Η δυτική Θεσσαλονίκη δεν είναι πια η πίσω αυλή της πόλης. Ένα ευρύ μέτωπο επενδύσεων, δημόσιων έργων και αρχιτεκτονικών επεμβάσεων συνθέτει σήμερα μια νέα ταυτότητα που εκτείνεται από το λιμάνι έως το στρατόπεδο Παύλου Μελά. Ένα τρίγωνο λιμάνι – επιχειρηματικό μέτωπο – κλιματικά ουδέτερη γειτονιά, το οποίο επανασυνδέει την παραγωγή με τον χώρο και την ανάπτυξη με την ποιότητα ζωής.
Η Θεσσαλονίκη έχει ενταχθεί στις 100 Ευρωπαϊκές Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις της Ε.Ε., με επίσημο Climate City Contract 2030. Ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας δεν είναι μόνο στη θεωρία: το πρόγραμμα ReGenWesT – Thessaloniki West Center Green Deal, που υλοποιείται μεταξύ 2024–2026 στο πλαίσιο του NetZeroCities, καθιστά τη δυτική πόλη "πειραματικό εργαστήριο” για nature-based solutions, νέους πράσινους άξονες και συστήματα βιώσιμης κινητικότητας. Παράλληλα, το Master Plan του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, με επενδύσεις ύψους περίπου 180 εκατ. ευρώ, επεκτείνει τον Προβλήτα 6, αναβαθμίζει ιστορικά κτίρια όπως το Τελωνείο και εντάσσει τον λιμένα στη διεθνή πλατφόρμα Maritime Emissions Portal, καθιερώνοντάς τον ως πράσινο πυλώνα της ευρύτερης μητροπολιτικής ζώνης.
Πάνω σε αυτό το θεσμικό έδαφος, αναδύονται έργα που αποδεικνύουν στην πράξη τον μετασχηματισμό. Το HUB26, σχεδιασμένο από τους Divercity Architects για λογαριασμό της Dimand και της Prodea, αποτελεί το πρώτο μεγάλο sustainable business park της Θεσσαλονίκης. Σε μια έκταση 31.000 τετραγωνικών μέτρων, στη δυτική είσοδο, το έργο εισάγει νέα πρότυπα εταιρικής στέγης, ενεργειακής αυτονομίας και πιστοποίησης LEED Gold. Παράλληλα, δίπλα του, το ιστορικό συγκρότημα FIX επανασχεδιάζεται από το γραφείο Georges Batzios Architects, σηματοδοτώντας την αναγέννηση ενός εμβληματικού βιομηχανικού κελύφους σε σύγχρονο χώρο μικτών χρήσεων. Μαζί, τα δύο έργα λειτουργούν ως καταλύτες για την αναζωογόνηση του βιομηχανικού μετώπου της 26ης Οκτωβρίου, όπου ο σχεδιασμός μετατρέπεται σε μοχλό οικονομικής και πολιτιστικής ανασύνταξης.
Λίγο νοτιότερα, στο όριο του ιστορικού σιδηροδρομικού σταθμού, το Μουσείο Ολοκαυτώματος της Ελλάδας— έργο των Makridis Associates, Heide & von Beckerath και Efrat-Kowalsky Architects — προσδίδει έναν ισχυρό πολιτιστικό και συμβολικό άξονα στη δυτική πύλη της πόλης. Η καθαρή γεωμετρία και η ένταξη του σε δημόσιο χώρο μετασχηματίζουν ένα βαρύ ιστορικό σημείο σε τόπο μνήμης και διεθνούς διαλόγου, εδραιώνοντας τη δυτική είσοδο ως σημείο συνάντησης ιστορίας, εκπαίδευσης και τουρισμού.
Στην ίδια γειτονιά, οι Deda + Architects υπογράφουν το Soho Gardens, ένα νέο πολυώροφο συγκρότημα κατοικιών που σηματοδοτεί την αστική αναγέννηση της περιοχής γύρω από το μουσείο. Το κτίριο, στη συμβολή των οδών Τσορλίνη και Μαντζάρου, αγκαλιάζει ένα πάρκο γειτονιάς, δημιουργώντας έναν ανοιχτό, πράσινο και ασφαλή κοινόχρηστο χώρο που ωφελεί τόσο τους ενοίκους όσο και το ευρύτερο περιβάλλον. Η οργανική γεωμετρία του όγκου, οι κλιμακωτές αναπτύξεις των ορόφων και οι φυτεμένοι χώροι σε επίπεδο πάρκου και δωμάτων διαμορφώνουν ένα βιώσιμο, σύγχρονο οικιστικό τοπόσημο. Με εμπορική χρήση στο ισόγειο και προηγμένα κατασκευαστικά υλικά, το Soho Gardens λειτουργεί ως πρωτότυπο μοντέλο αστικής κατοίκησης που συνδέει αρχιτεκτονική, φύση και κοινωνικό μικροκλίμα.
Πιο βόρεια, στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, η μετατροπή του χώρου σε Μητροπολιτικό Πάρκο υπό τον Δήμο Παύλου Μελά, με Nikiforidis-Cuomo Architects για τον στρατηγικό σχεδιασμό και topio7 για τις πρώτες φάσεις ανάπλασης, λειτουργεί ως πράσινος αντίποδας του αστικού μετώπου. Το έργο, που εκτείνεται σε πάνω από 33 εκτάρια, αποτελεί μια από τις πιο ουσιαστικές εφαρμογές nature-based και climate-resilient αστικής αναγέννησης στην Ελλάδα, με συνδυασμό πολιτιστικών, κοινωνικών και οικολογικών χρήσεων.