X

Η παραδοσιακή "πρακτική" της "πεζούλας" επιστρέφει στην Πάρο

Το έργο Pezoules House, σχεδιασμένο από τον Κωνσταντίνο Πίττα και το γραφείο KP Office, αποτελεί εξαιρετικό δείγμα σύγχρονης κατοικίας που εναρμονίζεται με το τοπίο της Πάρου.

Γράφει: Θανασης Διαμαντοπουλος

Οι "πεζούλες” είναι μια αγροτική και αρχιτεκτονική πρακτική και αποτελούν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του μεσογειακού και ιδιαίτερα του κυκλαδικού τοπίου. Ένα καινούργιο συγκρότημα τριών κατοικιών στην Πάρο, πήρε το όνομα του από αυτές.

Πρόκειται για τεχνητές αναβαθμίδες(οι τεχνητά διαμορφωμένες επίπεδες λωρίδες γης που κατασκευάζονται σε επικλινή εδάφη, κυρίως σε πλαγιές βουνών ή λόφων). Ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα που συχνά αποκαλούμε "πεζούλες". που διαμορφώνονται σε επικλινή εδάφη με την κατασκευή ξερολιθιών, δηλαδή λιθόχτιστων τοίχων χωρίς συνδετικό υλικό. Οι τοίχοι αυτοί συγκρατούν το χώμα και δημιουργούν επίπεδες ζώνες, οι οποίες καθιστούν καλλιεργήσιμες ακόμη και τις πιο απότομες πλαγιές. Με τον τρόπο αυτό, οι πεζούλες αποτελούν μια παραδοσιακή μέθοδο διαχείρισης της γης και του νερού, που συνδυάζει πρακτικότητα και σεβασμό προς το περιβάλλον.

Το έργο Pezoules House, σχεδιασμένο από τον Κωνσταντίνο Πίττα και το γραφείο KP Office, αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα σύγχρονης κατοικίας που σέβεται και εναρμονίζεται με το φυσικό τοπίο της Πάρου. Το συγκρότημα, το οποίο ολοκληρώθηκε το 2025, αναπτύσσεται σε συνολική επιφάνεια περίπου 600 m² και αποτελείται από τρεις ανεξάρτητες κατοικίες κατανεμημένες σε δύο έως τρία επίπεδα Το όνομα "Pezoules" παραπέμπει στις χαρακτηριστικές βαθμίδες του κυκλαδικού τοπίου. Αυτή η τοπική μορφολογία διαμόρφωσε τόσο τη χωρική σύνθεση όσο και την αρχιτεκτονική υφολογία του έργου. Τα κτίρια δεν επιβάλλονται στο τοπίο· μάλλον, αναδύονται μέσα από αυτό, δημιουργώντας έναν διάλογο ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τη γεωμορφολογία. Η συγκεκριμένη σύνθεση επιτυγχάνεται με τρόπο που ενισχύει τη σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον: οι ανοιχτές όψεις και τα ανοίγματα (πόρτες και παράθυρα) "αποκαλύπτονται" σταδιακά καθώς κάποιος μετακινείται μέσα στο χώρο, χαρίζοντας πλαισιωμένες (framed) και αναπάντεχες θέες προς το τοπίο. Οι κοινόχρηστοι χώροι όπως το καθιστικό και η τραπεζαρία τοποθετούνται στο ισόγειο, ενώ οι υπνοδωματικές μονάδες με ιδιωτικά μπάνια καταλαμβάνουν ανώτερα επίπεδα για μεγαλύτερη ιδιωτικότητα. Η αρχιτεκτονική γλώσσα του έργου συνδυάζει παραδοσιακά και σύγχρονα στοιχεία: οι 60 cm παχιές πέτρινες τοιχοποιίες, οι λείες τσιμεντοκονίες στα μπάνια και τις σκάλες, καθώς και οι χειροποίητες κατασκευές από ξύλο, μέταλλο και πέτρα δημιουργούν μια αίσθηση χειροτεχνίας και παράδοσης. Παράλληλα, συναντάμε σύγχρονα υλικά και χαρακτηριστικά όπως εμφανές σκυρόδεμα στις οροφές, θερμομονωτικά κουφώματα, έπιπλα design, ανοξείδωτες βρύσες και νεροχύτες, καθώς και infinity pools, σύμβολα σύγχρονου αρχιτεκτονικού προφίλ και άνεσης.

Η ενσωμάτωση της τοπικής χλωρίδας και των υλικών είναι κρίσιμα στοιχεία του σχεδιασμού. Τα κτίρια αναπτύσσονται γύρω από τα υπάρχοντα παλιά ελαιόδεντρα, ελαχιστοποιώντας την όποια διαταραχή του γεωτεχνικού υποβάθρου. Επιπλέον, θεσπίστηκαν κήποι με ελιές, κυπαρίσσια, αμπέλια, καρποφόρα δέντρα, βότανα και λουλούδια —δημιουργώντας έναν πλούσιο τοπίο που αναδεικνύει τη μεσογειακή χλωρίδα. Για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών, συμπεριλήφθηκαν δεξαμενές συλλογής βρόχινου νερού από τις στέγες, οι οποίες καλύπτουν και τις ανάγκες των πισινών.

Η χρήση εξωτερικής πέτρας, κυρίως αυτής που βρέθηκε επί τόπου, ενδυναμώνει την αίσθηση της τυπολογικής και υλικής σύνδεσης με το περιβάλλον. Ενισχύθηκαν οι υπάρχουσες ξηρολιθικές κατασκευές, ενώ εκεί όπου είχαν χαθεί, αναδημιουργήθηκαν με την ίδια πέτρα, διασφαλίζοντας έτσι ομοιογένεια και συνέπεια με την παράδοση.

Από τοπική σκοπιά, πρόκειται για ένα έργο που αποτυπώνει το πλέγμα παράδοσης, σύγχρονου σχεδιασμού και ευθύνες προς το περιβάλλον. Το συγκρότημα κατοικιών δε λειτουργεί μόνο ως κτίριο να βρίσκεται μέσα στο τοπίο, αντιθέτως, έγινε μέρος του τοπίου. Η λειτουργικότητα ενσωματώνεται σε μια άρτια αισθητική προσέγγιση, όπου σχεδιασμός και περιβάλλον συμπλέκονται σε μια σχέση αλληλεξάρτησης και αρμονίας.

Τέλος, η συνεργασία με τους Studio 265 (κυρίως στη μελέτη και την πολιτική του έργου) και την OUTSIDE Landscape Architecture (για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου), καθώς και η φωτογράφηση από τον Stavros Niflis, υπογραμμίζουν την πολυπλευρική προσέγγιση του έργου.