Εκεχειρία στη Γάζα: Ο καταλυτικός ρόλος του Τραμπ, το κενό στρατηγικής του Νετανιάχου και τα πιθανά ανταλλάγματα

Θα μπορούσε να θεωρηθεί και... δώρο ορκωμοσίας προς τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επιθυμούσε να ξεκινήσει τη θητεία του τη Δευτέρα απαλλαγμένος από τις αιματηρές εκκρεμότητες της Λωρίδας της Γάζας. Σε κάθε περίπτωση, ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ αποδίδει, με τη γνωστή του... μετριοφροσύνη, στον εαυτό του και την ομάδα του την κατάπαυση του πυρός που τέθηκε σε ισχύ στις 11.15 τοπική ώρα σήμερα το πρωί μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, με παράλληλη σταδιακή ανταλλαγή των κρατούμενων στη Γάζα Ισραηλινών ομήρων (μεταξύ των οποίων, διόλου τυχαία, και κάποιοι Αμερικανο-Ισραηλίνοί) με Παλαιστίνιους κρατούμενους στις ισραηλινές φυλακές.

Και είναι αλήθεια πώς ό,τι δεν επιτεύχθηκε επί 14 μήνες (μετά τη βραχύβια εκεχειρία του Νοεμβρίου 2023) επιτεύχθηκε μέσα σε λίγες ημέρες, μόλις εκπληρώθηκε η βασική προϋπόθεση – δηλαδή το αυστηρό μήνυμα από την Ουάσινγκτον το οποίο φέρεται να κόμισε το περασμένο Σάββατο στον Βενιαμίν Νετανιάχου ο νέος απεσταλμένος του Τραμπ για την περιοχή, Στιβ Ουίτκοφ, ο οποίος, χαρακτηριστικά, αδιαφόρησε για το πρωτόκολλο, που θέλει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ να μην πραγματοποιεί συναντήσεις κατά το εβραϊκό "Σαμπάτ".

Οι πλέον φανατικοί των Ισραηλινών χρηστών του Διαδικτύου χαρακτηρίζουν ούτε λίγο ούτε πολύ τον Τραμπ ως ευθυγραμμισμένο με τη Χαμάς. Αλλά βεβαίως η πραγματικότητα είναι απείρως συνθετότερη.

Διαβάστε Επίσης

Ντόναλντ Τραμπ: Από τις απελάσεις στην απονομή χάρης - Tο πρόγραμμα σοκ που έχει υποσχεθεί ότι θα εφαρμόσει μετά την ορκωμοσία

Προς τι η πίεση

Τα φιλο-ισραηλινά αντανακλαστικά του Τραμπ δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθούν. Η προηγούμενη προεδρική θητεία του σημαδεύτηκε από τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, από την αναγνώριση της παράνομης προσάρτησης των Υψωμάτων του Γκολάν στο Ισραήλ, από την παρουσίαση ενός σχεδίου επίλυσης του Μεσανατολικού το οποίο ενταφιάζει την προοπτική ίδρυσης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και από τη δρομολόγηση των "Συμφωνιών του Αβραάμ" για την εξομάλυνση των σχέσεων του εβραϊκού κράτους με τις αραβικές μοναρχίες.

Όμως η προσέγγιση του Τραμπ σε όλα τα ζητήματα είναι συναλλακτική, με πρώτιστο κριτήριο το δικό του συμφέρον, και όχι ιδεολογική. Το εκλογικό μπλοκ που τον επανέφερε στην εξουσία περιλαμβάνει μια ισχυρή συνιστώσα επικριτών των πολεμικών περιπετειών σε μακρινές περιοχές, χωρίς εμφανές διακύβευμα αμερικανικού ενδιαφέροντος. Και μολονότι οι "Χριστιανοί Σιωνιστές" της βαθιάς Αμερικής ανήκουν στον σκληρό πυρήνα των υποστηρικτών του (και έδωσαν από τους κόλπους τους ουκ ολίγους προτεινόμενους για τις θέσεις-κλειδιά της αυριανής κυβέρνησης), ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ αρέσκεται να αιφνιδιάζει όχι μόνο τους αντιπάλους, αλλά και τους φίλους του. Ιδίως σε μία συγκυρία κατά την οποία επανέρχεται στα πράγματα οφείλοντας να ιεραρχήσει πολλές διαφορετικές γεωπολιτικές προτεραιότητες.

Η παρουσία του πρόσφατα στην κηδεία του Τζίμι Κάρτερ, πλάι στον Μπαράκ Ομπάμα (αμφότεροι τιμηθέντες με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης) θα του υπενθύμισε πόσο ισχυρή είναι η πολιτική κληρονομιά των φερόμενων ως ειρηνοποιών και θα γαλβάνισε τη ματαιοδοξία του.

Το κρισιμότερο όμως για έναν Τραμπ ο οποίος δεν διστάζει να εγείρει εδαφικές διεκδικήσεις επί συμμάχων (βλ. την ανήκουσα στο δανικό στέμμα Γροιλανδία) ή να αμφισβητεί ακόμη και την κρατική υπόσταση άλλων (όπως ο Καναδάς) είναι το να υπενθυμίζει ανά πάσα στιγμή ποιος είναι το "αφεντικό" στις επιμέρους διμερείς σχέσεις. Και η παθητικότητα της κυβέρνησης Μπάιντεν-Μπλίνκεν απέναντι στον Νετανιάχου έδειχνε να έχει αντιστρέψει τη σχέση "προστάτη" και "πελάτη".

Πόσω μάλλον που η ισραηλινή επιχείρηση στη Γάζα αδυνατούσε να εκπληρώσει τους μη ρεαλιστικά διατυπωμένους στόχους της, συναντώντας, παρά τη μαζική σφαγή αμάχων, σημαντική στρατιωτική αντίσταση μέχρι και την τελευταία στιγμή και προκαλώντας οικονομικό αδιέξοδο, δημογραφική διαρροή και καταρράκωση της διεθνούς εικόνας του Ισραήλ. Μόνη ορατή διέξοδος της "στρατηγικής" Νετανιάχου φάνταζε το να παραταθεί και να διευρυνθεί η σύγκρουση (λ.χ. προς την κατεύθυνση του Ιράν, κατονομαζόμενου ως "πηγή του κακού"), με τις ΗΠΑ να σύρονται σε μιαν αμεσότερη εμπλοκή υπέρ του συμμάχου τους. Όμως ο "ξενοδόχος" χωρίς τον οποίο λογάριαζε ο Νετανιάχου έχει δικές του προτιμήσεις.

Θα αντέξει η συμφωνία;

Οι περισσότερο επιφυλακτικοί παρατηρητές αμφιβάλλουν για την αντοχή της συμφωνίας που έχει συναφθεί και υποψιάζονται ότι τα αμερικανικά ανταλλάγματα που δόθηκαν προκειμένου να εξασφαλισθεί η συμμόρφωση του Νετανιάχου ίσως είναι περισσότερο δυσάρεστα και από την παράταση της σφαγής στη Γάζα. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προετοιμασία μιας επίθεσης στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ή στην ατίθαση Υεμένη.

Το πιθανότερο πάντως είναι ο Τραμπ απλώς να αποζητά μιαν "επανεκκίνηση", με στόχο την επαναδρομολόγηση των σχεδίων του για τις Συμφωνίες του Αβραάμ και την επανασταθεροποίηση της περιοχής. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, την προσάρτηση της οποίας αποζητούν οι ακροδεξιοί εταίροι του Νετανιάχου (και όχι μόνο αυτοί) παραμένει αδιευκρίνιστο. Σε κάθε περίπτωση, το προηγούμενο 15μηνο έχει οδηγήσει σε σκλήρυνση της στάσης της Σαουδικής Αραβίας, η οποία δεν νοείται να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ δίχως μια πολιτική επίλυση του Παλαιστινιακού. Άλλωστε σαουδαραβικής πατρότητας υπήρξε το ειρηνευτικό "Σχέδιο Αμπντουλάχ" του 2002, που παραμένει αναπάντητο.

Με αυτή την έννοια οι πανηγυρισμοί των Παλαιστινίων μόλις έγινε γνωστή η σύναψη εκεχειρίας (ή μάλλον "παρατεταμένης ηρεμίας", όπως τη θέλει το Ισραήλ, αποφεύγοντας περισσότερο δεσμευτικές νομικές συνδηλώσεις), καίτοι κατανοητοί σε ανθρώπινο επίπεδο, ίσως αποδειχθούν πρόωροι.

Δικαιούνται ωστόσο οι Παλαιστίνιοι να αισθάνονται νικητές, παρά τις τεράστιες απώλειές τους, για έναν λόγο, που δεν έχει να κάνει με τη μία ή την άλλη λεπτομέρεια της συμφωνίας, η οποία μένει ασφαλώς να αποσαφηνισθεί. Η εκεχειρία προβλέπει αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και επιστροφή των κατοίκων της βόρειας Γάζας, χωρίς να κάνει λόγο για την "επόμενη μέρα" της διακυβέρνησης του θύλακα, ούτε ασφαλώς να επισφραγίζει τον στόχο της διάλυσης της Χαμάς. Όσο για τους ομήρους, το Ισραήλ κατάφερε να σκοτώσει με τους βομβαρδισμούς του περισσότερους από όσους απελευθέρωσε.

Οι ρωγμές εντός του Ισραήλ

Αντίθετα, εντός του Ισραήλ, οι παράλληλες διαδηλώσεις συγγενών ομήρων και συγγενών πεσόντων στρατιωτών (που αποζητούν και απορρίπτουν αντιστοίχως την εκεχειρία) παραπέμπουν σε βαθύτερα τραύματα που προκαλεί το κενό στρατηγικής, υποκατάστατο της οποίας υπήρξε η επίδειξη ωμότητας ως "αξία" καθαυτή.

Υιοθετώντας, έπειτα από πολλούς ελιγμούς μέχρι και την τελευταία στιγμή, ένα σχέδιο το οποίο επί της ουσίας είχε κατατεθεί από τον περασμένο Μάιο, ο Νετανιάχου εξαγοράζει τώρα τον δικό του πολιτικό χρόνο, την ίδια στιγμή που οι δυσφορούντες ακροδεξιοί κυβερνητικοί του εταίροι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν επί της ουσίας να αντισταθούν στα υπερατλαντικά κελεύσματα.

Πηγή: Capital.gr

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr