Ανάλυση: Τι προβλέπουν τα άρθρα 4 και 5 του ΝΑΤΟ - Θα μπορούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία να τα ενεργοποιήσει;

Reuters

Οι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ συνεδρίασαν εκτάκτως την Τετάρτη, μετά την πυραυλική επίθεση που σκότωσε δύο ανθρώπους στην Πολωνία και προκάλεσε παγκόσμιο συναγερμό ότι ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να επεκταθεί σε γειτονικές χώρες.

Το ΝΑΤΟ δήλωσε ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, αλλά η έκρηξη σε εγκατάσταση σιτηρών στην Πολωνία, μέλος του ΝΑΤΟ, κοντά στα ουκρανικά σύνορα, προκλήθηκε πιθανότατα από πύραυλο της ουκρανικής αεράμυνας και δεν υπάρχει καμία ένδειξη για σκόπιμη επίθεση ή ότι η Ρωσία προετοίμαζε στρατιωτικές ενέργειες εναντίον χωρών του ΝΑΤΟ.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε στις Βρυξέλλες ότι για την επίθεση δεν ευθύνεται η Ουκρανία και ότι η Ρωσία φέρει την τελική ευθύνη καθώς συνεχίζει τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι δήλωσε ότι η Πολωνία εξακολουθεί να εξετάζει το ενδεχόμενο να κινήσει μια διαδικασία του άρθρου 4 -- μια επίσημη πρόσκληση για διαβουλεύσεις μεταξύ των μελών της συμμαχίας ενόψει μιας επικείμενης απειλής για την ασφάλεια ενός κράτους, αλλά πρόσθεσε ότι μπορεί να μην είναι και απαραίτητο.

Διαβάστε Επίσης

Λήξη συναγερμού για τον πύραυλο στην Πολωνία: Καμία ένδειξη για επίθεση της Ρωσίας εναντίον του ΝΑΤΟ

Τι είναι το άρθρο 4;

Το άρθρο 4 ορίζει ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα διαβουλεύονται μεταξύ τους όποτε, κατά τη γνώμη οποιουδήποτε από αυτά, απειλείται το έδαφος, η ανεξαρτησία ή η ασφάλεια οποιουδήποτε από αυτά.

Σύμφωνα με το άρθρο 4, οι συζητήσεις στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο -- το κύριο πολιτικό όργανο λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ - θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε κάποια μορφή κοινής απόφασης ή δράσης.

Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949, το άρθρο 4 έχει επικαλεστεί επτά φορές, με πιο πρόσφατη τον Φεβρουάριο του 2022, όταν οκτώ μέλη ζήτησαν διαβουλεύσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τι προβλέπει το άρθρο 5;

Εάν διαπιστωθεί ότι η Ρωσία έχει επιτεθεί στο έδαφος ενός κράτους μέλους, τότε το ενδιαφέρον θα μετατοπιστεί στο άρθρο 5, τον ακρογωνιαίο λίθο της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ.

Η συμμαχία δημιουργήθηκε το 1949 με ισχυρό στήριγμα τον αμερικανικό στρατό, ουσιαστικά για να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική Ένωση και τους δορυφόρους της, του ανατολικού μπλοκ, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Ο καταστατικός χάρτης ορίζει ότι "τα μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων από αυτά στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων τους".

"Συμφωνούν ότι, εάν συμβεί μια τέτοια ένοπλη επίθεση, καθένα από αυτά, ασκώντας το δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει το Μέρος ή τα Μέρη που δέχονται την επίθεση αυτή, λαμβάνοντας αμέσως, ατομικά και σε συνεννόηση με τα άλλα Μέρη, τα μέτρα που θεωρεί απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας της βορειοατλαντικής περιοχής", αναφέρεται.

Διαβάστε Επίσης

Ζελένσκι: Το πλήγμα στην Πολωνία είναι ένα μήνυμα του Πούτιν στη G20 - Τρομοκρατικό κράτος η Ρωσία

Πώς θα μπορούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία να ενεργοποιήσει το άρθρο 5;

Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο δεν ενεργοποίησε το άρθρο 5, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα κράτη μέλη έσπευσαν να παράσχουν στρατιωτική και διπλωματική βοήθεια στο Κίεβο.

Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό για το ενδεχόμενο επέκτασης του πολέμου σε γειτονικές χώρες στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, που θα μπορούσε να αναγκάσει τη συμμαχία να απαντήσει στρατιωτικά.

Μια τέτοια ενέργεια της Ρωσίας, είτε σκόπιμη είτε τυχαία, έχει αυξήσει τον κίνδυνο επέκτασης του πολέμου με την άμεση εμπλοκή άλλων χωρών στη σύγκρουση.

Είναι αυτόματη η επίκληση του άρθρου 5;

Όχι. Μετά από μια επίθεση σε ένα κράτος μέλος, οι υπόλοιποι συγκεντρώνονται για να αποφασίσουν αν συμφωνούν να τη θεωρήσουν ως κατάσταση που εμπίπτει στο άρθρο 5.

Δεν υπάρχει χρονικό όριο για το πόσο καιρό θα μπορούσαν να διαρκέσουν αυτές οι διαβουλεύσεις, και οι εμπειρογνώμονες λένε ότι η γλώσσα είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να επιτρέπει σε κάθε μέλος να αποφασίσει πόσο πολύ θα προχωρήσει την αντίδραση με ένοπλη επίθεση εναντίον άλλου.

Το άρθρο 5 έχει ενεργοποιηθεί μία φορά στο παρελθόν - εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών, ως απάντηση στις επιθέσεις αεροπειρατείας της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον.

Τι είχε πει ο Μπάιντεν για το άρθρο 5;

Ενώ επιμένει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν κανένα συμφέρον να πάνε σε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε από την αρχή της εισβολής της Μόσχας ότι η Ουάσινγκτον θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του Άρθρου 5 για την υπεράσπιση των εταίρων της στο ΝΑΤΟ.

"Η Αμερική είναι πλήρως προετοιμασμένη μαζί με τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ να υπερασπιστεί κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ. Κάθε σπιθαμή", δήλωσε ο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο.

Είχε δηλώσει νωρίτερα ότι δεν υπήρχε "καμία αμφιβολία" ότι η κυβέρνησή του θα τηρούσε το Άρθρο 5.

Με πληροφορίες από Reuters

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr