Από τη μέρα που ο Βλαντιμίρ Πούτιν με το τελευταίο διάγγελμά του εκτόξευσε την απειλή περί χρήσης πυρηνικών, εκτός από τις ξεκάθαρες απαντήσεις που έχει λάβει από τη Δύση, γεννάται το ερώτημα τι πραγματικά περιλαμβάνει το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας.
Ο Πούτιν δεν είναι η πρώτη φορά που καταφεύγει στην πυρηνική απειλή. Στις 27 Φεβρουαρίου, τρεις ημέρες μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, είχε διατάξει τους στρατηγούς του να θέσουν τις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις σε συναγερμό. Έκτοτε, η έκβαση της στρατιωτικής του επιχείρησης δεν εξελίχθηκε ως πόλεμος-αστραπή αλλά ως μια αργή πολεμική αντιπαράθεση με πολλούς απρόβλεπτους παράγοντες.
Η αρχική απειλή περί χρήσης πυρηνικών είχε θεωρηθεί από αναλυτές ως μια ακραία ρητορική για να αποτρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους από το να υποστηρίξουν στρατιωτικά την Ουκρανία. Κάτι τέτοιο αποδείχθηκε μάταιο καθώς οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί που δόθηκαν στην Ουκρανία συνέβαλλαν ουσιαστικά τόσο στην αντίσταση όσο και στις πρόσφατες νίκες του ουκρανικού στρατού.
Πόσο μεγάλο είναι το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας
Η Ρωσία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό πυρηνικών κεφαλών από οποιαδήποτε άλλη χώρα, σύμφωνα με το ερευνητικό ινστιτούτο SIPRI στη Στοκχόλμη, που εκτιμά τον αριθμό τους σε 6.255.
Οι ειδικοί λένε ότι ο κίνδυνος δεν είναι η ανάπτυξη ενός γιγαντιαίου "στρατηγικού" όπλου, που θα αποτελούσε απειλή για ολόκληρο τον πλανήτη.
Αντίθετα, ο Πούτιν μπορεί να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει ένα "τακτικό" όπλο, με μικρότερη κεφαλή, που θα προκαλούσε τοπική καταστροφή. Πρόκειται για όπλα διαφόρων μεγεθών η εμβέλεια των οποίων εξαρτάται από το αν εκρήγνυνται στο έδαφος ή στον αέρα.
"Τακτικά" vs "στρατηγικών" πυρηνικών όπλων
Στην έρευνα των Financial Times που υπογράφουν οι ανταποκριτές της εφημερίδας σε Λονδίνο (Τζον Πολ Ράθμποουν), Ρίγα (Μαξ Σέντον) και Βρυξέλλες (Χένρι Φόι) γίνεται μια σύντομη αναφορά στην "κρίση των πυραύλων της Κούβας που αφορούσε τα "στρατηγικά" πυρηνικά όπλα, τα οποία είναι αρκετά ισχυρά για να εξαφανίσουν ολόκληρες πόλεις χιλιάδες μίλια μακριά από οποιοδήποτε πεδίο μάχης".
Εξηγούν ότι "στην Ουκρανία το ζήτημα περιστρέφεται γύρω από μικρότερα όπλα, τα λεγόμενα "τακτικά" πυρηνικά όπλα".
Τι είναι τα τακτικά πυρηνικά όπλα: Πρόκειται για μικρότερες πυρηνικές κεφαλές που προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης και έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν στόχους σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Πολλές από τις κεφαλές είναι όμως πιο ισχυρές από την ατομική βόμβα που έριξαν οι ΗΠΑ στη Χιροσίμα, η οποία είχε εκρηκτική απόδοση ισοδύναμη με περίπου 20 χιλιοτόνους δυναμίτη.
Τρεις τρόποι με τους οποίους η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα
Σύμφωνα με το δημοσίευμα των FT, "οι ειδικοί βλέπουν τρεις τρόπους με τους οποίους η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα".
Το πρώτο σενάριο προβλέπει ένα πυρηνικό χτύπημα που δεν θα έχει θύματα. Θα μπορούσε να είναι μια υπόγεια έκρηξη, ίσως πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, ίσως κάπου ψηλά στον ουρανό πάνω από την Ουκρανία ή σε μια ακατοίκητη τοποθεσία όπως το Φιδονήσι.
Ο ηλεκτρομαγνητικός παλμός της έκρηξης θα έπλητε ηλεκτρονικά συστήματα ενώ η ραδιενέργεια από την αρχική έκρηξη θα μειωνόταν περίπου στο 1% μέσα σε 48 ώρες. Άλλα σωματίδια θα διασκορπίζονταν από τον άνεμο και θα μετρώνταν σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Το σενάριο αυτό περιγράφεται ως μια επίθεση-επίδειξης, προειδοποιητική ενδεχόμενης κλιμάκωσης με επίθεση ακόμα και σε μεγάλη πόλη. Μια τέτοια επίθεση, πέρα από το στρατιωτικό αποτέλεσμα της, θα καθιστούσε τη Ρωσία "παρία περισσότερο από ποτέ" όπως έχει δηλώσει ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στις 16 Σεπτεμβρίου.
Ο ομότιμος καθηγητής Πολεμικών Σπουδών στο Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου, σερ Λόρενς Φρίντμαν, δήλωσε στους FT ότι "αυτός είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ απέρριψαν την επιλογή να κάνουν μια τέτοια επίθεση το 1945 πριν ρίξουν την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα".
Το δεύτερο σενάριο αφορά την πιθανότητα για ένα χτύπημα σε έναν ουκρανικό στρατιωτικό στόχο ή κάποια βασική υποδομή, όπως θα ήταν ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια.
Οι στρατιωτικές δυνάμεις της Ουκρανίας είναι πολύ διασκορπισμένες και οι μελέτες του αμερικανικού στρατού κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μια κεφαλή ενός κιλοτόνου πρέπει να εκραγεί σε απόσταση 90 μέτρων από ένα τανκ για να προκαλέσει σοβαρή ζημιά. Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι δεν θα είχε νόημα για τη Ρωσία να χτυπήσει στόχους πεδίου μάχης σε επαρχίες που τώρα θεωρεί δικές της. Ο στρατός της Ρωσίας με φτωχά κίνητρα και άσχημα εξοπλισμένο θα εκτεθεί επίσης στις ραδιενεργές επιπτώσεις.
Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, μια κίνηση που θα ήταν ξεκάθαρη κλιμάκωση θα ήταν ένα χτύπημα σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, ακόμη και στις ΗΠΑ. Θα αποδείκνυε όμως ότι η Ρωσία είναι όντως σοβαρός παίκτης, όπως είπε στους FT ο πρώην διευθυντής του ρωσικού think tank Κάρνεγκι της Μόσχας, Ντμίτρι Τρένιν.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του υποστήριξε αυτό το σενάριο λέγοντας ότι "η Ρωσία πρέπει να δείξει ότι είναι σοβαρή για ένα πυρηνικό χτύπημα των ΗΠΑ για να είναι αποτελεσματική η αποτρεπτική της δράση".
Το τρίτο σενάριο θα οδηγούσε σε ενεργοποίηση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ
Το πώς θα απαντούσε η Δύση σε μια επίθεση στο ΝΑΤΟ είναι δύσκολο να προβλεφθεί, όμως χτύπημα σε έδαφος χώρας μέλους του ΝΑΤΟ σημαίνει ότι θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 που προβλέπει συλλογική αμυντική απάντηση από άλλα μέλη του ΝΑΤΟ.
Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα οδηγούσε σε έναν καταστρεπτικό πόλεμο μεταξύ Δύσης και Μόσχας.
Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, είπε τον περασμένο μήνα ότι οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών από τη Ρωσία θα είχε "καταστροφικές συνέπειες" χωρίς να διευκρινίσει ποιες μπορεί να είναι αυτές οι συνέπειες.
Κατέστησε επίσης σαφές ότι οι ΗΠΑ είχαν "διατυπώσει" σε ιδιωτικές συνομιλίες με τη Μόσχα πώς θα αντιδρούσε η Δύση.
Την Κυριακή, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προειδοποίησε για "σοβαρές συνέπειες για τη Ρωσία". Κάτι τέτοιο μπορεί να περιλαμβάνει μια συμβατική στρατιωτική επίθεση που καταστρέφει τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας, όπως πρότεινε την Κυριακή ο πρώην διευθυντής της CIA, στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους.
Στην ανάλυση που συνοδεύει το ρεπορτάζ των FT παρατηρείται ότι "η αποτροπή βασίζεται στην ασάφεια" και έτσι εξηγείται γιατί, σε μεγάλο βαθμό, οι δυτικοί ηγέτες και αξιωματούχοι παραμένουν ασαφείς στις απαντήσεις τους απέναντι στις ρωσικές απειλές.