"Υπάρχουν αξιόπιστες αναφορές ότι οι πολίτες δέχονται επίθεση ενώ προσπαθούν να εκκενώσουν. Η επίθεση εναντίον αμάχων είναι έγκλημα πολέμου και είναι εντελώς απαράδεκτη". Η παραπάνω δήλωση ανήκει στον γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και έγινε στις 8 Μαρτίου.
Ο Στόλτενμπεργκ απάντησε με απλά λόγια και μια φράση στο ερώτημα αν ο Πούτιν θα μπορούσε να δικαστεί ως εγκληματίας πολέμου. Και η απάντησή του σημαίνει πως θα μπορούσε, εφόσον όμως το έγκλημα στοιχειοθετείται.
Μία μέρα μετά την δήλωση αυτή, ο πρόεδρος της Ουκρανίας ενημέρωσε την παγκόσμια κοινότητα για την ρωσική "θηριωδία", αναρτώντας βίντεο στα κοινωνικά δίκτυά του από την επίθεση από αέρος στο παιδιατρικό νοσοκομείο της Μαριούπολης και την μαιευτική κλινική του.
Mariupol. Direct strike of Russian troops at the maternity hospital. People, children are under the wreckage. Atrocity! How much longer will the world be an accomplice ignoring terror? Close the sky right now! Stop the killings! You have power but you seem to be losing humanity. pic.twitter.com/FoaNdbKH5k
— Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) March 9, 2022
Την επόμενη μέρα, η Ουκρανία ανακοίνωσε πως ο απολογισμός αυτής της επίθεσης είναι τρεις νεκροί, ανάμεσά τους ένα παιδί, και 17 τραυματίες, εργαζόμενοι και ασθενείς.
Το γεγονός, πέρα από τον αποτροπιασμό και την πάνδημη καταδίκη, αποτελεί, σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά, και ένα ατράνταχτο στοιχείο για να κατηγορηθεί ο δράστης του ως εγκληματίας πολέμου. Κάπως έτσι εξηγείται και η ρωσική αντίδραση που κυμάνθηκε από τον ισχυρισμό περί fake news, την παραδοχή ότι το περιστατικό ερευνάται και την αντεπίθεση ότι η εικονιζόμενη έγκυος που διασώθηκε από τα συντρίμμια είναι γνωστή influencer. Υπήρξαν επίσης ρωσικές αναφορές ότι στο εν λόγω κτίριο είχε βρει καταφύγιο μέλη του ουκρανικού τάγματος Αζόφ.
Η Ουκρανία δεν σταματά επίσης, να καταγγέλλει τη Ρωσία ότι βάζει στο στόχαστρο αμάχους την ώρα που επιχειρούν να εκκενώσουν περιοχές που σφυροκοπούνται από τις ρωσικές δυνάμεις. Η συγκλονιστική ιστορία μιας οικογένειας από την πόλη Ιρπίν στα περίχωρα του Κιέβου που ανέδειξε ο φωτογραφικός φακός των New York Times και που έχει μετατραπεί σε σύμβολο της φρίκης αυτού του πολέμου είναι ένα μόνο ατράνταχτο στοιχείο.
Διαβάστε Επίσης
Τέλος, υπάρχουν ενδείξεις για χρήση βομβών διασποράς που έχουν πλήξεις κατοικημένες περιοχές και ευθύνονται για τον θάνατο αμάχων στην περιοχή του Χάρκοβου. Η χρήση της του μπορεί να θεωρηθεί έγκλημα πολέμου.
Αναφορές στον ΟΗΕ για ενέργειες που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου
Αλλά δεν είναι μόνο η Ουκρανία που μιλά για εγκλήματα πολέμου.
Το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανακοίνωσε επίσης, την Παρασκευή ότι έχει στη διάθεση του "αξιόπιστες αναφορές" για αρκετές περιπτώσεις ρωσικών δυνάμεων που χρησιμοποιούν πυρομαχικά διασποράς σε κατοικημένες περιοχές στην Ουκρανία, προσθέτοντας ότι η αδιάκριτη χρήση τέτοιων όπλων μπορεί να ισοδυναμεί με εγκλήματα πολέμου.
Ακόμα κι ο πόλεμος έχει κανόνες
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε το χτύπημα στο μαιευτήριο και παιδιατρικό νοσοκομείο "έγκλημα πολέμου".
Ο Ουκρανός πρόεδρος, που έχει κερδίσει τον σεβασμό και πρωτίστως την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας με την άριστη επικοινωνιακή διαχείριση αυτού του πολέμου, γνωρίζει ότι ακόμη κι ο πόλεμος έχει κανόνες και ότι πρέπει να έχουν παραβιαστεί ώστε να στοιχειοθετείται η κατηγορία του "εγκλήματος πολέμου".
Κανόνες που είναι αποτυπωμένοι στις διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες που συγκροτούν τη Συνθήκη της Γενεύης.
Τι είναι έγκλημα πολέμου;
Όπως το εξηγεί στο πολύ κατατοπιστικό άρθρο του το BBC η απάντηση στο ερώτημα είναι ότι "οι άμαχοι δεν μπορούν να δέχονται επίθεση σκόπιμα - ούτε και οι υποδομές που είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή τους".
Επίσης, ορισμένα όπλα απαγορεύονται λόγω του ανεξέλεγκτου ή φρικτού πόνου που προκαλούν - όπως οι νάρκες ξηράς και τα χημικά ή βιολογικά όπλα. Οι άρρωστοι και οι τραυματίες πρέπει να δέχονται φροντίδα - συμπεριλαμβανομένων των τραυματισθέντων στρατιωτών, που έχουν δικαιώματα ως αιχμάλωτοι πολέμου.
Άλλοι νόμοι απαγορεύουν τα βασανιστήρια και τη γενοκτονία - η σκόπιμη προσπάθεια εξόντωσης μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων. Τα σοβαρά αδικήματα κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπως ο φόνος, ο βιασμός ή η μαζική δίωξη μιας συγκεκριμένης ομάδας, είναι γνωστά ως "εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας".
Ο πόλεμος στο μικροσκόπιο της Βρετανίας
Καθώς εξελίσσεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι υπηρεσίες του υπουργείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου επιδίδονται σε συστηματική καταγραφή όλων των τεκταινομένων στο πεδίο των μαχών κάνοντας καθημερινή ενημέρωση. Παράλληλα, Βρετανοί ανώτεροι αξιωματικοί της αστυνομίας έχουν εμπλακεί στην προσπάθεια συλλογής αποδεικτικών στοιχείων για πιθανά εγκλήματα στην Ουκρανία, όπως γράφει το BBC.
Διαβάστε Επίσης
Οι Βρετανοί υποστηρίζουν ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει θερμοβαρικά όπλα, τα οποία δημιουργούν ένα τεράστιο κενό καθώς λειτουργούν αναρροφώντας οξυγόνο.
Αν και δεν πρόκειται για απαγορευμένα όπλα, η σκόπιμη χρήση τους κατά αμάχων θα μπορούσε να υπαχθεί στην κατηγορία του εγκλήματος πολέμου.
Διαβάστε Επίσης
Άλλωστε, αυτό είναι κάτι που έχει ειπωθεί ρητά και από τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον που έχει δηλώσει ότι ο "Πούτιν έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου". Μια θέση που είναι φορέας και της άποψης ότι και μόνο η την εισβολή στα εδάφη της Ουκρανίας είναι ένας επιθετικός πόλεμος που καταλήγει να αναγνωρίζεται ως έγκλημα.
Πώς διώκονται οι ύποπτοι ως εγκληματίες πολέμου;
Στην Ευρώπη, η πιο νωπή μνήμη δίωξης εγκληματικών πολέμου μας παραπέμπει στο δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στον πόλεμο που ακολούθησε την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Ως γνωστόν, αρμοδιότητα έχουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ). Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αρμόδιο να λαμβάνει αποφάσεις για διαφορές μεταξύ κρατών, αλλά δεν μπορεί να διώξει πρόσωπα.
Η Ουκρανία έχει, ήδη από τις πρώτες μέρες του πολέμου, ξεκινήσει μια νομική διαδικασία εναντίον της Ρωσίας για την εισβολή. Εάν το ICJ γνωμοδοτούσε κατά της Ρωσίας, το έργο της εκτέλεσης αυτής της απόφασης θα βαρύνει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΣΑ). Αλλά η Ρωσία – που είναι ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας - θα μπορούσε να ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε πρόταση για την επιβολή κυρώσεων.
Διαβάστε Επίσης
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) διερευνά και διώκει μεμονωμένους εγκληματίες πολέμου που δεν βρίσκονται ενώπιον των δικαστηρίων μεμονωμένων κρατών. Διώκει και δικάζει υποθέσεις για τέσσερις μεγάλες κατηγορίες αδικημάτων: γενοκτονίες, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα επιθετικού πολέμου ενός κράτους με τη χρήση ένοπλης βίας κατά της εθνικής κυριαρχίας ενός άλλου κράτους.
Είναι ο σύγχρονος και μόνιμος διάδοχος της Νυρεμβέργης, η οποία δίωξε τους σημαντικότερους επιζώντες ηγέτες των Ναζί. Η Νυρεμβέργη εδραίωσε την αρχή ότι τα κράτη μπορούσαν να συμφωνήσουν να δημιουργήσουν ένα ειδικό δικαστήριο για την τήρηση του διεθνούς δικαίου.
Μπορεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να διώξει αδικήματα στην Ουκρανία;
Ο γενικός εισαγγελέας του ΔΠΔ, ο Βρετανός νομικός Karim Khan, λέει ότι "υπάρχει εύλογη βάση για να πιστεύει κανείς ότι έχουν διαπραχθεί εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία" και πως ως φορέας έχει την άδεια 39 κρατών να τα διερευνήσει. Οι ανακριτές θα εξετάσουν τους ισχυρισμούς και τις καταγγελίες που έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν αλλά και τώρα, δηλαδή από το 2013, και τα γεγονότα πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και μετά. Εάν προκύψουν στοιχεία κατά συγκεκριμένων προσώπων, ο εισαγγελέας θα ζητήσει από τους δικαστές του ΔΠΔ να εκδώσουν εντάλματα σύλληψης για να τους παραπέμψουν σε δίκη - η οποία θα διεξαχθεί στη Χάγη. Εδώ γίνονται εμφανείς οι πρακτικοί περιορισμοί στην εξουσία του δικαστηρίου. Το δικαστήριο δεν έχει δική του αστυνομική δύναμη.
Βασίζεται στα κράτη για τη σύλληψη υπόπτων. Αλλά η Ρωσία δεν είναι μέλος του δικαστηρίου καθώς αποσύρθηκε το 2016 και ο Βλάντιμιρ Πούτιν δεν αναμένεται να εκδώσει οποιονδήποτε θα θεωρηθεί ύποπτος ή θα του απαγγελθούν κατηγορίες. Εάν ένας ύποπτος μετέβαινε ωστόσο σε άλλη χώρα, θα μπορούσε να συλληφθεί.
Θα μπορούσε ο ίδιος ο Πούτιν ή άλλοι ηγέτες να διωχθούν;
Είναι πολύ πιο εύκολο να αποδοθεί ένα έγκλημα πολέμου σε έναν στρατιώτη που το διαπράττει, παρά στους ηγέτες που τον διέταξαν να το κάνει. Αλλά το ΔΠΔ μπορεί επίσης να διώξει το αδίκημα της "διεξαγωγής επιθετικού πολέμου". Αυτό είναι το έγκλημα μιας αδικαιολόγητης εισβολής ή σύγκρουσης, πέρα από τη δικαιολογημένη στρατιωτική δράση για αυτοάμυνα. Προέρχεται από τη Νυρεμβέργη, αφού ο δικαστής που έστειλε η Μόσχα έπεισε τους Συμμάχους ότι οι ηγέτες των Ναζί θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν τη δικαιοσύνη για "εγκλήματα κατά της ειρήνης".
Mechanisms for Criminal Prosecution of Russia’s Aggression Against Ukraine https://t.co/LWVFe6ikhW
— Philippe Sands (@philippesands) March 10, 2022
Ο καθηγητής Φίλιπ Σαντς, ειδικός στο διεθνές δίκαιο στο University College του Λονδίνου, λέει ότι το ΔΠΔ δεν θα μπορούσε να διώξει τους ηγέτες της Ρωσίας για αυτό το αδίκημα επειδή η χώρα δεν έχει υπογράψει το δικαστήριο.
Θεωρητικά, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα μπορούσε να ζητήσει από το ΔΠΔ να διερευνήσει αυτό το αδίκημα. Αλλά και πάλι, η Ρωσία θα μπορούσε να ασκήσει βέτο ως ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του συμβουλίου.
Υπάρχει λοιπόν κάποιος άλλος τρόπος δίωξης προσώπων;
Η αποτελεσματικότητα του ΔΠΔ - και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το διεθνές δίκαιο στην πράξη - εξαρτώνται όχι μόνο από τις συνθήκες, αλλά από την πολιτική και τη διπλωματία. Ο Σαντς, και πολλοί άλλοι ειδικοί, υποστηρίζουν ότι, όπως με τη Νυρεμβέργη, η λύση βρίσκεται για άλλη μια φορά στη διπλωματία και τις διεθνείς συμφωνίες.
Και καλεί τους ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας να συστήσουν ένα ειδικό δικαστήριο για να διώξει το έγκλημα της επίθεσης στην Ουκρανία.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Αδιανόητο: Βραζιλιάνος κροίσος πέθανε και άφησε 1 δισ. κληρονομιά στον Νεϊμάρ επειδή του άρεσε ως παίκτης [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x360/0,24,608,265/crop/both/f7/f70af655d75548dab88e884851f65485.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ξάνθη: Συγκλονίζει η 79χρονη από τη Σουηδία για τον 30χρονο - "Τρελάθηκε που δεν είχα χρήματα και με χτυπούσε" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,50,608,291/crop/both/3f/3fb8d74b0ae14fd2b8a13924e395de4a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αλέξης Τσίπρας: Στο πλευρό του η Μπέτυ Μπαζιάνα - Ποιοι βουλευτές έδωσαν το "παρών" στην ομιλία του [βίντεο - εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x325/14,0,593,325/crop/both/8f/8f6e1d3279cf4592b3cb98d35c050913.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Παπαχαραλάμπους για δίκη Φιλιππίδη: Ήταν μια διαδικασία πολύ δύσκολη ψυχικά - Ένιωσα δικαίωση" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,0,608,341/crop/both/00/00606e7e87934c30b3e7bc1a5d87827b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σι, Πούτιν και Κιμ μαζί στην παρέλαση στην Κίνα - Ο Τραμπ τους κατηγορεί για συνωμοσία [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x414/0,65,608,406/crop/both/2c/2cf7ec60888d4c098728314a23c83943.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κύμα πληγμάτων της Ρωσίας στο Κίεβο: Τουλάχιστον 10 νεκροί και δεκάδες τραυματίες [εικόνες-βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x410/0,43,608,384/crop/both/5f/5fac79c7d3ca44999ed4ffee46254f35.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ζελένσκι: Κατέθεσε στεφάνι για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας - Συνεχάρη τους συμπατριώτες του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x401/0,33,608,374/crop/both/11/1151816c59174076841e2addc1f3b387.jpg?quality=60&404=default&v=2)
