Το πάλαι ποτέ "γεράκι" της αμερικανικής διπλωματίας, η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τα ηνία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί προεδρίας Κλίντον, η πολιτικός των αιχμηρών και - κατά δική της παραδοχή - ακόμα και άστοχων δηλώσεων αλλά και των σκληρών αποφάσεων, η Μαντλίν Ολμπράιτ με μεγάλη διαύγεια και καθαρότητα στη σκέψη αναλύει την στρατηγική Πούτιν στην Ουκρανία και υπογραμμίζει τις καταστροφικές της συνέπειες.
Η Ολμπράιτ ξεκινά την ανάλυσή της ανατρέχοντας σε μια κομβική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία: την παράδοση εξουσίας από τον μοιραίο για την μετάβαση της Ρωσίας στη δημοκρατία Μπόρις Γέλτσιν στον 47χρονο τότε Βλάντιμιρ Πούτιν πριν από 22 χρόνια.
Ένα μήνα αργότερα, η Ολμπράιτ, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ τότε, επισκεπτόταν το Κρεμλίνο για να "κόψει" όπως λέει τον νέο αυτό τύπο για τον οποίο η Δύση ως τότε γνώριζε λίγα πράγματα. Σήμερα, το άλλοτε "γεράκι" αποκαλύπτει όλα τα απαραίτητα κλειδιά για να κατανοήσουμε τι κάνει ο ηγέτης που όταν τον πρωτογνώρισε τον παρομοίασε με "ερπετό".
Στις αρχές του 2000, έγινα η πρώτη υψηλόβαθμη αξιωματούχος των Ηνωμένων Πολιτειών που συναντήθηκε με τον Βλάντιμιρ Πούτιν υπό τη νέα του ιδιότητα, ως εκτελών χρέη προέδρου της Ρωσίας.
Εμείς, στην κυβέρνηση Κλίντον, δεν γνωρίζαμε πολλά γι 'αυτόν εκείνη την εποχή — απλώς ότι είχε ξεκινήσει την καριέρα του στην KGB. Ήλπιζα ότι η συνάντηση θα με βοηθούσε να "τον κόψω" και να αξιολογήσω τι θα μπορούσε να σημαίνει η ξαφνική ανέλιξη του για τις σχέσεις ΗΠΑ - Ρωσίας, οι οποίες είχαν επιδεινωθεί εν μέσω του πολέμου στην Τσετσενία.
Χωρίς συναισθηματισμούς και χωρίς σημειώσεις
Καθισμένος απέναντι μου γύρω από ένα μικρό τραπέζι στο Κρεμλίνο, με εντυπωσίασε αμέσως η αντίθεση ανάμεσα στον κ. Πούτιν και τον εκρηκτικό προκάτοχό του, Μπόρις Γέλτσιν. Ενώ ο κ. Γέλτσιν κανάκευε τον συνομιλητή του, κόμπαζε και έλεγε κολακείες, ο κ. Πούτιν μιλούσε με χωρίς κανέναν συναισθηματισμό και χωρίς σημειώσεις για την αποφασιστικότητά του να αναστήσει την οικονομία της Ρωσίας και να καταπνίξει τους Τσετσένους αυτονομιστές.
"Ψυχρός σχεδόν σαν ερπετό"
Στην πτήση της επιστροφής, κατέγραψα τις εντυπώσεις μου. "Ο Πούτιν είναι μικροκαμωμένος και χλωμός", έγραψα, "τόσο ψυχρός που είναι σχεδόν σαν ερπετό". Ισχυρίστηκε ότι κατανοούσε γιατί είχε χρειαστεί να πέσει το Τείχος του Βερολίνου, αλλά δεν περίμενε ότι ολόκληρη η Σοβιετική Ένωση θα καταρρεύσει. "Ο Πούτιν είναι ντροπιασμένος για αυτό που συνέβη στη χώρα του και είναι αποφασισμένος να αποκαταστήσει το μεγαλείο της".
Τους τελευταίους μήνες καθώς συγκέντρωνε στρατεύματα στα σύνορα με τη γειτονική Ουκρανία, συνεργάτες μου μου υπενθύμισαν εκείνη τη σχεδόν τρίωρη συνάντηση με τον κ. Πούτιν.
Αυτές τις μέρες, αφού πρώτα, σε μια παράξενη τηλεοπτική ομιλία, χαρακτήρισε την Ουκρανία ένα μύθευμα, εξέδωσε διατάγματα με τα οποία αναγνωρίζει την ανεξαρτησία δύο περιοχών που ελέγχονται από τους αυτονομιστές στην Ουκρανία και έστειλε στρατεύματα εκεί.
Ετοιμάζεται για ένα "ιστορικό λάθος"
Ο αναθεωρητικός και παράλογος ισχυρισμός του κ. Πούτιν ότι η Ουκρανία "δημιουργήθηκε εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία" και ότι ουσιαστικά την έχουν κλέψει από τη ρωσική αυτοκρατορία, συνάδει πλήρως με τη στρεβλή κοσμοθεωρία του.
Το πιο ανησυχητικό για μένα: Όλα αυτά αποτελούν την προσπάθειά του να δημιουργήσει το πρόσχημα για μια ευρείας κλίμακας εισβολή. Αν το κάνει, θα είναι ιστορικό λάθος.
Ukraine is entitled to its sovereignty, no matter who its neighbors happen to be. In the modern era, great countries accept that, and so must Vladimir Putin.
— Madeleine Albright (@madeleine) February 23, 2022
I write about the current crisis and my earliest encounters with Putin in today’s @nytimes https://t.co/FMYfNbfAhP
Παίζει με βάσει το playbook του Στάλιν
Στα 20 χρόνια από τότε που γνωριστήκαμε, ο κ. Πούτιν χάραξε την πορεία του εγκαταλείποντας τη δημοκρατική ανάπτυξη και υιοθετώντας το playbook του Στάλιν. Έχει συγκεντρώσει πολιτική και οικονομική δύναμη για τον εαυτό του —επιλέγοντας ή συντρίβοντας τον όποιο πιθανό ανταγωνισμό— ενώ ασκεί πιέσεις για να επαναφέρει μια σφαίρα ρωσικής κυριαρχίας μέσω τμημάτων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Οπως και άλλοι απολυταρχικοί ηγέτες, εξισώνει τη δική του ευημερία με αυτή του έθνους και την αντιπολίτευση με την προδοσία. Διακατέχεται από την βεβαιότητα ότι οι Αμερικανοί μοιράζονται τόσο τον κυνισμό του όσο και τον πόθο του για εξουσία και ότι σε έναν κόσμο όπου όλοι λένε ψέματα, δεν είναι υποχρεωμένος να πει την αλήθεια. Επειδή πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβληθεί σε ένα εύρος μεγάλο περιοχών με τη βία, πιστεύει ότι και η Ρωσία έχει το ίδιο δικαίωμα.
Ο κ. Πούτιν επιδιώκει εδώ και χρόνια να λουστράρει τη διεθνή φήμη της χώρας του, να επεκτείνει τη στρατιωτική και οικονομική ισχύ της Ρωσίας, να αποδυναμώσει το ΝΑΤΟ και να διχάσει την Ευρώπη (αλλά και να μπει σφήνα μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών). Η Ουκρανία έχει κάποιο ρόλο σε όλα αυτά.
Αντί για μεγαλείο θα φέρει στη Ρωσία καταστροφή αλλά θα ενώσει τη Δύση
Η εισβολή στην Ουκρανία όμως, αντί να στρώσει τον δρόμο της δόξας και του μεγαλείου για τη Ρωσία, θα αποτελέσει εγγύηση για την κακή φήμη του κ. Πούτιν αφήνοντας τη χώρα του διπλωματικά απομονωμένη, οικονομικά ανάπηρη και στρατηγικά ευάλωτη μπροστά σε μια ισχυρότερη, πιο ενωμένη δυτική συμμαχία.
Ανακοινώνοντας τη Δευτέρα την απόφασή του να αναγνωρίσει τους δύο αυτονομιστικούς θύλακες στην Ουκρανία και να στείλει ρωσικά στρατεύματα ως "ειρηνευτική δύναμη" ακριβώς αυτό ξεκίνησε να κάνει. Τώρα απαιτεί από την Ουκρανία να αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ρωσίας στην Κριμαία και να παραιτηθεί από τα προηγμένης τεχνολογίας όπλα της.
Οι ενέργειες του κ. Πούτιν έχουν προκαλέσει τεράστιες κυρώσεις, με ακόμη περισσότερες να αναμένεται να ανακοινωθούν εάν εξαπολύσει μια ευρείας κλίμακας επίθεση και επιχειρήσει να καταλάβει ολόκληρη τη χώρα. Κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε όχι μόνο την οικονομία της χώρας του αλλά και τον στενό κύκλο των διεφθαρμένων συντρόφων του -οι οποίοι με τη σειρά τους θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την ηγεσία του.
Ένας τέτοιος πόλεμος είναι βέβαιο ότι θα είναι ένας αιματηρός και καταστροφικός πόλεμος που θα εξαντλήσει τους ρωσικούς πόρους και θα κοστίσει ζωές Ρώσων – ενώ θα δώσει με επείγοντα τρόπο ένα ισχυρό κίνητρο στην Ευρώπη να μειώσει την επικίνδυνη εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια. (Κάτι τέτοιο έχει ήδη ξεκινήσει με την κίνηση της Γερμανίας να σταματήσει την πιστοποίηση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2.)
Μια τέτοια επιθετική ενέργεια είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσε το ΝΑΤΟ να ενισχύσει σημαντικά την ανατολική πτέρυγά του και να εξετάσει το ενδεχόμενο μόνιμης εγκατάστασης δυνάμεων στα κράτη της Βαλτικής, την Πολωνία και τη Ρουμανία. (Ο Πρόεδρος Μπάιντεν είπε την Τρίτη ότι πρόκειται να μεταφέρει περισσότερα στρατεύματα στη Βαλτική.)
Ένας τέτοιος πόλεμος θα προκαλούσε επίσης μια σκληρή ουκρανική ένοπλη αντίσταση, με μεγάλη υποστήριξη από τη Δύση. Ήδη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, βρίσκεται σε εξέλιξη μια δικομματική πρωτοβουλία για τη ψήφιση μιας νομοθετικής απάντησης που θα περιλαμβάνει την εντατικοποίηση της αμυντικής βοήθειας στην Ουκρανία. Ό,τι συμβεί θα απείχε πολύ από τα γεγονότα που οδήγησαν στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Αντιθέτως, θα ήταν ένα σενάριο που θα θύμιζε την καταδικασμένη σε αποτυχία κατοχή του Αφγανιστάν από τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1980.
Ο κ. Μπάιντεν και άλλοι ηγέτες της Δύσης το έχουν καταστήσει σαφές σε όλους τους γύρους των έντονων διπλωματικών διεργασιών. Αλλά ακόμα κι αν η Δύση είναι κατά κάποιο τρόπο ικανή να αποτρέψει τον κ. Πούτιν από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο - κάτι που δεν είναι διόλου σίγουρο αυτή τη στιγμή - είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το πεδίο εκλογής του για να αγωνιστεί δεν είναι η σκακιέρα, όπως πολλοί υποθέτουν, αλλά μάλλον το ταρτάν του τζούντο.
Θα ήταν επίσης αναμενόμενο να επιλέξει να εμμείνει στην αναζήτηση της κατάλληλης ευκαιρίας για να αυξήσει τη μόχλευση και να επιτεθεί στο μέλλον. Θα εναπόκειται στις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους να του στερήσουν αυτή την ευκαιρία υποστηρίζοντας δυναμικά διπλωματικές πιέσεις και αυξάνοντας την οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Αν και ο κ. Πούτιν, από την εμπειρία μου, δεν θα παραδεχτεί ποτέ ότι έκανε λάθος, έχει αποδείξει ότι μπορεί να είναι και υπομονετικός και πραγματιστής. Συνειδητοποιεί επίσης, ότι η τρέχουσα αντιπαράθεση τον έχει αφήσει ακόμα πιο εξαρτημένο από την Κίνα. Γνωρίζει ότι η Ρωσία δεν μπορεί να έχει ευημερεία χωρίς κάποιους δεσμούς με τη Δύση. "Σίγουρα, μου αρέσει το κινέζικο φαγητό. Είναι διασκεδαστικό να χρησιμοποιείς ξυλάκια", μου είχε πει είπε στην πρώτη μας συνάντηση. "Αλλά αυτά είναι απλώς ασήμαντα πράγματα. Δεν είναι στη νοοτροπία μας, που είναι ευρωπαϊκή. Η Ρωσία πρέπει να είναι σταθερά μέρος της Δύσης".
Ο κ. Πούτιν πρέπει να γνωρίζει ότι ένας δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος δεν θα πήγαινε απαραίτητα καλά για τη Ρωσία – ακόμη και με τα πυρηνικά της όπλα. Ισχυροί σύμμαχοι των ΗΠΑ υπάρχουν σχεδόν σε κάθε ήπειρο. Στο μεταξύ, μεταξύ των φίλων του κ. Πούτιν περιλαμβάνονται άτομα όπως ο Μπασάρ αλ Άσαντ, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο και ο Κιμ Γιονγκ Ουν.
Εάν ο κ. Πούτιν αισθάνεται στριμωγμένος στη γωνία, δεν υπάρχει κανείς άλλος να κατηγορήσει για αυτό παρά μόνο ο εαυτός του. Όπως σημείωσε ο κ. Μπάιντεν, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επιθυμούν να αποσταθεροποιήσουν ή να στερήσουν από τη Ρωσία τις νόμιμες φιλοδοξίες της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση και οι σύμμαχοί της προσφέρθηκαν να συμμετάσχουν σε συνομιλίες με τη Μόσχα για ένα απεριόριστο φάσμα θεμάτων επί των απαιτήσεων ασφάλειας.
Αλλά η Αμερική πρέπει να επιμείνει ότι η Ρωσία θα ενεργεί σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες που ισχύουν για όλα τα κράτη. Ο κ. Πούτιν και ο Κινέζος ομόλογός του, Σι Τζινπίνγκ, θέλουν να ισχυρίζονται ότι τώρα ζούμε σε έναν πολυπολικό κόσμο. Αν και αυτό είναι αυτονόητο, δεν σημαίνει ότι οι μεγάλες δυνάμεις έχουν το δικαίωμα να τεμαχίσουν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής όπως έκαναν οι αποικιακές αυτοκρατορίες πριν από αιώνες.
Η Ουκρανία έχει δικαίωμα στην κυριαρχία της, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι οι γείτονές της . Στη σύγχρονη εποχή, οι μεγάλες χώρες το αποδέχονται αυτό, όπως πρέπει να κάνει και ο κ. Πούτιν. Αυτό είναι το μήνυμα που διέπει την δυτική διπλωματία όπως εκφράζεται τώρα. Καθορίζει τη διαφορά μεταξύ ενός κόσμου που διέπεται από το κράτος δικαίου και ενός κόσμου που δεν υπόκειται σε κανένα απολύτως κανόνα.
*Το άρθρο της Μαντλίν Ολμπράιτ δημοσιεύθηκε στους New York Times
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Αδιανόητο: Βραζιλιάνος κροίσος πέθανε και άφησε 1 δισ. κληρονομιά στον Νεϊμάρ επειδή του άρεσε ως παίκτης [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x360/0,24,608,265/crop/both/f7/f70af655d75548dab88e884851f65485.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ξάνθη: Συγκλονίζει η 79χρονη από τη Σουηδία για τον 30χρονο - "Τρελάθηκε που δεν είχα χρήματα και με χτυπούσε" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,50,608,291/crop/both/3f/3fb8d74b0ae14fd2b8a13924e395de4a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σι, Πούτιν και Κιμ μαζί στην παρέλαση στην Κίνα - Ο Τραμπ τους κατηγορεί για συνωμοσία [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x414/0,65,608,406/crop/both/2c/2cf7ec60888d4c098728314a23c83943.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Κύμα πληγμάτων της Ρωσίας στο Κίεβο: Τουλάχιστον 10 νεκροί και δεκάδες τραυματίες [εικόνες-βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x410/0,43,608,384/crop/both/5f/5fac79c7d3ca44999ed4ffee46254f35.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πυροβολισμοί στη Μινεσότα: 12χρονη ομογενής ανάμεσα στους τραυματίες της επίθεσης στην εκκλησία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,79,608,320/crop/both/24/2474f42f8cd04c8e892977f59c247a6c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ρεπουμπλικανή υποψήφια στο Τέξας καίει το Κοράνι με φλογοβόλο - Είναι μετανάστρια από την Κολομβία [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x521/0,40,608,381/crop/both/2c/2ca32b1044bf4f799092fdf45b8faf4b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τεράστιο σύννεφο σκόνης κατάπιε το Φοίνιξ της Αριζόνα: Το φαινόμενο "χαμπούμπ" οδήγησε σε μηδενική ορατότητα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu609x399/0,0,609,342/crop/both/26/26b2c13ea88048a58697e1fead55ea9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
