"Ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι αξιόπιστος" αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο Αμερικανός βουλευτής Φρανκ Παλόν, σε ανάρτησή του στο Twitter.
Αναδημοσιεύοντας το δημοσίευμα των New York Times με τίτλο "Οι εκλογές πλησιάζουν, ο Ερντογάν ανεβάζει ξανά την ένταση με την Ελλάδα", ο Παλόν τονίζει ότι "Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να μείνουν άπραγες καθώς ο Ερντογάν απειλεί με στρατιωτική δράση εναντίον της Ελλάδας".
Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, ο πρόεδρος της Τουρκίας ανέφερε ότι τα στρατεύματά της "μπορεί να φτάσουν ξαφνικά μια νύχτα στην Ελλάδα. Με τον πληθωρισμό ανεξέλεγκτο και τη λίρα να βυθίζεται, μια κατασκευασμένη κρίση μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται".
Ο βουλευτής τονίζει πως αυτός ακριβώς είναι ο λόγος -εννοεί την τουρκική στρατιωτική απειλή εναντίον της Ελλάδας- που "πρέπει να σταματήσουμε την πώληση των μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία. Ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι αξιόπιστος και θα μπορούσε να τους χρησιμοποιήσει εναντίον ενός άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ".
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο:
Την περασμένη εβδομάδα, σε ένα κλειστό δείπνο στην Πράγα, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης απευθυνόταν σε 44 Ευρωπαίους ηγέτες, όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον διέκοψε και άρχισε να φωνάζει.
Πριν απομακρυνθεί από την αίθουσα, ο κ. Ερντογάν κατηγόρησε τον κ. Μητσοτάκη για ανειλικρίνεια σχετικά με τη διευθέτηση των διαφορών στο ανατολικό Αιγαίο και κατακεραύνωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση επειδή τάχθηκε στο πλευρό των μελών της, της Ελλάδας και της Κύπρου, σύμφωνα με έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη και δύο ανώτερους Ευρωπαίους αξιωματούχους που ήταν εκεί.
Ενώ οι υπόλοιποι, κατάπληκτοι και ενοχλημένοι, τελείωναν το δείπνο τους, ο κ. Ερντογάν ξεσπάθωσε σε συνέντευξη Τύπου εναντίον της Ελλάδας και απείλησε με εισβολή. "Μπορεί να φτάσουμε ξαφνικά μια νύχτα", είπε. Όταν ένας δημοσιογράφος ρώτησε αν αυτό σήμαινε ότι θα επιτεθεί στην Ελλάδα, ο Τούρκος πρόεδρος είπε: "Στην πραγματικότητα έχετε καταλάβει".
Το ξέσπασμα αυτό ήταν μόνο το τελευταίο από τον κ. Ερντογάν. Καθώς αντιμετωπίζει αυξανόμενες πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες πριν από τις εκλογές της άνοιξης, έχει αυξήσει τις απειλές εναντίον του συμμάχου του στο ΝΑΤΟ από το καλοκαίρι, χρησιμοποιώντας γλώσσα που συνήθως αφήνεται στα στρατιωτικά γεράκια και τους υπερεθνικιστές.
Ενώ λίγοι διπλωμάτες ή αναλυτές προβλέπουν πόλεμο, υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση μεταξύ των Ευρωπαίων διπλωματών ότι ένας πολιτικά απειλούμενος κ. Ερντογάν είναι όλο και πιο επικίνδυνος για τους γείτονές του - και ότι ατυχήματα μπορούν να συμβούν.
Ο κ. Ερντογάν χρειάζεται την κρίση για να στηρίξει το κλονισμένο κύρος του στο εσωτερικό μετά από σχεδόν 20 χρόνια στην εξουσία, δήλωσε διπλωμάτης που ειδικεύεται στην Τουρκία, ζητώντας ανωνυμία. Και αν δεν του παρασχεθεί μία, είπε ο διπλωμάτης, μπορεί να δημιουργήσει μία.
Οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ, απειλούν τώρα να προσθέσουν μια νέα δύσκολη διάσταση στις προσπάθειες της Ευρώπης να διατηρήσει την ενότητά της μπροστά στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις συσσωρευμένες οικονομικές επιπτώσεις του.
Ήδη, ο κ. Ερντογάν έχει καταστήσει τον εαυτό του έναν ενοχλητικό και απρόβλεπτο σύμμαχο για τους εταίρους του στο ΝΑΤΟ. Οι οικονομικές προκλήσεις και η επιθυμία του να χαράξει μια σταθερή σφαίρα ασφαλείας για την Τουρκία σε μια δύσκολη γειτονιά τον έχουν ωθήσει όλο και πιο κοντά στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο κ. Ερντογάν έχει κερδίσει κάποιο "καταφύγιο" από την ανοιχτή κριτική των συμμάχων λόγω των προσπαθειών του να μεσολαβήσει μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, ιδίως στη συμφωνία για να επιτραπούν οι ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών.
Αλλά έχει αρνηθεί να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία και συνεχίζει να λαμβάνει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του αγωγού TurkStream, ενώ ζητά από τη Μόσχα να καθυστερήσει την πληρωμή για την ενέργεια.
Την Πέμπτη, ο κ. Ερντογάν συναντήθηκε με τον κ. Πούτιν στο Καζακστάν, όπου συζήτησαν τη χρήση της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου για την εξαγωγή περισσότερου ρωσικού φυσικού αερίου μετά την καταστροφή των αγωγών προς τη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα.
Αλλά είναι η κλιμακούμενη ρητορική κατά της Ελλάδας που τραβάει τώρα ιδιαίτερη προσοχή.
Ο Sinan Ulgen, διευθυντής του EDAM, ενός ερευνητικού ιδρύματος με έδρα την Κωνσταντινούπολη, δήλωσε ότι φυσικά υπάρχει μια εκλογική πτυχή στις ενέργειες του κ. Ερντογάν. Υπήρχαν όμως και βαθιά ριζωμένα προβλήματα που καλλιεργούν χρόνια αστάθεια και επικίνδυνες εντάσεις.
"Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν ένα σύνολο ανεπίλυτων διμερών διαφορών", είπε, "και αυτό δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον κάθε φορά που ένας πολιτικός στην Άγκυρα ή στην Αθήνα θέλει να αυξήσει τις εντάσεις".
Οι δύο χώρες παραλίγο να φτάσουν σε πόλεμο τη δεκαετία του 1970 για την ενεργειακή εξερεύνηση στο Αιγαίο, το 1995-96 για αμφισβητούμενες διεκδικήσεις επί ενός ακατοίκητου βραχώδους σχηματισμού στην ανατολική Μεσόγειο και το 2020, πάλι για την ενεργειακή εξερεύνηση σε αμφισβητούμενα ύδατα. "Και τώρα είμαστε πάλι σε αυτό", δήλωσε ο κ. Ulgen. "Και γιατί; Λόγω των εκλογών στην Τουρκία και την Ελλάδα".
Ο κ. Μητσοτάκης βρίσκεται επίσης σε κατάσταση προεκλογικής εκστρατείας, με τις εκλογές να αναμένονται το επόμενο καλοκαίρι, ζημιωμένος από ένα συνεχιζόμενο σκάνδαλο σχετικά με το κατασκοπευτικό λογισμικό που έχει τοποθετηθεί στα τηλέφωνα πολιτικών και δημοσιογράφων της αντιπολίτευσης. Όπως και στην Τουρκία, τίποτα δεν ελκύει περισσότερο τον ελληνικό πατριωτισμό από μια καλή διαμάχη με έναν παλιό εχθρό.
Ο ίδιος προσπάθησε να εμφανιστεί αποφασιστικός χωρίς να κλιμακώσει. Αντιμετωπίζοντας το θέμα στο δείπνο στην Πράγα, ο κ. Μητσοτάκης ανταπάντησε ότι οι ηγέτες πρέπει να λύνουν προβλήματα και όχι να δημιουργούν νέα, ότι ήταν έτοιμος να συζητήσει όλα τα θέματα, αλλά δεν μπορούσε να μείνει σιωπηλός ενώ η Τουρκία απειλούσε την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.
"Όχι, κ. Ερντογάν - όχι στον εκφοβισμό", είπε σε πρόσφατη πολιτική ομιλία του. Δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι είναι ανοιχτός σε συνομιλίες με τον κ. Ερντογάν παρά το βιτριόλι, λέγοντας ότι θεωρεί απίθανη τη στρατιωτική σύγκρουση. "Δεν πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί ποτέ", είπε. "Και αν, Θεός φυλάξοι, συνέβαινε, η Τουρκία θα λάμβανε μια απολύτως καταστροφική απάντηση". Αναφερόταν στις ελληνικές στρατιωτικές ικανότητες που έχουν ενισχυθεί σημαντικά πρόσφατα στο πλαίσιο των διευρυμένων αμυντικών συμφωνιών με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο κ. Μητσοτάκης εκμεταλλεύτηκε επίσης την αμερικανική ενόχληση για τις σχέσεις του κ. Ερντογάν με τη Ρωσία και την καθυστέρησή του να εγκρίνει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στη Φινλανδία και τη Σουηδία για να ενισχύσει τους δεσμούς με την Ουάσιγκτον. Τον Μάιο, ήταν ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που απευθύνθηκε στο Κογκρέσο και το κάλεσε να επανεξετάσει τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία.
Ο ίδιος δήλωσε ότι η Ελλάδα θα αγοράσει F-35, ενώ η Τουρκία, η οποία αρνήθηκε την αγορά F-35 λόγω της αγοράς ενός ρωσικού συστήματος αεράμυνας, εξακολουθεί να πιέζει για να αποκτήσει περισσότερα F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού, χρησιμοποιώντας τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως μοχλό πίεσης.
Αλλά ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα στο εσωτερικό του, καθιστώντας τις εντάσεις με την Ελλάδα έναν εύκολο και παραδοσιακό τρόπο για να αποσπάσει την προσοχή και να συγκεντρώσει υποστήριξη.
Ο κ. Ερντογάν προΐσταται μιας καταστροφικής οικονομίας, με τον πληθωρισμό να τρέχει επίσημα στο 83% ετησίως - αλλά πιθανότατα υψηλότερα - και το νόμισμα να υποτιμάται. Το κατά κεφαλήν τουρκικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, ένα μέτρο του πλούτου, έχει πέσει σε περίπου 7.500 δολάρια από περισσότερα από 12.600 δολάρια το 2013, με βάση τον πραγματικό πληθυσμό της Τουρκίας, ο οποίος περιλαμβάνει πλέον περίπου τέσσερα εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, σύμφωνα με τον Bilge Yilmaz, καθηγητή στη Σχολή Wharton του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.
Ο κ. Ερντογάν συνέχισε να μειώνει τα επιτόκια ενάντια στις συμβατικές οικονομικές συμβουλές. "Πρέπει να αντιστρέψουμε τη νομισματική πολιτική", δήλωσε ο κ. Yilmaz, ο οποίος προβάλλεται ως πιθανός υπουργός Οικονομικών σε περίπτωση που ο κ. Ερντογάν χάσει τις εκλογές. "Η ισχυρή προσαρμογή της οικονομίας δεν θα είναι εύκολη".
Υπάρχει επίσης αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια για το συνεχιζόμενο κόστος των προσφύγων, τους οποίους δέχθηκε ο κ. Ερντογάν ως μια γενναιόδωρη χειρονομία προς τους μουσουλμάνους συμπατριώτες του που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Παρόλα αυτά, ο κ. Ερντογάν θεωρείται ότι έχει ένα σταθερό 30% των ψήφων ως βάση του, και τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση μέσα ενημέρωσης κυριαρχούν, ενώ πολλοί δημοσιογράφοι και πολιτικοί της αντιπολίτευσης φυλακίστηκαν ή φιμώθηκαν.
Σε έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Ένωση επέκρινε τη "δημοκρατική οπισθοδρόμηση" και ανέφερε ότι "στον τομέα της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Τουρκία πρέπει να αντιστρέψει την αρνητική τάση κατά προτεραιότητα με την αντιμετώπιση της αποδυνάμωσης των αποτελεσματικών ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα".
Παρόλα αυτά, σε αυτό το σημείο, οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο κ. Ερντογάν θα μπορούσε να χάσει την πλειοψηφία του στο Κοινοβούλιο και ίσως χάσει και τις ίδιες τις προεδρικές εκλογές.
Αυτή είναι μια ανάλυση που απορρίπτεται σθεναρά από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του κ. Ερντογάν, το ΑΚΡ, δήλωσε ο Volkan Bozkir, πρώην διπλωμάτης και μέλος του Κοινοβουλίου, ο οποίος λέει ευθέως ότι ο κ. Ερντογάν και το κόμμα του θα επανεκλεγούν.
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Υποθέσεων του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, πιστεύει ότι ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να κρατήσει όλες τις επιλογές ανοιχτές, "θέτοντας την Ελλάδα ως βολική εξωτερική απειλή και δημιουργώντας ένα επικίνδυνο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσε να δικαιολογήσει εκ των προτέρων μια πιθανή κίνηση εναντίον της Ελλάδας".
Όσο για την Ουάσινγκτον, είπε, λένε στον κ. Ερντογάν: "Σας ευχαριστούμε για ό,τι κάνατε στην Ουκρανία, φυσικά και δεν έχετε επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά εντάξει, είστε σε δύσκολη θέση, στρατηγικά, διπλωματικά, οικονομικά - αλλά μην τολμήσετε να κάνετε κάτι στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο που θα δημιουργήσει πρόβλημα στο ΝΑΤΟ".
Το πιο πιθανό, είπε ο κ. Φίλης, είναι ο κ. Ερντογάν να στείλει και πάλι μετανάστες προς την Ευρώπη ή να ξεκινήσει άλλη μια ενεργειακή έρευνα σε αμφισβητούμενες περιοχές στα ανοικτά της Κύπρου ή της Κρήτης, η οποία προκάλεσε παρ' ολίγον συγκρούσεις το 2020, ή να αναχαιτίσει ένα ελληνικό πλοίο που μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό σε ένα από τα νησιά του Αιγαίου.
Ο κ. Ulgen δεν αναμένει επίσης ένοπλη σύγκρουση, αλλά δεν θα εκπλαγεί. "Θα μπορούσε να συμβεί, δεν είναι κάτι που μπορούμε να αποκλείσουμε πια", είπε. "Αλλά αν συμβεί, θα είναι μικρής κλίμακας".