Επίθεση στη Μόσχα: Το BBC ξεσκεπάζει βήμα βήμα τα fake news της Ρωσίας που προσπαθεί να στοχοποιήσει την Ουκρανία

Από την πρώτη στιγμή της τρομοκρατικής επίθεσης στο Crocus City Hall στη Μόσχα το βράδυ της Παρασκευής 22 Μαρτίου, η Ρωσία επιμένει να βάζει στο στόχαστρο την Ουκρανία παρά το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) έχει αναλάβει την ευθύνη. Η ουκρανική πλευρά αρνείται κατηγορηματικά τους ρωσικούς ισχυρισμούς.

Η υπηρεσία επαλήθευσης του βρετανικού δικτύου BBC Verify εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώθηκε η εκστρατεία παραπληροφόρησης από τη Μόσχα με σκοπό να κατηγορηθεί το Κίεβο.

Πότε και από ποιους διατυπώθηκαν οι πρώτες κατηγορίες

Οι κατηγορίες διατυπώθηκαν σχεδόν αμέσως μετά την εμφάνιση των αρχικών αναφορών για την επίθεση στο Crocus City Hall στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 17:15 GMT (19:15 ώρα Ελλάδας) την Παρασκευή 22 Μαρτίου.

Αρκετοί Ρώσοι μπλόγκερ που λειτουργούν ως προπαγανδιστές του Κρεμλίνου άρχισαν, μέσα σε λίγο περισσότερο από μία ώρα, να δημοσιεύουν στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram κατηγορίες για την Ουκρανία .

Ο προπαγανδιστής Σεργκέι Μαρκόφ, για παράδειγμα, έγραψε στις 18:25 GMT (20:25 ώρα Ελλάδας) ότι οι επιτιθέμενοι έμοιαζαν με "ισλαμιστές ριζοσπάστες", αλλά συνέχισε προσθέτοντας -χωρίς στοιχεία- ότι η επίθεση "πιθανότατα οργανώθηκε από το Κίεβο".

Περίπου 40 λεπτά αργότερα (19:03 GMT, 21:03 ώρα Ελλάδας), το Moskovsky Komsomolets, μια ταμπλόιντ εφημερίδα εθνικής κυκλοφορίας, επικαλέστηκε τον στρατιωτικό εμπειρογνώμονα Ρομάν Σκουρλάτοφ και μετέδωσε ότι η επίθεση μπορεί να οργανώθηκε με την υποστήριξη της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας και των υπηρεσιών πληροφοριών του στρατού.

Και στις 19:27 GMT (21:27 ώρα Ελλάδας), ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ ορκίστηκε εκδίκηση εάν εμπλέκεται η Ουκρανία.

Η fake ανάληψη ευθύνης

Λίγες ώρες αργότερα, στις 22:13 GMT, το NTV, ένα από τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια της Ρωσίας, μετέδωσε ένα βίντεο, υποστηρίζοντας ότι σε αυτό ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος επιβεβαίωνε την εμπλοκή της χώρας του στην επίθεση.

Στο βίντεο, ο Ολέξι Ντανίλοφ φαίνεται να λέει: "Έγινε κάτι διασκεδαστικό στη Μόσχα σήμερα, νομίζω ότι είναι πολύ διασκεδαστικό. Θα ήθελα να πιστεύω ότι θα τους κανονίζουμε τέτοια διασκέδαση πιο συχνά."

Αλλά το BBC Verify έχει αποδείξει ότι το βίντεο είναι στην πραγματικότητα μια επεξεργασία -και συρραφή- δύο συνεντεύξεων στην ουκρανική τηλεόραση που μεταδόθηκαν την περασμένη εβδομάδα.

Και οι δύο συνεντεύξεις του Ντανίλοφ μπορούν εύκολα να εντοπιστούν στο YouTube, όπως σημειώνει το BBC Verify. Η πρώτη είναι μια συνέντευξη με τον Ντανίλοφ που δόθηκε στις 19 Μαρτίου. Η δεύτερη δημοσιεύθηκε τρεις ημέρες νωρίτερα και σε αυτή συμμετείχε ο επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του στρατού, Κιρίλο Μπουντάνοφ.

Το απόσπασμα με τον Ντανίλοφ που εμφανίζεται στο βίντεο του NTV δεν είναι δυνατό να ακουστεί ο ήχος από την πρώτη συνέντευξη. Όμως, η ανάλυση ήχου, που διεξήχθη για το BBC Verify από την Advanced Forensic Technology Research Group του πανεπιστημίου John Moores του Λίβερπουλ, υποδηλώνει ότι ο ήχος παραποιήθηκε στο βίντεο του NTV.

Ένα κενό στα δεδομένα συχνότητας ήχου υποδηλώνει ότι ο ήχος έχει υποστεί επεξεργασία. Οι ερευνητές δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι η φωνή δημιουργήθηκε με AI.

Το BBC Verify βρήκε επίσης πληροφορίες ενσωματωμένες στο αρχείο ήχου που υποδηλώνουν ότι έχει τοποθετηθεί μέσω λογισμικού επεξεργασίας.

Υπενθυμίζεται ότι και Έλληνας ανταποκριτής στη Μόσχα μετέδωσε σε ελληνικό κανάλι τις παραπάνω ψευδείς δηλώσεις που είχαν αποδοθεί στον Ουκρανό αξιωματούχο αλλά αποκαλύφθηκε από τα ελληνικά hoaxes.

Διαβάστε Επίσης

Έλληνας ανταποκριτής στη Μόσχα επικαλέστηκε ανύπαρκτες δηλώσεις Ντανίλοφ - Πώς τον διαψεύδουν τα ελληνικά hoaxes

Ο Ρώσος πρόεδρος είπε ότι οι δράστες συνελήφθησαν καθώς προσπαθούσαν να διαφύγουν στην Ουκρανία, όπου "τους είχαν ετοιμάσει ένα "παράθυρο" για να περάσουν τα σύνορα".

Ωστόσο, η Ρωσία δεν έχει παρουσιάσει στοιχεία για αυτό το "παράθυρο" για να αφήσει τους δράστες να περάσουν.

Αν και το BBC Verify δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα πού κατευθύνονταν οι ύποπτοι, έχει επαληθεύσει πολλά βίντεο και φωτογραφίες με τη σύλληψή τους. Και παρά τον ισχυρισμό του Πούτιν, οι συλλήψεις έγιναν πολύ μακριά από τα ουκρανικά σύνορα.

Αντιστοιχίζοντας τις λεπτομέρειες του φόντου στο περιβάλλον τους, έχει γίνει γνωστό ότι δύο από τους συλληφθέντες ύποπτους κινηματογραφήθηκαν σε απόσταση περίπου 145 χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Ουκρανία.

Ενώ η Ουκρανία αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη, την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) μέσω του αυτοαποκαλούμενου πρακτορείου ειδήσεων Amaq.

Τα οπτικά στοιχεία, που κυκλοφόρησαν από το Ισλαμικό Κράτος, περιλαμβάνουν μια εικόνα τεσσάρων επιτιθέμενων με τα πρόσωπά τους θολά και ένα βίντεο που γυρίστηκε από έναν από τους δράστες.

Πολλές λεπτομέρειες, όπως χαρακτηριστικά σημεία της αίθουσας συναυλιών και τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν από τους επιτιθέμενους, ταιριάζουν με βίντεο που εμφανίστηκαν στο διαδίκτυο τη στιγμή της επίθεσης.

Όμως, παρά τα στοιχεία, η Ρωσία συνεχίζει να κατηγορεί την Ουκρανία. Η Μαργαρίτα Σιμονιάν, αρχισυντάκτρια του ρωσικού τηλεοπτικού δικτύου Russia Today, RT, έγραψε στον λογαριασμό της στο X (πρώην Twitter) ότι οι δράστες δεν ήταν από το Ισλαμικό Κράτος επειδή δεν φορούσαν γιλέκα αυτοκτονίας και "δεν είχαν πρόθεση να πεθάνουν".

Όμως, ενώ είναι γνωστό ότι το Ισλαμικό Κράτος ζητά από τους δράστες των ενεργειών που κάνει να μην συλληφθούν ζωντανοί, δράστες τρομοκρατικών ενεργειών έχουν δραπατεύσει και στο παρελθόν.

Για παράδειγμα, στα τέλη του 2022 ένας από τους τρομοκράτες που συμμετείχαν σε επίθεση σε ξενοδοχείο στην Καμπούλ κατάφερε να δραπετεύσει και αργότερα πραγματοποίησε επίθεση αυτοκτονίας, σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης του Ισλαμικού Κράτους που ανέλυσε το BBC Monitoring.

Τι γνωρίζουμε για τους υπόπτους;

Οι δράστες οδήγησαν με ένα λευκό Renault, που ταιριάζει με το όχημα που φαίνεται σε ξεχωριστό βίντεο που χρησιμοποιήθηκε για να φύγουν από την αίθουσα συναυλιών, προτού συλληφθούν.

Σύμφωνα με τον βουλευτή της ρωσικής Κρατικής Δούμας Αλεξάντερ Κινστάιν, ένας άνδρας συνελήφθη κοντά στο όχημα, ενώ οι άλλοι τρεις διέφυγαν σε κοντινό δάσος και συνελήφθησαν μετά από έρευνα. Όπλα και διαβατήρια Τατζικιστάν ανακτήθηκαν από το Renault, πρόσθεσε ο Ρώσος βουλευτής.

Την Κυριακή δημοσιεύτηκαν πλάνα από τους άνδρες που οδηγήθηκαν σε δικαστήριο της Μόσχας. Τα ονομάτά τους που δόθηκαν από τις ρωσικές αρχές είναι: Νταλερζόν Μιρζόγιεφ, Σαϊντακραμί Ρατσαμπαλιζοντού, Σαμσιντίν Φαριντουνί καιΜουχαμάντσομπιρ Φαΐζοφ που ήταν εκείνος που τράβηξε το βίντεο.

Στην φωτογραφία που έδωσε στη δημοσιότητα το Ισλαμικό Κράτος, διακρίνονται τρεις από τους υπόπτους φορώντας ένα ανοιχτό καφέ μπλουζάκι, ένα ανοιχτό πράσινο μπλουζάκι και ένα γκρι μπλουζάκι πόλο. Αυτά τα πουκάμισα φαίνεται να ταιριάζουν με αυτά που φορούσαν τρεις από τους υπόπτους τη στιγμή της σύλληψής τους.

Για παράδειγμα, δύο λογότυπα στο ανοιχτό καφέ μπλουζάκι που φορούσε ο άνδρας με το όνομα Ρατσαμπαλιζοντού είναι επίσης ορατά στο βίντεο που κυκλοφόρησε από το Ισλαμικό Κράτος. Επίσης, ο άνδρας αυτός αυτοπροσδιορίζεται με το ίδιο όνομα κατά τη διάρκεια μιας επόμενης ανάκρισης.

Ο ύποπτος Μιρζόγιεφ, του οποίου το πουκάμισο δεν φαίνεται στη φωτογραφία του ΙΚ, συνελήφθη φορώντας ένα μακρυμάνικο πράσινο πουκάμισο, ένα μπλε τζιν παντελόνι και μια μαύρη ζώνη. Αυτά τα τρία ρούχα φοριούνται από έναν ένοπλο στο βίντεο του ΙΚ.

Πόσο αξιόπιστη είναι η ανάληψη ευθύνης από το Ισλαμικό Κράτος

Η ύπαρξη ενός βίντεο που μαγνητοσκοπήθηκε από τους δράστες κατά την ώρα που εξαπέλυαν την επίθεση, η χρήση συνθημάτων που είναι κοινά μεταξύ των επιτιθέμενων του ΙΚ στο βίντεο και η διανομή του μέσω των επίσημων καναλιών μέσων του ΙΚ συνάδουν με τον τρόπο λειτουργίας της τρομοκρατικής οργάνωσης.

Μια εικόνα ενός από τους δράστες μέσα στο Crocus City Hall περισσότερες από δύο εβδομάδες πριν από την επίθεση δημοσιεύτηκε από ρωσικά μέσα ενημέρωσης, υποδηλώνοντας χτύπημα ήταν προσχεδιασμένο.

Το Ισλαμικό Κράτος αναμένει συχνά την επιβεβαίωση της τύχης που είχαν οι δράστες μιας ενέργειας πριν προβεί σε ανάληψη ευθύνης. Εάν ένας δράστης πεθάνει, αυτό εμποδίζει τις υπηρεσίες πληροφοριών από το να μπορέσουν να λάβουν πληροφορίες με ανάκριση ή βασανιστήρια. Επομένως, η ανάληψη της ευθύνης ενώ οι δράστες ήταν ακόμη ελεύθεροι είναι ασυνήθιστη και δείχνει την προθυμία του Ισλαμικού Κράτους να εδραιώσει τον ρόλο του.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Ισλαμικό Κράτος στοχεύει τη Ρωσία. Δύο άλλες μεγάλες επιθέσεις συνέβησαν το 2015 και το 2018, μαζί με άλλες χαμηλότερου επιπέδου τα τελευταία χρόνια.

Διαβάστε Επίσης

Επίθεση στη Μόσχα: Τα βασανιστήρια στους συλληφθέντες και οι αιχμές Πούτιν για ισλαμιστές και Ουκρανία

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr