Ανάλυση: Μετά το χάος τι στη Βρετανία - Ο οριστικός θάνατος του θατσερισμού, το Brexit και ο εξευτελισμός των Τόρις

Reuters

Ξεκινώντας την 45η μέρα της - συντομότερης στη βρετανική ιστορία - πρωθυπουργίας ίσως ούτε και η ίδια η Λιζ Τρας να μην πίστευε ότι θα ήταν και η τελευταία. Το βράδυ της Τετάρτης, στην ύστατη προσπάθειά της να κρατήσει τη θέση είχε πει μέσα στη Βουλή των Κοινοτήτων "είμαι αγωνίστρια, δεν έχω μάθει να παραιτούμαι".

Πριν περάσει ένα 24ωρο είχε παραιτηθεί δηλώνοντας ότι "παραιτούμαι επειδή δεν μπορώ να φέρω εις πέρας την εντολή που για την οποία με εξέλεξε το Συντηρητικό Κόμμα".

Πώς όμως η 47χρονη πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Λιζ Τρας μετατράπηκε μέσα σε έξι εβδομάδες από μια πολιτικό με φιλοδοξία να δώσει, με ένα "προωθημένο" σχέδιο, ώθηση στην ανάπτυξη, σε "πολιτική υποσημείωση" στην ιστορία της χώρας, όπως γράφτηκε στον βρετανικό Τύπο, αναδεικνύεται σε case study αλλά και σε ένα - από τα πολλά - επεισόδια του χάους που έχει αφήσει πίσω του το Brexit.

Η "πολιτική αυτοκτονία" των Τόρις - Ο θατσερισμός που δεν πέρασε

Ένα καίριο ερώτημα είναι γιατί το πολιτικό τοπίο στη Βρετανία είναι τόσο ευμετάβλητο και πώς είναι δυνατόν εντός των κόλπων του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος να αλλάξε σε τέτοιο βαθμό η δυναμική. Σημειώνεται ότι στις 5 Σεπτεμβρίου, η Τρας εξελέγη με 81.326 ψήφους έναντι 60.399 του Ρίσι Σουνάκ επί συνόλου 172.437 μελών του Συντηρητικού Κόμματος. Έχει προηγηθεί μια επιτυχυμένη εκστρατεία της. Περιοδεύοντας ανά τη Βρετανία, η Τρας φαινόταν δημοφιλής στον κόσμο και τη βάση του κόμματος καθώς εξηγούσε το πρόγραμμά της με αιχμή την μείωση της φορολογίας. Ο τελικός αντίπαλός της, πρώην υπουργός Οικονομικών Σουνάκ, προειδοποιούσε ότι οι Τόρις όδευαν σε "πολιτική αυτοκτονία" και ότι η εκλογή της θα τους γύριζε μπούμερανγκ, αλλά δεν έπεισε.

Στην ανάλυση που έκαναν οι New York Times μία μέρα πριν την πτώση της, για τα αίτια της δυσλειτουργικής σχέσης της Τρας με τις αγορές σημειώνεται: "Υπάρχει κάτι τραγικό, αν όχι κωμικοτραγικό, σχετικά με τους καπιταλιστές επαναστάτες, την κα Τρας και τον κ. Κουαρτένγκ, που έχουν ισοπεδωθεί από τους μηχανισμούς του ίδιου του καπιταλισμού. Η κα Τρας και ο κ. Κουαρτένγκ μπορεί να είναι οι τελευταίοι από τους θατσεριστές που ηττήθηκαν από το ίδιο το σύστημα στο οποίο πίστευαν ότι υπηρετούσαν πιστά.

In Opinion

Prime Minister Liz Truss of Britain and her former finance minister, Kwasi Kwarteng, "may be the last of the Thatcherites, defeated by the very system they believed they were acting in fidelity to,” Quinn Slobodian, an author, writes.https://t.co/ix2kkVf1AH

— The New York Times (@nytimes) October 19, 2022

Η ιδεολογία που θα γινόταν γνωστή ως θατσερισμός ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Αν και ορίστηκε εξ αρχής ως η πίστη στην "ελεύθερη οικονομία και το ισχυρό κράτος", ο θατσερισμός καταδίκασε τη μεταπολεμική βρετανική οικονομία που βασιζόταν στο κράτος πρόνοιας σε μαρασμό και προσπάθησε να την αντικαταστήσει με τη δυναμικήγ που έχει η ατομική επιχειρηματικότητα και η θρησκευτική ηθική", γράφει σε άρθρο γνώμης στους NYT o καθηγητής Ιστορίας και μελετητής του καπιταλισμού, Κουϊν Σιομπόντιαν.

Το καταστροφικό πέρασμα της Λιζ Τρας από την πρωθυπουργία αφήνει το Συντηρητικό Κόμμα σε διάλυση. Δημοσκοπικά έχουν καταβυθιστεί - η διαφορά με τους Εργατικούς είναι πάνω από 30 μονάδες - ενώ τα μαχαίρια μεταξύ των διαφορετικών τάσεων είναι ακονισμένα. Η δε πληροφορία ότι ο Μπόρις Τζόνσον "αφουγκράζεται" την κατάσταση και θα ενεργήσει με βάσει "τι είναι καλό για το έθνος" εξοργίζει πολλούς, που δεν θέλουν να τον δουν να επανέρχεται ως σωτήρας θεωρώντας ότι το προηγούμενο διάστημα εξευτέλισε κόμμα και θεσμούς με τη συμπεριφορά του.

Brexit: Οι ρίζες της κρίσης

Φεύγοντας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Βρετανοί εξέπεμπαν το μήνυμα ότι θα καταφέρουν να διαπραγματευτούν μια καλύτερη συμφωνία για τη χώρα τους. Καθώς το σκληρό Brexit της Τερέζα Μέι δεν έπειθε κανέναν, ανέλαβε ο Μπόρις Τζόνσον να κάνει τη δουλειά.

Ο Τιμ Μπέιλ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, περιγράφει συνοπτικά τι συνέβη μιλώντας στο Politico: "Ένιωσαν επιτέλους ότι είχε έρθει η στιγμή τους" με την εκλογή Τρας. "Αυτό θα αποδείκνυε ότι το Brexit δεν ήταν ένα φρικτό λάθος, αλλά μια φανταστική ευκαιρία. Αλλά φυσικά, καθώς βασιζόταν πάντα στη φαντασία, ήταν αναπόφευκτο να συγκρουστούν με την πραγματικότητα".

Στη σημερινή ανάλυσή της, η βρετανική εφημερίδα Guardian εντοπίζει τις ρίζες του κακού: "Η Βρετανία μετά το Brexit έστελνε ήδη ένα προειδοποιητικό μήνυμα, μια προειδοποίηση προς τα κράτη της Ευρώπης, να μην κάνουν τίποτα τόσο ανόητο ώστε να φύγουν από την ΕΕ. Η Post-Truss Βρετανία είναι μια προειδοποίηση ενός νέου είδους: Να προσέχετε τα όνειρα που τροφοδοτούνται από την ιδεολογία, γιατί μπορούν να φέρουν την καταστροφή πιο γρήγορα από όσο φανταζόσασταν ποτέ.

Με ταχύτητα που κόβει την ανάσα, η Τρας απαξίωσε ένα πιο πρόσφατο πολιτικό όραμα, ένα που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Brexitism: την άποψη ότι η πραγματικότητα, συμπεριλαμβανομένων των νόμων της οικονομικής βαρύτητας, μπορεί να αγνοηθεί, αρκεί να κλείσετε καλά τα μάτια σας και να πιστέψετε", γράφει ο αρθρογράφος της εφημερίδας Τζόναθαν Φρίντλαντ.

Truss has discredited high-octane, free-market economics - perhaps for ever https://t.co/1ofow9JgCX

— Greg Jericho (@GrogsGamut) October 20, 2022

Το Brexit και οι υπέρμαχοί του έχουν υποστεί ένα μοιραίο πλήγμα, είναι το συμπέρασμα, καθώς η "προσηλωμένη ζηλώτρια του", όπως αποκαλείται Τρας, πήρε το μήνυμα. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο καθώς, για να κατευνάσει τις αγορές και να επαναφέρει την ισορροπία στην οικονομία και την απελπισμένη κοινωνία, κάλεσε στην κυβέρνηση έναν από τους κορυφαίους πολιτικούς του στρατοπέδου υπέρ της παραμονής στην ΕΕ (pro-Remain), τον μετριοπαθή νυν υπουργό Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ.

Διαβάστε Επίσης

Βρετανία: Το πολύ τρεις υποψήφιοι για την πρωθυπουργία - Την επόμενη Παρασκευή ο νικητής - Τα μεγάλα φαβορί

Και τώρα τι;

Η άτυπη κούρσα της διαδοχής της Λιζ Τρας είχε ανοίξει πριν καν καλά καλά ανακοινώσει επισήμως το "πικρό τέλος" της σύντομης θητείας της, όπως είναι ο βασικός τίτλος της εφημερίδας Guardian.

Ο κανονισμός του Συντηρητικού Κόμματος προβλέπει ότι, σε αυτή τη φάση, κάθε υποψήφιος για την αρχηγεία του κόμματος, που αυτομάτως θα γίνει ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας, πρέπει να συγκεντρώσει 100 υπογραφές εν ενεργεία βουλευτών.

Ο πρόεδρος της γνωστής πλέον "Επιτροπής 1922" που ορίζει και επιβλέπει την τήρηση του κανονισμού και των εσωτερικών διαδικασιών, Γκράχαμ Μπρέιντι, υπογράμμισε την προϋπόθεση αυτή. Το υψηλό όριο σημαίνει ότι το πολύ τρεις υποψήφιοι θα καταφέρουν να διεκδικήσουν τα αξιώματα, αφού οι Συντηρητικοί βουλευτές είναι μόνο 357.

Οι υποψηφιότητες θα πρέπει να κατατεθούν μέχρι τις 2μμ της Δευτέρας, τοπική ώρα (4μμ ώρα Ελλάδας).

Εάν μόνο ένας συγκεντρώσει τον απαιτούμενο αριθμό βουλευτών, τότε θα ανακηρυχθεί αυτομάτως νικητής την Δευτέρα. Εάν οι επίδοξοι πρωθυπουργοί είναι δύο, τα μέλη του κόμματος θα αναδείξουν τον νικητή σε διαδικτυακή ψηφοφορία.

Στην περίπτωση και τρίτου υποψηφίου, θα προηγηθεί ψηφοφορία των βουλευτών με την οποία θα περάσουν στον τελικό γύρο (στη διαδικτυακή ψηφοφορία των μελών του κόμματος) μόνο οι δύο πρώτοι. Η διαδικασία θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή, 28 Οκτωβρίου.

Η "απίθανη" επιστροφή του Μπόρις Τζόνσον

Λίγη ώρα μετά την επίσημη ανακοίνωση της παραίτησης της Τρας, "έσκασε" η πληροφορία - με μια ανάρτηση του πολιτικού συντάκη των Times - ότι ο Μπόρις Τζόνσον καλοβλέπει την επάνοδό του στην εξουσία. Τα γραφεία στοιχημάτων το βράδυ της Πέμπτης έδιναν μικρό ποσοστό σε αυτό το ενδεχόμενο (7%) ενώ πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι το κόμμα και η χώρα έχουν ανάγκη από έναν ενωτικό πρωθυπουργό και ο διχασμός που έχει προκαλέσει ο Τζόνσον είναι ακόμα νωπός. Ωστόσο, σύμφωνα με βρετανικά δημοσιεύματα, το πρωί της Παρασκευής, είχε ήδη συγκεντρώσει 50 υπογραφές βουλευτών.

Για την ταμπλόιντ εφημερίδα Daily Mail θα είναι μια "μάχη για την ψυχή των Τόρις" μεταξύ του πρώην πρωθυπουργού και του υπουργού του που επιτάχυνε την πτώση του Τζόνσον, επιλέγοντας να παραιτηθεί για "λόγους αρχής".

Ρίσι Σουνάκ: ο πρώην υπουργός Οικονομικών

Ένας από τους επικρατέστερους διεκδικητές είναι ο πρώην υπουργός Οικονομκών του Τζόνσον που έδωσε την τελική μάχη απέναντι στην Τρας και έχασε. Αν η Τρας εκπροσωπούσε τη δεξιά πτέρυγα των Τόρις, ο Σουνάκ εκφράζει την πιο μετριοπαθή τάση του κόμματος.

Έχει και αυτός μια σημαντική μερίδα του κόμματος υπέρ του. Το πρωί της Παρασκευής, 45 βουλευτές είχαν δηλώσει την υποστήριξή τους.

Πένι Μόρνταντ

Όσο για την νυν επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών, Πένι Μόρνταντ, οι γνώμες διχάζονται. Μετά την παραίτηση Τζόνσον, είχε μπει στην κούρσα της διαδοχής αλλά η απειρία της και το ότι δεν ήταν τόσο γνωστή στη βάση την οδήγησαν σύντομα εκτός μάχης.

Την προηγούμενη εβδομάδα αντικατέστησε την Τρας στη συζήηση για την επείγουσα ερώτηση για την οικονομία και θεωρείται ότι εκεί πήρε το βάπτισμα του πυρός. Αρκεί; Θεωρείται - και ήταν - στενή συνεργάτης της Τρας και προερχόμενη από την ίδια πτέρυγα του κόμματος. Χάρη στον διορισμό της ως επικεφαλής της ΚΟ στη Βουλή των Κοινοτήτων και Πρόεδρος του Privy Council , υπήρξε η προεδρεύουσα στο Συμβούλιο Προσχώρησης για τον νέο βασιλιά.

Το 2019, έγραψε ιστορία, καθώς έγινε η πρώτη γυναίκα υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. Έχει ήδη λάβει τη στήριξη μικρού αριθμού βουλευτών.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr