"Κάνε ειρήνη, ανόητε". Αυτή την συμβουλή προς τον Πούτιν, την στιγμή που ο Ρώσος πρόεδρος εμφανίζεται έτοιμος για την δεύτερη φάση του πολέμου του στην Ουκρανία με σκοπό να κατακτήσει το Ντονμπάς, του δίνει ο κορυφαίος Αμερικανός πολιτικός αρθρογράφος, Τόμας Φρίντμαν.
Στο τελευταίο του άρθρο στην εφημερίδα New York Times, ο Φρίντμαν καταφεύγει σε παραδείγματα από την ιστορία του πολέμου, εντοπίζει τα κρυφά υπέρ-όπλα των Ουκρανών και εξηγεί γιατί ο Πούτιν δεν ετοιμάζεται για αποκλιμάκωση.
Κανόνας πρώτος: "Ο κανόνας των τρυπών"
Με την ιντριγκαδόρικη φράση: "Ο πρώτος κανόνας των τρυπών: Όταν βρίσκεστε σε μία, σταματήστε να σκάβετε", ο Φρίντμαν ξεκινά την ανάλυσή του αντλώντας παραδείγματα και αναλογίες από την σύγχρονη Ιστορία.
Συνομιλώντας με τον ομότιμο καθηγητή διεθνών σχέσεων, ειδικό σε θέμα ανάλυσης πολέμου, Τζον Αρκούιλα, θυμίζει τον διάλογο του Γερμανού διοικητή επικεφαλής των δυνάμεων μετά την απόβαση της Νορμανδίας με τον αρχηγό του Γεν. Επιτελείου στρατού της ναζιστικής Γερμανίας.
Μετά την απόβαση της D-Day στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944, έγινε γρήγορα προφανές ότι οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να διατηρήσουν τον έλεγχο έναντι των Συμμάχων. Έτσι, μετά την αποτυχία μιας γερμανικής αντεπίθεσης κοντά στην Καν της Νορμανδίας την 1η Ιουλίου, ο ανώτατος Γερμανός διοικητής στο μέτωπο, στρατάρχης Γκερντ φον Ράντστεντ, τηλεφώνησε στο Βερολίνο για να αναφέρει την καταστροφή στον αρχηγό του επιτελείου του στρατού, Βίλχελμ Κάιτελ, ο οποίος τον ρώτησε: "Τι θα έπρεπε να κάνουμε;" Η περίφημη απάντηση του Ράντστεντ ήταν: "Κάντε ειρήνη, ανόητοι! Τι άλλο μπορείτε να κάνετε;"
Η τύχη του Γερμανού στρατηγού ήταν παρόμοια με σημερινών Ρώσων στρατηγών, παρατηρεί ο Φρίντμαν.
"Την επόμενη μέρα ο φον Ράντστεντ απομακρύνθηκε, ακριβώς όπως έκανε κι ο Πούτιν φέρνοντας στο προσκήνιο έναν νέο στρατηγό που βοήθησε να συντρίψει το κίνημα της αντιπολίτευσης στη Συρία με απεριόριστη βαρβαρότητα - για να διευθύνει τη δεύτερη φάση του πολέμου του".
Όπως η αλλαγή του στρατηγού των Ναζί δεν είχε φέρει αποτέλεσμα, έτσι δεν θα φέρει και για τον Πούτιν [σ.σ. η αλλαγή που έκανε φέρνοντας στον πόλεμο τον αποκαλούμενο "χασάπη της Συρίας", στρατηγό Ντβορνίκοφ], είναι η πρόβλεψη του Αρκουίλα που μας μεταφέρει ο Φρίντμαν. Ένας λόγος, λέει ο Αμερικανός ειδικός της στρατηγικής του πολέμου, είναι η πολύ σκληρή αντίσταση από τους υπο-οπλισμένους Ουκρανούς σε αυτή τη νέα φάση.
Πώς πολεμούν οι Ουκρανοί;
"Το πρώτο είναι ότι έχουν πολλά και μικρά όπλα για να πολεμούν τα μεγάλα και βαριά των Ρώσων. Οι Ουκρανοί επιχειρούν σε μονάδες σε επίπεδο διμοιρίας οπλισμένες με έξυπνα όπλα, και αυτά είναι σε θέση να πλήξουν πολύ μεγαλύτερους σχηματισμούς και να επιτεθούν σε αργά κινούμενα, ισχυρά ελικόπτερα, για παράδειγμα. Έτσι, παρόλο που δεν είναι περισσότεροι από τους Ρώσους, οι Ουκρανοί έχουν πολλές, πολλές περισσότερες στρατιωτικές μονάδες - συνήθως μεταξύ οκτώ και δέκα στρατιωτών σε μέγεθος".
Αυτές οι μικρές ουκρανικές μονάδες οπλισμένες με έξυπνα όπλα ακριβείας όπως drones, αντιαεροπορικά όπλα και ελαφρά αντιαρματικά όπλα "μπορούν να απομακρύνουν τις πολύ μεγαλύτερες και πιο βαριά οπλισμένες μονάδες και τανκς των Ρώσων".
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολέμου που διαδραματίζεται στην Ουκρανία "είναι ότι όποιος βρίσκει πρώτος πάντα κερδίζει. Στη μάχη, αν μπορείς να εντοπίσεις πρώτος τον εχθρό, μπορείς και να τον ξεσκεπάσεις, ειδικά αν ο εχθρός αποτελείται από μερικές μεγάλες μονάδες, όπως μια συνοδεία αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων οχημάτων μήκους 65χλμ, θα χτυπηθεί από τις μικρές διμοιρίες, χωρίς να χρειαστεί για να εξουδετερωθούν δυνάμεις ίσου μεγέθους".
Γιατί οι Ουκρανοί είναι τόσο καλοί στο να εντοπίζουν τον εχθρό: Δορυφόροι και μπαμπούσκες με iPhone
Μια σκέψη είναι ότι έχουν σημαντική βοήθεια από το ΝΑΤΟ σε αναγνωριστικές επιχειρήσεις. "Οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν πολύ καλά τα μικρά drones, ιδιαίτερα αυτά τα τουρκικά drones, τα οποία είναι τρομερά", σημειώνει ο Αρκουίλα. Αλλά είναι οι ανθρώπινοι αισθητήρες τους - το άτυπο σώμα παρατηρητών της Ουκρανίας - που καταστρέφουν τους Ρώσους. Οι γιαγιάδες με iPhone μπορούν να υπερβούν τους δορυφόρους. "Το σώμα παρατηρητών της Ουκρανίας αποτελείται από μπαμπούσκες και παιδιά και οποιονδήποτε άλλο έχει ένα έξυπνο τηλέφωνο. Χρησιμοποιώντας τα τηλεφωνά τους, ειδοποιούν τον στρατό για τις τοποθεσίες όπου βρίσκονται οι ρωσικές μονάδες και όπου κινούνται. Και έτσι οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα να βρίσκουν τους Ρώσους σε αυτή τη μεγάλη χώρα που είναι η Ουκρανία, και αυτό οπλίζει τις μικρές τους μονάδες με έξυπνα όπλα σε πραγματικό χρόνο και με αξιόπιστες πληροφορίες".
"Όχι μεγάλοι αριθμοί, αλλά μικρά έξυπνα όπλα"
Ένας άλλος κανόνας του πολέμου νέας εποχής που διαδραματίζεται στην Ουκρανία, λέει ο Αμερικανός καθηγητής, είναι ότι "το σμήνος πάντα νικάει το κύμα". "Ο πόλεμος δεν είναι πλέον απλώς ένα παιχνίδι αριθμών. Δεν χρειάζεστε μεγάλους αριθμούς για να κατακλύσετε τον αντίπαλο με πολλά μικρά έξυπνα όπλα. Στα βίντεο με ρωσικά τανκ και φάλαγγες, βλέπουμε ξαφνικά ένα τανκ να βγαίνει μπροστά και μετά ένα άλλο από πίσω του, με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να μην μπορούν να κάνουν ελιγμούς, και μετά απλώς τους διαλύουν".
"Οι Ρώσοι δεν είναι ανόητοι, άρα θα προσαρμοστούν στην δεύτερη φάση του πολέμου;"
Οι Ρώσοι θα συνεχίσουν να καταφεύγουν σε μαζικούς βομβαρδισμούς, υποστηρίζει ο Αρκουίλα, "και θα είναι ακόμη λιγότερο συγκρατημένοι να το κάνουν στην ανατολική Ουκρανία από ό,τι έκαναν στα δυτικά. Όμως τα συντρίμμια κάνουν την κατάκτηση πιο δύσκολη. Θυμηθείτε το Στάλινγκραντ". Οι Ναζί βομβάρδισαν το Στάλινγκραντ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πηγαίνοντάς το στη Λίθινη Εποχή, αλλά στη συνέχεια έπρεπε να προσπαθήσουν να περάσουν μέσα από τα ερείπια σε μικρές μονάδες για διασφαλίσουν την επικράτησή τους και αυτό δεν μπόρεσαν να το κάνουν.
Οι Ρώσοι δεν είναι ανόητοι, ξέρουν να προσαρμόζουν τις τακτικές τους "έχουν δείξει την ικανότητα να μαθαίνουν και να προσαρμόζονται. Στον πρώτο πόλεμο κατά των Φινλανδών (1939-1940), συνέβη το ίδιο πράγμα όταν είχαν εισβάλλει στην Φινλανδία. Οι Φινλανδοί χρησιμοποιούσαν την τακτική των μικρών μονάδων. Οι Ρώσοι έκαναν πίσω, αναδιοργανώθηκαν και επέστρεψαν με λίγο πιο έξυπνο τρόπο και τελικά κατέκλυσαν τον αντίπαλο.
Στην Ουκρανία, οι Ρώσοι πλέον έχουν στην πραγματικότητα ενεργοποιήσει περισσότερες μονάδες πεζοναυτών, οι οποίες έχουν συνηθίσει να επιχειρούν σε μικρότερες ομάδες".
Γιατί οι Ρώσοι χάνουν στρατηγούς;
Ωστόσο, το γεγονός ότι οι Ρώσοι πολεμούν πιο "συγκεντρωτικά" εξηγεί γιατί έχουν τόσες απώλειες σε στρατηγούς. "Οι Ρώσοι είναι πολύ πιο συγκεντρωμένοι. Ένας από τους λόγους που σκοτώθηκαν τόσοι στρατηγοί είναι ότι σε τακτικό επίπεδο, δεν έχουν ανθρώπους που να είναι εξουσιοδοτημένοι να παίρνουν γρήγορες αποφάσεις σε μια μάχη, κάτι που μόνο οι στρατηγοί μπορούν να κάνουν, οπότε έπρεπε να βρίσκονται κοντά στο μέτωπο και να κάνουν πράγματα που κάνουν συνήθως οι υπολοχαγοί και οι λοχίες του αμερικανικού στρατού".
Κυβερνοπόλεμος: Γιατί δεν τον βλέπουμε να εξελίσσεται – Τι συμβάλει στην κυβερνοαποτροπή;
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της σύγκρουσης στην Ουκρανία είναι η προφανής έλλειψη κυβερνοπολέμου από την πλευρά της Ρωσίας.
"Οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν εργαλεία επίθεσης βασισμένα στον κυβερνοχώρο για να διαταράξουν τη διοίκηση και τον έλεγχο της Ουκρανίας, ωστόσο αυτό είχε μικρή συνολική επίδραση λόγω των πολύ αποκεντρωμένων επιχειρήσεων των τακτικών και πολιτοφυλακών αμυντικών δυνάμεων της Ουκρανίας", εξηγεί ο Αρκουίλα.
Ταυτόχρονα, οι Ρώσοι φαίνεται να αποφεύγουν να εξαπολύσουν μια μεγάλη κυβερνοεπίθεση κατά υποδομών στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατά των άλλων χωρών του ΝΑΤΟ που βοηθούν την Ουκρανία, από φόβο ότι κάτι τέτοιο τώρα θα επιτρέψει στο ΝΑΤΟ να αναγνωρίσει τα πιο προηγμένα κυβερνοεργαλεία της Ρωσίας και να κατασκευάσει άμυνες εναντίον τους. Η Ρωσία πρέπει να φυλάξει τα όπλα της στον κυβερνοχώρο για έναν μεγάλο πόλεμο με τη Δύση. Όταν πρόκειται για στρατηγικό κυβερνοπόλεμο, η προοπτική από όλες τις πλευρές να αντιμετωπίσουν γενικευμένη κατάρρευση μπορεί στην πραγματικότητα να παράγει ένα είδος κυβερνοαποτροπής. Όσο για τη φημισμένη αεροπορική υπεροχή της Ρωσίας, έχοντας δει πόσο ευάλωτα είναι τα μαχητικά και τα ελικόπτερα τους στα Stingers, αυτό δεν είναι κάτι που θα αλλάξει στην επόμενη φάση του πολέμου".
Πώς οι μικροί πόλεμοι γίνονται μεγάλοι
Συμπερασματικά, ο Φρίντμαν απαντά στο ερώτημα "γιατί ότι οι Ουκρανοί τα κατάφεραν τόσο καλά;", είναι επειδή έχουν εφαρμόσει όλους τους νέους κανόνες του σύγχρονου πολέμου".
"Και αφού σίγουρα θα συνεχίσουν να το κάνουν, προμηνύεται ένας μακρύς, τρομερός, αμοιβαία καταστροφικός νέος γύρος πολέμου, στον οποίο καμία πλευρά δεν είναι πιθανό να είναι σε θέση να επιφέρει ένα νοκ-άουτ χτύπημα. Μετά από αυτό, ποιος ξέρει; Εξακολουθώ να ελπίζω ότι ο ανόητος Πούτιν θα επιδιώξει τελικά μια βρώμικη συμφωνία που θα διασώζει τον ίδιο, που θα περιλαμβάνει μια ρωσική αποχώρηση, κάποιου είδους ανεξάρτητο καθεστώς για τις φιλορωσικές ανατολικές περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ και επουδενί ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, δίνοντας όμως στο Κίεβο πράσινο φως για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με εγγυήσεις ασφαλείας έναντι μελλοντικής ρωσικής εισβολής.
Μακάρι να γίνει σύντομα, λέει ο Φρίντμαν, διότι όσο περισσότερο συνεχίζονται οι μάχες, όσο πιο σκληρή είναι η ουκρανική αντίσταση, χάρη στον τρόπο που πολεμούν, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος κλιμάκωσης. Αλλά ο Πούτιν κατάφερε να υποτάξει την ρωσική κοινωνία ενώ ο ρωσικός στρατός παρότι είναι ντροπιασμένος από τις σχετικά κακές επιδόσεις του, είναι απίθανο να στραφεί εναντίον του. Έτσι, πιθανότατα ο Πούτιν πιστεύει ότι δεν βρίσκεται υπό πίεση χρόνου για αποκλιμάκωση.
"Και έτσι, κυρίες και κύριοι, οι μικροί πόλεμοι γίνονται μεγάλοι πόλεμοι", καταλήγει στην ανάλυσή του ο Τόμας Φρίντμαν.