Οι 200 χώρες που συνήλθαν στη βραζιλιανή Αμαζονία στο πλαίσιο της COP30 κατέληξαν σε έναν χαμηλών φιλοδοξιών συμβιβασμό για την κλιματική δράση, χωρίς σχέδιο για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, σε ένα αποτέλεσμα απογοητευτικό για την Ευρώπη που θεωρήθηκε ωστόσο προβλέψιμο σε μία χρονιά σημαδεμένη από γεωπολιτικές αντιπαλότητες.
"Η επιστήμη υπερίσχυσε, η διεθνής συνεργασία νίκησε", δήλωσε ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα από το Γιοχάνερμπουργκ πριν ακόμη την οριστική υιοθέτηση του ανακοινωθέντος της COP30.
Ο βραζιλιανός πρόεδρος της COP30, ο Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, προχώρησε στην υιοθέτηση βάσει συναίνεσης του κειμένου κατά την συνεδρίαση που έκλεισε τις εργασίες της διάσκεψης.
Το κείμενο της απόφασης χαιρετίζει τη συμφωνία του Παρισιού και την κλιματική συνεργασία, αλλά δεν καλεί σε επιτάχυνση της δράσης παρά σε εθελοντική βάση και δεν κάνει παρά έμμεση αναφορά στην έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.
"Οφείλουμε να το υποστηρίξουμε διότι, τουλάχιστον, μας οδηγεί προς τη σωστή κατεύθυνση", είχε προηγουμένως δηλώσει ο ευρωπαίος επίτροπος για το Κλίμα Βόπκε Χούκστρα έπειτα από ολονύκτιες διαπραγματεύσεις και μία συντονιστική συνεδρίαση των 27. "Δεν θα κρύψουμε ότι θα προτιμούσαμε κάτι περισσότερο και πάνω απ' όλα περισσότερη φιλοδοξία".
Εθελοντικές προσπάθειες για την αποχώρηση από τα ορυκτά καύσιμα
Η COP30 δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία μιας νέας "εθελοντικής πρωτοβουλίας", στην οποία θα συμμετέχουν οι χώρες που θέλουν να συνεργασθούν για μία αποφασιστικότερη μείωση των εκπομπών άνθρακα με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης κατά +1,5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Η πρωτοβουλία οφείλει να λάβει υπόψη τη δέσμευση της COP28 του 2023 για σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων — χωρίς, ωστόσο, απερίφραστη αναφορά στη δέσμευση αυτή ώστε να αποφευχθούν οι εντάσεις στις διαπραγματεύσεις.
Παρά την πίεση από πάνω από 80 χώρες της Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής και των νησιωτικών κρατών, η COP30 δεν υιοθέτησε οδικό χάρτη για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.
Σε απάντηση, ο πρόεδρος της COP30 Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο ανακοίνωσε την πρόθεσή του για την κατάρτιση ενός τέτοιου οδικού χάρτη —καθώς και ενός σχεδίου κατά της αποψίλωσης των δασών— για όσες χώρες επιθυμούν να συμμετάσχουν, διευκρινίζοντας όμως ότι δεν πρόκειται για συλλογική απόφαση των μελών της COP.
Τριπλασιασμός της βοήθειας για κλιματική προσαρμογή
Η COP30 προτρέπει για τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για την κλιματική προσαρμογή των αναπτυσσόμενων χωρών έως το 2035, σε σχέση με τον στόχο των 40 δισ. δολαρίων ετησίως για το 2025. Η βοήθεια αυτή χρηματοδοτεί έργα όπως την ανύψωση οδικών υποδομών, την ενίσχυση κτιρίων απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα ή την προετοιμασία του αγροτικού τομέα για τις ξηρασίες.
Ωστόσο, οι ανεπτυγμένες χώρες δεν δεσμεύθηκαν να αυξήσουν το συνολικό ποσό της κλιματικής χρηματοδότησης, που υπολογίζεται να φθάσει τα 300 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2035. Έτσι, οποιαδήποτε πρόσθετη ενίσχυση για προσαρμογή θα πρέπει να εξασφαλιστεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Τα υπόλοιπα κονδύλια θα δίνονται σε μορφή δανείων για δράσεις μείωσης εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις της μετάβασης
Για πρώτη φορά, οι εμπορικές εντάσεις που συνοδεύουν την ενεργειακή μετάβαση θα αποτελέσουν αντικείμενο τριετούς διαλόγου στο πλαίσιο των συνομιλιών για το κλίμα.
Η εξέλιξη αυτή θεωρείται πολιτική επιτυχία για την Κίνα, η οποία, μαζί με άλλες αναδυόμενες εξαγωγικές οικονομικές δυνάμεις όπως η Ινδία, αμφισβητεί επί χρόνια τους περιβαλλοντικούς εμπορικούς φραγμούς, κυρίως τον φόρο του άνθρακα στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.