Σε μία ιστορική συμφωνία ανταλλαγής 26 κρατουμένων προχώρησαν Ρωσία και Δύση, ανάμεσά στους οποίους βρίσκεται και ο ρεπόρτερ της Wall Street Journal, Έβαν Γκέρσκοβιτς. Μιλάμε για τη μεγαλύτερη και πιο περίπλοκη ανταλλαγή κρατουμένων Ανατολής-Δύσης από τον Ψυχρό Πόλεμο, κατά την οποία ο Γκέρσκοβιτς και δώδεκα άλλοι φυλακισμένοι από το Κρεμλίνο ανταλλάχθηκαν με Ρώσους που κρατούνταν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Συμπεριλαμβανομένου όμως και ενός καταδικασμένου δολοφόνου.
Ο Γκέρσκοβιτς και οι άλλοι Αμερικανοί έφυγαν από τα ρωσικά εδάφη και προσγειώθηκαν σε ένα αεροδρόμιο στην πρωτεύουσα της Τουρκίας, την Άγκυρα. Η Ρωσία είχε κρατήσει τον 32χρονο δημοσιογράφο πίσω από τα κάγκελα για περισσότερο από ένα χρόνο, με ψευδή ισχυρισμό την κατασκοπεία, όπως σημειώνει η WSJ. Τον καταδίκασε σε μια βεβιασμένη και μυστική τριήμερη δίκη σε 16 χρόνια κάθειρξης, σε αποικία ποινικών σε φυλακή υψίστης ασφαλείας.
Η Μόσχα απελευθέρωσε επίσης τον πρώην πεζοναύτη των ΗΠΑ Πολ Γουίλαν, τη δημοσιογράφο Αλσου Κουρμάσεβα και τον Βλαντιμίρ Κάρα-Μούρζα έναν βρετανο-ρώσο αντιφρονούντα και βραβευμένο με Πούλιτζερ αρθρογράφο, που καταδικάστηκαν σε 25 χρόνια φυλάκιση με κατηγορίες για προδοσία.
"Η συμφωνία που εξασφάλισε την ελευθερία τους ήταν επίτευγμα διπλωματίας", είπε ο Πρόεδρος Μπάιντεν λίγες στιγμές μετά την απελευθέρωσή τους. "Κάποιες από αυτές τις γυναίκες και τους άνδρες κρατούνται άδικα εδώ και χρόνια. Όλοι έχουν υπομείνει ασύλληπτα βάσανα. Σήμερα, η αγωνία τους τελείωσε".
Μιλώντας αργότερα από τον Λευκό Οίκο με τις οικογένειες του Γκέρσκοβιτς και των άλλων που απελευθερώθηκαν, ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε ότι κατάφεραν να επικοινωνήσουν τηλεφωνικά με τους πρόσφατα αποφυλακισμένους.
"Η Ρωσία ενορχήστρωσε την άδικη φυλάκιση 491 ημερών του Έβαν"
Η αρχισυντάκτρια της Wall Street Journal, Έμα Τάκερ, είπε ότι η στιγμή που ο Γκέρσκοβιτς έφυγε από το ρωσικό αεροπλάνο ήταν η κορυφαία στιγμή χαράς για τον δημοσιογράφο και την οικογένειά του. Ο εκδότης της εφημερίδας, Άλμαρ Λατούρ δημοσιοποίησε με την Τάκερ μια κοινή δήλωση με την οποία λένε: "Καταδικάζουμε με τον πιο έντονο τρόπο το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία, το οποίο ενορχήστρωσε την άδικη φυλάκιση 491 ημερών του Έβαν με βάση ψευδείς κατηγορίες και μια ψεύτικη δίκη ως μέρος μιας συνολικής επίθεσης στον ελεύθερο τύπο και την αλήθεια. Δυστυχώς, πολλοί δημοσιογράφοι παραμένουν άδικα φυλακισμένοι στη Ρωσία και σε όλο τον κόσμο".
Αμφότεροι αναφέρθηκαν και στους γονείς του, την Έλλα Μίλμαν και τον Μιχαήλ Γκέρσκοβιτς λέγοντας, "η ακλόνητη δύναμη, η θετικότητα και η αποφασιστικότητά τους θα συνεχίσουν να αποτελούν έμπνευση", είπαν.
Ο 32χρονος Αμερικανός ήταν ο πρώτος δυτικός δημοσιογράφος που κατηγορήθηκε από τη Ρωσία για κατασκοπεία, μετά τη σοβιετική εποχή. Καταδικάστηκε στις 19 Ιουλίου σε κάθειρξη 16 ετών, έπειτα από μια δίκη κεκλεισμένων των θυρών και με ταχείες διαδικασίες, αφού κρίθηκε ένοχος ότι συνέλεγε πληροφορίες για ένα εργοστάσιο ρωσικών αρμάτων μάχης, για λογαριασμό της CIA, κάτι που ο ίδιος και οι ΗΠΑ διέψευδαν κατηγορηματικά. Ο Γκέρσκοβιτς, που μεγάλωσε στο Νιου Τζέρσεϊ, κατάγεται από μια οικογένεια Εβραίων που έφυγαν από την ΕΣΣΔ στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους Αμερικανούς συναδέλφους του που έφυγαν από τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, επέλεξε να συνεχίσει να εργάζεται στη χώρα.
Ο Γκέρσκοβιτς συνελήφθη από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας, ή FSB, τον Μάρτιο του 2023, ενώ βρισκόταν σε ένα ταξίδι αναφοράς στο Εκατερίνμπουργκ, περίπου 900 μίλια ανατολικά της Μόσχας.
Η δίκη του Γκέρσκοβιτς διεξήχθη μυστικά και οι ρωσικές αρχές δεν έχουν δημοσιοποιήσει κανένα στοιχείο που να υποστηρίζει τους ισχυρισμούς τους, ότι δήθεν συνέλεγε πληροφορίες για τη CIA.
Οι εμφανίσεις του Γκέρσκοβιτς στο δικαστήριο —κατά τις οποίες φωτογραφιζόταν συχνά χαμογελαστός— έγιναν πρωτοσέλιδα σε όλη την Αμερική και την Ευρώπη. Πολλοί μάλιστα σήκωσαν πανό στους αγώνες του Major League Baseball και στους αγώνες ποδοσφαίρου της Premier League, ζητώντας την απελευθέρωσή του.
Δημοσιογράφοι και παρουσιαστές ειδήσεων από τον Κάρλσον μέχρι τον παρουσιαστή του CNN, Τζέικ Τάπερ ζητούσαν την απελευθέρωσή του. Ο ίδιος μάλιστα, από το κελί της φυλακής του στο Λεφόρτοβο, έγραφε επιστολές, γεμάτες χιούμορ στους δικούς του και τους υποστηρικτές του. Έγραφε μέσα εκεί όπου κάποτε Σοβιετικοί ανακριτές βασάνισαν και δολοφόνησαν υποτιθέμενους "ταξικούς εχθρούς".