X

Δυο χρόνια από το Charlie Hebdo, η Ευρώπη ακόμη φοβάται

Στις 7 Ιανουαρίου του 2015, η Ευρώπη μπαίνει σε μια νέα εποχή. Πρόκειται για την αρχή μιας σειράς τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γαλλία και την Ευρώπη

Γράφει: Αργυρω Μποζωνη

Το πρωινό της 7ης Ιανουαρίου 2015 έμοιαζε σαν όλα τα άλλα για τους συντάκτες και τους σκιτσογράφους που είχαν φτάσει στα γραφεία τους, στο εβδομαδιαίο σατιρικό, αμφιλεγόμενο και καυστικό περιοδικό Charlie Hebdo. Το ίδιο

πρωινό είχε κυκλοφορήσει το τεύχος 1177, με εξώφυλλο ένα σκίτσο που απεικόνιζε τον Γάλλο συγγραφέα Μισέλ Ουελμπέκ. Το βιβλίο του που είχε μόλις κυκλοφορήσει μιλούσε για την Υποταγή στις θρησκείες, συγκεκριμένα στο Ισλάμ. Το είχε σχεδιάσει ο Luz. Στις σελίδες του υπήρχε ένα από τα τελευταία σκίτσα που είχε σχεδιάσει ο Charb, το οποίο έφερε ως τίτλο « Toujours pas d'attentats en France » (Ακόμη να υπάρξει τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία), δείχνοντας έναν τζιχαντιστή να λέει : «Attendez ! On a jusqu'à la fin janvier pour présenter ses vœux...» (Περιμένετε, έχουμε καιρό μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου για να εκφράσουμε τις ευχές μας).

Εκ των υστέρων αποδείχτηκε προφητικό αν και οι άνθρωποι του Charlie Hebdo ήταν πρωτοπόροι της πρόκλησης. Δεν ήταν η πρώτη φορά που προκαλούσαν θύελλα αντιδράσεων στον μουσουλμανικό κόσμο. Στις αρχές Ιανουαρίου του 2013, το γαλλικό περιοδικό δημοσίευσε ένα 64σέλιδο ειδικό τεύχος με σκίτσα για την ζωή του προφήτη Μωάμεθ προκαλώντας διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο που οδήγησαν στο προσωρινό κλείσιμο αρκετών γαλλικών ιδρυμάτων στο εξωτερικό.

Το χρονικό μια επίθεσης που προκάλεσε παγκόσμια κρίση

Δυο ένοπλοι κουκουλοφόροι τα αδέρφια Σερίφ και Σαΐντ Κουασί εισβάλουν στον αριθμό 6 της οδού Νικολά Απέρ, τη διεύθυνση των αρχείων του Charlie Hebdo. Φώναζαν: "Εδώ είναι το Charlie Hebdo;», και αφού κατάλαβαν το λάθος τους, έφυγαν για τα κεντρικά γραφεία του περιοδικού στο νούμερο 10, του ίδιου δρόμου. Στην είσοδο συναντούν την σκιτσογράφο Κορίν "Κοκό" Ρεΐ και με την απειλή των όπλων την αναγκάζουν να πληκτρολογήσει τον κωδικό εισόδου στα γραφεία.

Οι δράστες αδερφοί Κουασί

Αρχίζουν να πυροβολούν από την είσοδο. Πρώτος νεκρός ο εργαζόμενος συντήρησης Φρεντερίκ Μπουασό, ο οποίος σκοτώθηκε ενώ καθόταν στην υποδοχή. Οι δυο άντρες κατευθύνονται στον δεύτερο όροφο, και εισβάλλουν στην αίθουσα όπου οι συντάκτες κάνουν την πρώτη συνάντηση της χρονιάς σε μια ατμόσφαιρα, που όπως δήλωσε αργότερα η δημοσιογράφος Λοράν Λεζέ ήταν ακόμα εορταστική.

Οι ένοπλοι φωνάζοντας το όνομα του Σαρμπ (Στεφάν Σαρμπονιέ) και εκτέλεσαν εν ψυχρώ πυροβολώντας στο κεφάλι δώδεκα άτομα, δημοσιογράφους και σκιτσογράφους. Μέσα σε δέκα λεπτά μετατρέπουν τα γραφεία σε λουτρό αίματος. Ο απολογισμός είναι 12 νεκροί και επτά τραυματίες. Ανάμεσα στους νεκρούς ο ανθός των Γάλλων σκιτσογράφων, Βολίνσκι, Καμπού, ο οικονομολόγος Μπερνάρ Μαρί που έγραφε για το περιοδικό την δημοφιλή στήλη Uncle Bernard, η ψυχαναλύτρια Έλσα Καγιάτ. Οι δολοφόνοι έφυγαν φωνάζοντας «Αλλάχ Ακμπάρ! Αλλάχ Ακμπάρ!» και διέπραξαν τις δολοφονίες στο όνομα του βραχίονα της αλ-Κάιντα στην Υεμένη.

Στο Παρίσι επικρατεί πανδαιμόνιο. Ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ σπεύδει το σημείο της επίθεσης και συγκαλεί επείγουσα συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Την επομένη ένας άλλος τζιχαντιστής, ο Αμεντί Κουλιμπαλί, σκότωσε μια δημοτική αστυνομικό στα προάστια του Παρισιού. Ο ίδιος εισέβαλε κατόπιν σε ένα εβραϊκό παντοπωλείο όπου κράτησε ομήρους περίπου 20 υπαλλήλους και πελάτες και σκότωσε τέσσερις από αυτούς προτού να πέσει νεκρός από τα πυρά των αστυνομικών.

Το εβραϊκό μπακάλικο

Δυο μέρες αργότερα, στις 9 Ιανουαρίου, μετά από ένα πρωτοφανές ανθρωποκυνηγητό, πέφτουν νεκροί οι δράστες του μακελειού μετά από επιχείρηση της αστυνομίας και του στρατού. Βρίσκονταν οχυρωμένοι σε ένα τυπογραφείο στην περιοχή Νταμαρτέν-αν-Γκελ κρατώντας μια όμηρο.

Ενώ οι διαδηλώσεις έχουν αρχίσει από άκρη σε άκρη σε όλο τον κόσμο, με το σύνθημα Je suis Charlie, να είναι το κυρίαρχο των ημερών, το περιοδικό Paris Match δημοσιεύει τις φωτογραφίες των νεκρών αδελφών Κουασί, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για "ιστορικό" υλικό και ότι οι Γάλλοι "έχουν δικαίωμα να τις δουν".

Ο διευθυντής σύνταξης του Match, Ολιβιέ Ρουαγιάν, επιχειρηματολογεί για τη δημοσίευση των εικόνων λέγοντας: «Πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε το κοινό σαν να ήταν παιδιά. Οι Γάλλοι έχουν το δικαίωμα να τα δουν αυτά, είναι η δική τους τραγωδία".

Η Γαλλία λίγους μήνες αργότερα έμελλε να ξαναζήσει στιγμές φρίκης και να πέσει εκ νέου θύμα του παραλογισμού της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Το Νοέμβριο του 2015, τα απανωτά τρομοκρατικά χτυπήματα στην καρδιά του Παρισιού σόκαραν τη διεθνή κοινή γνώμη, όπως και η επίθεση με φορτηγό στην προκυμαία της Νίκαιας, την ημέρα της Βαστίλης πέρσι τον Ιούλιο. Από την ημέρα της επίθεσης στο Charlie Hebdo η τρομοκρατία δεν έχει πάψει να αποτελεί κεντρικό θέμα στα πρωτοσέλιδα των γαλλικών εφημερίδων.

Στο Charlie Hebdo τίποτα δεν είναι όπως παλιά

Το 2016 έκλεισε στη σκιά της τρομοκρατίας με το Charlie Hebdo, να είναι σε καινούργια γραφεία κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. O σκιτσογράφος και νέος αρχισυντάκτης του περιοδικού Λορέν Σουρισό (Riss), λέει: «Τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Δεν πρέπει να ρισκάρουμε, για το λόγο αυτό έχουμε λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Όχι μόνο εμείς αλλά όλες οι εφημερίδες έχουμε το φόβο ότι θα συμβεί ξανά κάτι αντίστοιχο». Το περιοδικό «γιορτάζει» με μαύρο χιούμορ την δεύτερη επέτειο από την ένοπλη επίθεση ισλαμιστών τρομοκρατών στα γραφεία του στο Παρίσι.

Στο έκτακτο τεύχος που κυκλοφόρησε εικονίζεται ένας γελαστός άνδραςνα αναφωνεί «2017, επιτέλους το τέλος του τούνελ» κοιτώντας όμως μέσα στην κάννη του όπλου ενός γενειοφόρου τζιχαντιστή. Το φετινό εξώφυλλο φιλοτεχνήθηκε από έναν από τους νεότερους καλλιτέχνες του περιοδικού, τον Foolz.

Τέτοιες ημέρες πριν από ένα χρόνο, στο αντίστοιχο επετειακό του τεύχος η εφημερίδα είχε προκαλέσει ακόμα και τους υποστηρικτές της με το εξώφυλλό της. Τότε εμμέσως πλην σαφώς είχε σχολιάσει της ομαδικές σεξουαλικές επιθέσεις μεταναστών σε γυναίκες στην Κολονία την παραμονή της πρωτοχρονιάς, εμπλέκοντας ουτοπικά το όνομα του μικρού Aylan ο οποίος είχε βρεθεί νεκρός σε τουρκική παραλία απέναντι από την Κω. Αυτό που “αναρωτήθηκε” μέσω του σκίτσου της η εφημερίδα “τι θα γινόταν στην περίπτωση που ο μικρός Aylan δεν είχε πεθάνει και περνούσε στην Ευρώπη δίνοντας την απάντηση πως θα «χούφτωνε» γυναίκες στην Γερμανία”, με πρόθεση να καυτηριάσει σαφώς την επιλεκτική συμπάθεια της Ευρώπης απέναντι στο μεταναστευτικό δράμα.

Με το Charlie Hebdo άνοιξε ένας νέος κύκλος αίματος στην Ευρώπη, δημιουργώντας ακόμα και σήμερα την αμηχανία της διεθνούς πολιτικής σκηνής να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της εκ των έσω τρομοκρατίας στις μεγαλουπόλεις της, με το θέμα της αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους, να βρίσκεται σήμερα όσο ποτέ στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Και παρά το πικρό χιούμορ στο πρώτο μετά την επίθεση στα γραφεία τους τεύχος με τίτλο "tout est pardonné" (όλα συγχωρούνται) δεν έχει συγχωρεθεί τίποτα.