Όταν ο Peter Kurrild-Klitgaard και η οικογένειά του μετακόμισαν στο Frederiksberg, μια καταπράσινη γειτονιά της Κοπεγχάγης, πριν από 17 χρόνια, είχαν πέντε ή έξι γραμματοκιβώτια σε απόσταση λίγων λεπτών με τα πόδια. Σήμερα δεν υπάρχει κανένα.
Όπως αναφέρει ο Economist, έχουν αφαιρεθεί σταδιακά από την PostNord, την κρατική ταχυδρομική υπηρεσία. Στις 30 Δεκεμβρίου, η PostNord θα προχωρήσει ακόμη περισσότερο: μετά από 400 χρόνια, θα τερματίσει εντελώς τη συλλογή και την παράδοση επιστολών.
Η Δανία θα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που θα το κάνει. Το μέτρο αυτό είναι αποτέλεσμα της ζήτησης: τα τελευταία 25 χρόνια, ο όγκος των επιστολών έχει μειωθεί κατά 90%. Μόνο το 2024, μειώθηκε κατά 30%, ως αποτέλεσμα ενός νέου νόμου που έθεσε τέλος στην υποχρέωση καθολικής εξυπηρέτησης της Δανίας (η οποία απαιτούσε από τις ταχυδρομικές εταιρείες να παρέχουν υπηρεσίες σε όλους σε προσιτή τιμή) και άνοιξε την αγορά σε ανταγωνιστές.
Επίσης, καταργήθηκε η απαλλαγή των ταχυδρομικών υπηρεσιών από τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Τα ταχυδρομικά τέλη για μια τυπική εγχώρια επιστολή αυξήθηκαν στις 29 κορώνες (4,50 δολάρια) και στις 39 κορώνες για παράδοση την επόμενη μέρα. Αυτό σφράγισε τη μοίρα της επιστολής. "Το 2023 λάβαμε ακόμα 50 χριστουγεννιάτικες κάρτες μέσω ταχυδρομείου", λέει ο κ. Kurrild-Klitgaard. Πέρυσι, η οικογένεια έλαβε μία.
Ραγδαία μείωση των επιστολών - Αναδιάρθρωση ταχυδρομείων σε όλο τον κόσμο
Τα ταχυδρομεία σε όλο τον κόσμο έχουν δει τον όγκο των επιστολών να καταρρέει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα μηνύματα κειμένου και οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης αντικαθιστούν το χαρτί. Η πανδημία του κορονοϊού επιδείνωσε την τάση: οι άνθρωποι που ήταν περιορισμένοι στο σπίτι τους επικοινωνούσαν διαδικτυακά περισσότερο από ποτέ. Εν τω μεταξύ, το ηλεκτρονικό εμπόριο απογειώθηκε και ο αριθμός των δεμάτων συνεχίζει να αυξάνεται ραγδαία.
Ορισμένα ταχυδρομεία έχουν αναδιαμορφωθεί. Οι ιδιωτικοποιημένες υπηρεσίες, όπως αυτές της Μάλτας και της Πορτογαλίας, είναι γενικά σε καλύτερη κατάσταση από τις κρατικές. Η μερικώς ιδιωτικοποιημένη Poste Italiane της Ιταλίας έχει σημειώσει καλή πορεία υπό τη διεύθυνση του Ματέο Ντελ Φάντε, ενός πρώην τραπεζίτη. Η κερδοφόρα εταιρεία παρέχει τραπεζικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, καθώς και υπηρεσίες παράδοσης επιστολών και δεμάτων. Οι προπληρωμένες χρεωστικές κάρτες Postepay, που εισήχθησαν το 2003, έχουν μεγάλη επιτυχία με περίπου 7,2 εκατομμύρια κάρτες σε χρήση.
Ο γερμανικός όμιλος Deutsche Post DHL, μια εισηγμένη εταιρεία της οποίας ο μεγαλύτερος μέτοχος είναι η κρατική τράπεζα ανάπτυξης της Γερμανίας, είναι επίσης κερδοφόρος και ψηφίστηκε ως η καλύτερη ταχυδρομική υπηρεσία στον κόσμο μαζί με την Ελβετία το 2024.
Μετά την ιδιωτικοποίησή της το 1995, η Deutsche Post αναδιαμορφώθηκε σε εταιρεία logistics που παρέχει επίσης υπηρεσίες διαχείρισης φορτίων και εφοδιαστικής αλυσίδας (αποθήκευση και διανομή). Η βρετανική Royal Mail, αν και έχει ιδιωτικοποιηθεί εν μέρει -ο κύριος μέτοχός της είναι ο Τσέχος επιχειρηματίας Daniel Kretinsky- δεν έχει τα ίδια καλά αποτελέσματα. Τον Αύγουστο, ανακοίνωσε λειτουργικά κέρδη για πρώτη φορά σε τρία χρόνια, αλλά μετά την προσθήκη του κόστους των εθελουσιών αποχωρήσεων, εξακολουθεί να παρουσιάζει ζημίες.
Εν τω μεταξύ, πολλές κρατικές εταιρείες μεταφορών αντιμετωπίζουν προβλήματα. Μάλιστα, ο Economist κάνει αναφορά και στην περίπτωση των ΕΛΤΑ, σημειώνοντας ότι "στις 3 Νοεμβρίου, η ζημιογόνος ελληνική ταχυδρομική υπηρεσία έκλεισε 204 από τα 456 καταστήματά της. Αυτό προκάλεσε εθνική κατακραυγή, με πολιτικούς της αντιπολίτευσης να υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή και για την εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων Ελλήνων σε απομακρυσμένες περιοχές".
Οι εργαζόμενοι στην κρατική ταχυδρομική υπηρεσία του Καναδά πραγματοποιούν διακοπτόμενες απεργίες από τον Σεπτέμβριο, σε μια διαμάχη για τους μισθούς, τις παροχές και την εργασιακή ασφάλεια. Η Ταχυδρομική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών (USPS) εξυπηρετεί τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο: η Βόρεια Αμερική αντιπροσωπεύει το 37% των παγκόσμιων ταχυδρομικών εσόδων. Στις 14 Νοεμβρίου, η USPS ανακοίνωσε ετήσιες ζημίες ύψους 9 δισ. δολαρίων, ενώ οι σωρευτικές ζημίες της από το 2007 ανέρχονται σε περισσότερα από 100 δισ. δολάρια. Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την υπηρεσία "αστεία" και, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζει το ενδεχόμενο να ενσωματώσει τους 635.000 εργαζομένους της στο Υπουργείο Εμπορίου.
Οι επιστολές δεν έχουν πεθάνει ακόμα. "Ο ρυθμός μείωσης του όγκου των επιστολών διαφέρει ανάλογα με το επίπεδο ψηφιοποίησης μιας χώρας", λέει ο Αρμέν Γκαλουμιάν της Cullen International, μιας ερευνητικής εταιρείας. Ακόμα αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος των ταχυδρομικών εσόδων. Μέχρι πρόσφατα, η Ινδία και η Βραζιλία είχαν ακόμα αυξανόμενο όγκο επιστολών λόγω της αναπτυσσόμενης μεσαίας τάξης τους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU).
Η Δανία, ωστόσο, είναι από τις χώρες με τη μεγαλύτερη παρουσία στο διαδίκτυο. Το 2024, τα Ηνωμένα Έθνη κατέταξαν την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα της χώρας ως την καλύτερη στον κόσμο, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. "Η αγορά των επιστολών δεν είναι πλέον κερδοφόρα", σύμφωνα με τον Κιμ Πέντερσεν, διευθύνοντα σύμβουλο της PostNord. Όσο λιγότερες επιστολές αποστέλλονται, τόσο υψηλότερο είναι το μοναδιαίο κόστος διαχείρισής τους.
Άλλες χώρες θα ακολουθήσουν τη Δανία, προβλέπει ο Henrik Ballebye Okholm της Copenhagen Economics, μιας εταιρείας συμβούλων -όχι αμέσως, αλλά ίσως σε μια δεκαετία. Οι Δανοί θα μπορούν ακόμα να στέλνουν γράμματα (ή να τα λαμβάνουν από το εξωτερικό) μέσω της DAO, μιας ιδιωτικής εταιρείας, αλλά θα πρέπει να πηγαίνουν σε ένα υποκατάστημα της DAO.
Τα φωτεινά κόκκινα γραμματοκιβώτια με το ταχυδρομικό κέρατο και το δανικό στέμμα κοσμούν τους δρόμους της χώρας από τα μέσα του 19ου αιώνα. Από το επόμενο έτος, θα κοσμούν τα μουσεία της.