένου κινδύνου.

Για να υλοποιηθεί αυτή η φιλοδοξία, η ΒΑΤ έχει αναπτύξει ένα ποικιλόμορφο πακέτο καινοτόμων προϊόντων χωρίς καύση, όπως συσκευές θέρμανσης, προϊόντα ατμίσματος και σακουλάκια νικοτίνης, όλα βασισμένα σε τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα και στα αυστηρότερα πρότυπα ποιότητας. Σήμερα, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια ενήλικες καταναλωτές παγκοσμίως χρησιμοποιούν προϊόντα από τις Νέες Κατηγορίες της BAT, ενώ στόχος μας είναι να φτάσουμε τα 50 εκατομμύρια έως το 2030. Κάθε καπνιστής που επιλέγει να συνεχίσει να χρησιμοποιεί προϊόντα νικοτίνης και στρέφεται πλήρως σε κάποιο προϊόν χωρίς καύση, αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς ένα Καλύτερο Αύριο.

Στον πυρήνα αυτού του μετασχηματισμού βρίσκονται η επιστήμη, η καινοτομία και η υπευθυνότητα. Με την επιτάχυνση της ανάπτυξης των προϊόντων χωρίς καύση, όχι μόνο αναδιαμορφώνουμε την BAT, αλλά φέρνουμε την επανάσταση σε αυτό το πεδίο και συμβάλλουμε ώστε η δυνατότητα της μείωσης της βλάβης από τον καπνό να γίνει μια παγκόσμια πραγματικότητα.

- Ποιος είναι ο ρόλος της επιστήμης στη μείωση της βλάβης από τον καπνό του τσιγάρου;

Αναγνωρίζουμε ότι τα συμβατικά τσιγάρα ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία. Γι’ αυτό δεσμευόμαστε να μειώσουμε τον αντίκτυπο στην υγεία μέσω της επιστήμης και της καινοτομίας, προσφέροντας στους ενήλικες καπνιστές – που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν – εναλλακτικές λύσεις δυνητικά μειωμένου κινδύνου σε σχέση με τα παραδοσιακά τσιγάρα.

Η επιστήμη είναι το θεμέλιο της μείωσης της βλάβης από τον καπνό. Επιτρέπει την ανάπτυξη, την αυστηρή αξιολόγηση και τη διαφάνεια στην επικοινωνία των εναλλακτικών λύσεων στο κάπνισμα με μειωμένο προφίλ κινδύνου. Στο παγκόσμιο οικοσύστημα της ΒΑΤ, που περιλαμβάνει εννέα κέντρα καινοτομίας και ανάπτυξης προϊόντων, περισσότεροι από 1.750 ειδικοί εργάζονται στην Έρευνα και Ανάπτυξη, ακολουθώντας αυστηρά πρωτόκολλα. Αυτή η προσπάθεια έχει οδηγήσει σε περίπου 280 επιστημονικές δημοσιεύσεις για το πακέτο προϊόντων νέων κατηγοριών του Ομίλου, αποδεικνύοντας τη δέσμευσή μας σε λύσεις βασισμένες σε τεκμηριωμένα δεδομένα.

Ωστόσο, η μείωση της βλάβης από τον καπνό μπορεί να έχει πραγματικό αντίκτυπο μόνο όταν υποστηρίζεται από αξιόπιστα δεδομένα που βασίζονται σε ανεξάρτητες επιστημονικές πηγές και πλήρη διαφάνεια. Γι’ αυτό η BAT δημιούργησε το Omni™, το μανιφέστο μας για έναν κόσμο χωρίς τον καπνό του τσιγάρου και μια σημαντική παγκόσμια πρωτοβουλία που παρουσιάζει επιστημονικά και πραγματικά δεδομένα για τη μείωση της βλάβης. Το Omni™ δεν είναι απλώς μια βάση δεδομένων με μελέτες – είναι ένας δυναμικός, ανοιχτός κόμβος γνώσης για τους ειδικούς της δημόσιας υγείας, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και την επιστημονική κοινότητα. Συνδυάζει την έρευνα της BAT με ανεξάρτητες μελέτες και πραγματικά δεδομένα, ενημερώνεται με τα πιο πρόσφατα ευρήματα και αποτελεί ορόσημο στον διεθνή διάλογο για τη στρατηγική της δημόσιας υγείας, δείχνοντας πώς η επιστήμη και η καινοτομία μπορούν να συνεργαστούν για να επιτύχουν έναν κόσμο χωρίς τον καπνό του τσιγάρου.

Ο μετασχηματισμός μας γίνεται παράλληλα με άλλους κλάδους που απομακρύνονται από την καύση – όπως η ενέργεια και η αυτοκινητοβιομηχανία – καθώς η μείωση της βλάβης απαιτεί συστημική αλλαγή. Σήμερα με περισσότερους από 30 εκατομμύρια ενήλικες καταναλωτές των προϊόντων χωρίς καύση της ΒΑΤ και με στόχο να φτάσουμε τα 50 εκατομμύρια έως το 2030, η επιστήμη δεν καθοδηγεί απλώς τη στρατηγική μας – είναι ο μοχλός που προωθεί τη μετρήσιμη πρόοδο στη μείωση του αντίκτυπου στην υγεία.

Με λίγα λόγια, η επιστήμη είναι η κινητήρια δύναμη για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό. Παρέχει τις αποδείξεις, την αξιοπιστία και την καινοτομία που απαιτούνται για να προσφέρουμε εναλλακτικές λύσεις στα παραδοσιακά τσιγάρα, με ουσιαστικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία.

- Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος σας;

Έχουμε δύο βασικές αποστολές:

i) να προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι οι ενήλικες καπνιστές έχουν πρόσβαση σε προϊόντα νέων κατηγοριών σε όλες τις αγορές όπου πωλούνται τσιγάρα και
ii) να διαχειριστούμε τυχόν ανεπιθύμητες συνέπειες, όπως η αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων στα προϊόντα αυτά και η υποστήριξη των κυβερνήσεων στις προσπάθειές τους να περιορίσουν την παράνομη διακίνηση.

Κατανοούμε και υποστηρίζουμε πλήρως τους στόχους των κυβερνήσεων για μείωση των ποσοστών καπνίσματος και των επιπτώσεων στην υγεία, και αναγνωρίζουμε τον κρίσιμο ρόλο των ρυθμιστικών αρχών για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Η θέση μας είναι ξεκάθαρη: το ρυθμιστικό πλαίσιο πρέπει να βασίζεται σε αποδείξεις, να προσαρμόζεται στις τοπικές συνθήκες και να σχεδιάζεται ώστε να επιτυγχάνει τους επιδιωκόμενους στόχους χωρίς να δημιουργεί ακούσιες συνέπειες, όπως η πρόσβαση των ανηλίκων σε αυτά τα προϊόντα και η αύξηση του παραεμπορίου.

Οι νέες κατηγορίες προϊόντων – όπως οι συσκευές θέρμανσης, τα προϊόντα ατμίσματος και τα σακουλάκια νικοτίνης – προσφέρουν στους ενήλικες καπνιστές, που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν, τη δυνατότητα να καταναλώνουν νικοτίνη με δυνητικά μειωμένο κίνδυνο σε σχέση με τα παραδοσιακά τσιγάρα. Στοιχεία από χώρες όπως η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νέα Ζηλανδία και ο Καναδάς δείχνουν ότι ένα προοδευτικό ρυθμιστικό πλαίσιο, που επιτρέπει την πρόσβαση σε αυτές τις εναλλακτικές λύσεις, συνδέεται με ταχύτερη μείωση των ποσοστών καπνίσματος.

Η αποτελεσματική μείωση της βλάβης από τον καπνό προϋποθέτει συνεργασία σε όλα τα επίπεδα. Ειδικοί δημόσιας υγείας, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και επιστήμονες πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν νομοθεσίες που ενθαρρύνουν την καινοτομία, υποστηρίζουν το υπεύθυνο μάρκετινγκ και διασφαλίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή.

Θέλουμε να είμαστε μέρος αυτής της συζήτησης. Μέσω εποικοδομητικής συνεργασίας με αυτούς τους εμπλεκόμενους φορείς, μπορούμε να συμβάλουμε στη διαμόρφωση πολιτικών που είναι ρεαλιστικές, βασισμένες στην επιστήμη και επικεντρωμένες στη μείωση της βλάβης για τους ενήλικες καπνιστές που διαφορετικά θα συνέχιζαν να καπνίζουν.

- Τι μπορούμε να μάθουμε από την Ελλάδα σε σχέση με τη μείωση της βλάβης από τον καπνό;

Η Ελλάδα αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα για το πώς μια ισχυρή αντικαπνιστική πολιτική μπορεί να ενσωματώσει με επιτυχία στρατηγικές μείωσης της βλάβης. Παραδοσιακά με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καπνίσματος στην Ευρώπη, η χώρα υιοθέτησε την καινοτομία παράλληλα με αυστηρά μέτρα κατά του καπνίσματος. Το 2019, η κυβέρνηση παρουσίασε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος, εισάγοντας τη Μείωση Βλάβης από τον Καπνό ως τον τέταρτο πυλώνα της στρατηγικής της – συμπληρώνοντας την πρόληψη, την εξάλειψη του παθητικού καπνίσματος και την υποστήριξη της διακοπής.

Αυτή η δέσμευση οδήγησε σε ένα προοδευτικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Ο Νόμος 4715/2020 αναγνώρισε το δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε ακριβείς, επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες για προϊόντα χωρίς καύση και επέτρεψε στους κατασκευαστές να επικοινωνούν εγκεκριμένα μηνύματα σχετικά με τον κίνδυνο. Για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία, συστάθηκε ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή από το Υπουργείο Υγείας για την αξιολόγηση των νέων προϊόντων καπνού.

Το αποτέλεσμα είναι απτό: τα ποσοστά καπνίσματος μειώθηκαν από 42% σε 36% μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια. Η Ελλάδα έχει επίσης εγκρίνει επιστημονικά τεκμηριωμένο ισχυρισμό για το προϊόν θερμαινόμενου καπνού της BAT, glo™ neo classic tobacco, αναγνωρίζοντας μειωμένη τοξικότητα σε σχέση με τα συμβατικά τσιγάρα. Επιπλέον, το Υπουργείο Υγείας νομοθέτησε πρόσφατα τα σακουλάκια νικοτίνης, θέτοντας ισορροπημένα όρια νικοτίνης που προστατεύουν τους ενήλικες καταναλωτές και προβλέπουν αυστηρά μέτρα για την αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων.

Συνδυάζοντας ισχυρό έλεγχο του καπνίσματος με προσανατολισμό στην καινοτομία, η Ελλάδα έχει γίνει πρωτοπόρος στη Μείωση Βλάβης από τον Καπνό – προσφέροντας στους ενήλικες καπνιστές εναλλακτικές λύσεις και επιταχύνοντας την πρόοδο προς έναν κόσμο χωρίς τον καπνό του τσιγάρου.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr