Ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, ξεκινά τη θητεία του έχοντας να αντιμετωπίσει την "υπαρξιακή κρίση" που, όπως ο ίδιος αναγνώρισε, περνά το Συντηρητικό Κόμμα που συνέπεια των αλλεπάλληλων κρίσεων του προηγούμενου διαστήμος (κρίση εμπιστοσύνης Τζόνσον, κρίση για την οικονομία Τρας) έχει καταβαραθρωθεί στις δημοσκοπήσεις.
Η σημερινή μέρα είναι η πρώτη της κυβέρνησης Σούνακ και αρχίζει με βάπτισμα του πυρός για τον πρωθυπουργό, καθώς μετά τον χθεσινό ανασχηματισμό, θα βρεθεί αντιμέτωπος για πρώτη φορά με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Κέιρ Στάρμερ στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Αν και στους Τόρις πρέπει να επικρατεί ανακούφιση που με την επιλογή Σούνακ πήραν παράταση για να ανακάμψουν, βρίσκονται αντιμέτωποι με τα προβλήματα που γεννούν οι ίδιες οι διαδικασίες τους. Ο Σούνακ είναι λίγο πολύ, ένας διορισμένος πρωθυπουργός: Δεν έχει εκλογική νομιμοποίηση, δεν έχει καν κομματική νομιμοποίηση, όπως η Τρας που εξελέγη από τα μέλη του κόμματος, δεν έχει καν προκύψει από μια ψηφοφορία μεταξύ των μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας.
Τι έχουν να αντιτάξουν στους Εργατικούς και το αριστερό αφήγημα περί δικαιωμάτων
Με τον πρώτο Βρετανό-Ασιάτη πρωθυπουργό και πολλούς μη λευκούς μέλη των κυβερνήσεών τους (αλλά και συνολικά τρεις γυναίκες πρωθυπουργούς), οι Τόρις μπορούν να περηφανεύονται ότι έκαναν πράξη το μοντέλο της πολυπολιτισμικότητας και της συμπεριληπτικότητας κάνοντας την διαφορετικότητα ατού.
Αν και οι Εργατικοί αναφέρονται χλευαστικά στον νέο πρωθυπουργό ως "Rishi Rich" λόγω της τεράστιας περιουσίας του, οι Τόρις μπορούν τώρα να τους επιστρέφουν την κριτική κατηγορώντας τους για ρατσισμό απέναντι στον πρώτο ινδικής καταγωγής πρωθυπουργό.
Πρόωρες εκλογές
Κρούσματα μελών των Τόρις που σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατέθεταν τις κομματικές τους ταυτότητες θεωρούνται μεμονωμένα, ωστόσο είναι ενδεικτικά ότι τον Σούνακ τον περιμένουν στη γωνία. Την ίδια ώρα, μερίδα του βρετανικού Τύπου του υπενθυμίζει όλα τα παραπάνω συνθέτωντας ένα νακροθετημένο περιβάλλον. Για παράδειγμα ο Independent έχει ξεκινήσει συλλογή υπογραφών των αναγνωστών για να κατατεθεί αίτημα για τη διενέργεια πρόωρων εκλογών, ενώ και άλλες εφημερίδες επαναφέρουν αυτό το θέμα.
Η άποψη που διατυπώνεται στο σημερινό κύριο άρθρο του Guardian περιγράφει αυτό το ναρκοθετημένο τοπίο: "Μετά από 12 χρόνια στην εξουσία, το Συντηρητικό κόμμα είναι εξουθενωμένο και σε κατάσταση ανταρσίας. Η πίστη στον ηγέτη του εξαρτάται από δημοσκοπήσεις. Ο κ. Σούνακ φαίνεται ένας ξύλινος ερμηνευτής πολιτικών που θα επιδεινώσουν την κρίση εμπιστοσύνης. Αργά ή γρήγορα, θα αντιμετωπίσει την κοινοβουλευτική διχόνοια που η εκλογή του προσπάθησε να εξαλείψει, αφήνοντας τη χώρα για άλλη μια φορά να παρακολουθεί ένα πολιτικό τσίρκο".
"Ένας γνώριμος των αγορών" - Το μήνυμα που θα στείλει
Ο Σούνακ, κοιτάζοντας μπροστά, θα πρέπει πολύ γρήγορα, μέχρι την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου, να βρει λύση για τη Βόρεια Ιρλανδία ώστε να μην χρειαστεί να προκηρυχθούν εκεί τοπικές εκλγογές, ενώ μέχρι τη Δευτέρα 31 να αποφασίσει πώς θα προχωρήσει με τον προϋπολογισμό. Αν κάτι περιμένουν οι αγορές για να καθησυχαστούν είναι αυτές οι ανακοινώσεις και ό,τι έχει να κάνει πρέπει να γίνει πριν τις 3 Νοεμβρίου οπότε θα συνεδριάσει η Τράπεζα της Αγγλίας για να ανακοινώσει τα μεγέθη της οικονομίας και την αλλαγή ή όχι των επιτοκίων. Οικονομικοί αναλυτές σημειώνουν, όπως αναφέρει το Politico, ότι αφού ο Τζέρεμι Χαντ παραμένει στη θέση που ανέλαβε μόλις πριν μία εβδομάδα τότε το να προχωρήσει με τις αποφάσεις που έχει ήδη σχεδιάσει έχει πολλά πλεονεκτήματα, αν θελήσει να κερδίσει χρόνο και να βάλει το δικό του στίγμα τότε πολλά μπορεί (και πάλι) να συμβούν.
Όπως αναφέρεται σε ανάλυση του Reuters, ο Σούνακ έχει το προτέρημα ότι είναι γνώριμος στις αγορές και το τραπεζικό σύστημα από τη θητεία του ως υπουργός Οικονομικών επί διετία και δεν τρομάζει όπως η Λιζ Τρας.
Το στίγμα στο εξωτερικό και η Ουκρανία
Ένα άλλο δίλημμα για τον Σούνακ είναι πότε και σε τι πλαίσιο θα συστηθεί στη διεθνή σκηνή. Έχει δύο ευκαιρίες στο αμέσως προσεχές διάστημα: η πρώτη να παραβρεθεί στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα στην Αίγυπτο στις 6 Νοεμβρίου και η άλλη να κινηθεί στα βήματα του Μπόρις Τζόνσον και να μεταβεί άμεσα στο Κίεβο. Για την Ουκρανία είπε πως η κυβέρνησή του θα "γράψει ένα νέο κεφάλαιο" αφού συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Βολοντίμρ Ζελένσκι αλλά και με τον Τζο Μπάιντεν μετά το μικρό σαρδάμ του Αμερικανού προέδρου με το όνομά του. Από κοντά θα έχουν την πρώτη τους συνάντηση στη Σύνοδο των G20 στην Ινδονησία, στις 13 Νοεμβρίου.
Επόμενες εκλογές
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές να είναι προγραμματισμένες στη Βρετανία για το 2024. Πολύ νωρίτερα, στις 8 Νοεμβρίου, θα γίνουν ανακοινώσεις σχετικά με τις αλλαγές που θα επέλθουν στον χάρτη των εκλογικών περιφερειών της χώρας, κάτι που αναμένεται να επηρεάσει τη στάση νυν βουλευτών που γνωρίζουν ότι οι περιφέρειές τους συρρικνώνονται ή το αντίθετο. Όσοι θα διαπιστώσουν ότι οι καριέρες τους οδεύουν προς το τέλος, εκτιμάται ότι πολύ δύσκολα θα τον ακολουθούν σε αποφάσεις με πολιτικό κόστος.
Οι Συντηρητικοί θα δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στις εκλογές που θα διενεργηθούν σε μία εκλογική περιφέρεια μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου ή τις αρχές Δεκεμβρίου. Στο Τσέστερ ο βουλευτής των Εργατικών Κρίστιαν Μάθισον παραιτήθηκε λόγω καταγγελιών (και κοινοβουλευτική έρευνα) για σεξουαλική παρενόχληση. Οι Συντηρητικοί έχουν να κερδίσουν αυτή την έδρα από το 2010. Με τα σημερινά δεδομένα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σαρωτική νίκη των Εργατικών και πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι μια δραματική ήττα των Τόρις θα ήταν ένα καμπανάκι κινδύνου για το κόμμα.
Η διαχείριση των διεθνών συνεργασιών στη μετά Brexit εποχή
Ένα άλλο ζήτημα είναι αν η Βρετανία θα υπογράψει την Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για τη Διειρηνική Συνεργασία, εν συντομία CPTPP, που έχουν ήδη υπογράψει 11 χώρες, μεταξύ των οποίων η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία ενώ η Κίνα έχει αιτηθεί να συμμετάσχει, και που η Λιζ Τρας είχε θέσει ως προτεραιότητα μέχρι το τέλος του χρόνου. Πρόκειται για μια συμφωνία που μειώνει ή και αίρει τους δασμούς στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ χωρών που αντιπροσωπεύουν το 13% της παγκόσμιας οικονομίας με ΑΕΠ που συνολικά ανέρχεται στα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια. Για τον Σούνακ, και κάθε Βρετανό πρωθυπουργό, η εξασφάλιση διεθνών εμπορικών συνεργασιών είναι το μεγάλο στοίχημα της μετά Brexit εποχής.
Το σκάνδαλο των κορονοπάρτι του Τζόνσον στο κοινοβούλιο
Στο τέλος του '22 ή το πολύ στις αρχές του '23 θα αρχίσει στην ειδική επιτροπή της Βουλής των Κοινοτήτων η εξέταση του σκανδάλου Τζόνσον για τη διερεύνηση του αν παραπλάνησε το Κοινοβούλιο στην υπόθεση των κορονοπάρτι. Πλέον, μετά και τις τελευταίες εξελίξεις, αυτή η Επιτροπή και οι αποκαλύψεις που αναμένεται να γίνουν στο πλαίσιο των εργασιών της θεωρείται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ώστε ο Τζόνσον να αλλάξει γνώμη και να μην προσπαθήσει να κάνει το come back στην πρωθυπουργία.
Και μια λεπτομέρεια, για τα κορονοπάρτι πρόστιμο έχει επιβληθεί και στον Ρίσι Σούνακ και η στάση του αναμένεται να εξεταστεί από την κοινοβουλευτική επιτροπή.