Στο ερώτημα αν η Δανία θα συμμετάσχει στην αμυντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλούνται να απαντήσουν στις κάλπες για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχεδόν 4,3 εκατ. Δανοί.
Χώρα με παραδοσιακά υψηλά ποσοστά ευρωσκεπτικισμού, η Δανία είναι το μόνο κράτος-μέλος της Ένωσης των 27 που δεν ανήκει στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Η εξαίρεση αυτή, όπως και της μη ένταξης στη ζώνη του ευρώ, εξασφαλίστηκε με το δημοψήφισμα που είχε γίνει στη χώρα το 1993 για την επικύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ, που έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη Ε.Ε. Η ρήτρα εξαίρεσης από τις συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πολιτικές αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Κοντά σε ακόμη μια ιστορική αλλαγή στην ΕΕ
Εάν οι επικριτικοί προς την ΕΕ Δανοί ψηφίσουν υπέρ της κατάργησης της ρήτρας αυτοεξαίρεσης, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, αυτό θα σηματοδοτήσει άλλη μια σημαντική αλλαγή στην πολιτική για την Ευρώπη μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Σημειώνεται πως η Δανία είναι ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Δανών θέλει να απαλλαγεί από την ρήτρα αυτοεξαίρεσης.
Κατά την τελευταία δημοσκόπηση πριν από το δημοψήφισμα, η οποία πραγματοποιήθηκε από το δίκτυο DR, 44% των Δανών τάχθηκαν υπέρ της κατάργησης της ρήτρας, ενώ 28% υπέρ της διατήρησής της.
Όσοι τάσσονται κατά της κατάργησης έχουν υποστηρίξει ότι η αμυντική συνεργασία της ΕΕ επιβαρύνεται από τη γραφειοκρατία και την αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων, ενώ φοβούνται επίσης την προοπτική να πρέπει να συνεισφέρουν σε έναν πιθανό υπερεθνικό στρατό της ΕΕ.
Υπέρ της κατάργησης της εξαίρεσης οι Δανοί Σοσιαλδημοκράτες
Η πλειονότητα των κομμάτων, περιλαμβανομένων των Σοσιαλδημοκρατών της πρωθυπουργού Μέτε Φρεντέρικσεν, έχουν ταχθεί υπέρ της κατάργησης.
"Πρέπει πάντα να ψηφίζουμε όταν μας ζητάται η ψήφος", είχε πει στους Δανούς η πρωθυπουργός κατά την τελευταία τηλεοπτική τηλεμαχία της προεκλογικής εκστρατείας την Κυριακή.
"Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να ψηφίσουμε 'ναι'. Σε μια περίοδο που πρέπει να αγωνιστούμε για την ασφάλεια στην Ευρώπη, πρέπει να είμαστε περισσότερο ενωμένοι με τους γείτονές μας", είπε.
Η πρωθυπουργός προανήγγειλε το δημοψήφισμα μόλις δύο εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και αφού κατέληξε σε συμφωνία με την πλειονότητα των κομμάτων στο κοινοβούλιο της χώρας, το Folketing.
Ταυτόχρονα ανακοίνωσε τα σχέδια για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ (όπως είναι ο στόχος του ΝΑΤΟ) μέχρι το 2033.
Αντίθετοι οι ακροδεξιοί
Αντίθετα, δύο ακροδεξιά ευρωσκεπτικιστικά κόμματα και ένα ακροαριστερό ζήτησαν το αντίθετο. Το επιχείρημά τους είναι ότι η συμμετοχή στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ θα είναι εις βάρος του ΝΑΤΟ, το οποίο είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της άμυνας της χώρας από τη σύστασή του το 1949.
Παρά τις δημοσκοπήσεις ωστόσο, οι αναλυτές είναι επιφυλακτικοί ως προς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεδομένης της αναμενόμενης αποχής στη χώρα αυτή η οποία έχει πει πολλές φορές "όχι" σε μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, πιο πρόσφατα το 2015.
Συγκεκριμένα, 11 από τα 14 κόμματα της Δανίας, ποσοστό που αναλογεί σε πάνω από τα τρία τέταρτα των εδρών της βουλής, έκαναν έκκληση προς τους ψηφοφόρους τους να ψηφίσουν υπέρ της κατάργησης της ρήτρας.
"Ήταν μεγάλη έκπληξη. Τα τελευταία πολλά, πάρα πολλά χρόνια, κανένας δεν πίστευε ότι η κυβέρνηση θα έθετε σε εθνικό δημοψήφισμα την ρήτρα αυτοεξαίρεσης. Αναμφίβολα η Ουκρανία ήταν ο βασικός λόγος της διενέργειας του δημοψηφίσματος", λέει η διευθύντρια του Europa, ενός think tank, η Λίκε Φρίις.
Η συμμετοχή στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας θα καταστήσει υποχρεωτική για τη Δανία να συμμετάσχει σε κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις της ΕΕ, όπως αυτές στη Σομαλία, το Μαλί και τη Βοσνία.
Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται αργά σήμερα το απόγευμα.