Την πάντρεψαν στα 12, στα 13 γέννησε και στα 18 βρήκε τον σύζυγό της να χτυπάει τον 5χρονο γιο της. Στα 25 της περιμένει να εκτελεστεί δι' απαγχονισμού για τον θάνατό του, εκτός αν πληρώσει "το χρήμα του αίματος". Η ζωή της 25χρονης, σήμερα, Γκόλι Κούχαν από το Ιράν εξαρτάται από το αν θα μπορέσει να συγκεντρώσει ένα ποσό 10 δισεκατομμυρίων τομάν (περίπου 100 χιλιάδων ευρώ) προκειμένου να εξαγοράσει την θανατική ποινή που της έχει επιβληθεί.
Η Γκόλι είναι αντιμέτωπη με την εκτέλεση καθώς κρίθηκε ένοχη για τον θάνατο του κακοποιητή συζύγου της με τον οποίο είχε υποχρεωθεί σε γάμο όταν ήταν μόλις 12 ετών. Η "ανήλικη νύφη" θα μπορούσε να αντιστρέψει την ποινή και να την μετατρέψει σε ισόβια αν κατάφερνε να συγκεντρώσει το ποσό των περίπου 100 χιλιάδων ευρώ για να αποπληρώσει την οικογένεια του νεκρού. Η προθεσμία που της έχει δοθεί, έπειτα από διαπραγματεύσεις με την οικογένεια του νεκρού, λήγει τον Δεκέμβριο.
Εδώ και επτά χρόνια εκτίει την ποινή της σε κελί στην πτέρυγα των μελλοθάνατων στη φυλακή Γκοργάν στο βόρειο Ιράν. Η νεαρή γυναίκα ήταν 18 ετών όταν συνελήφθη για τον θάνατο του συζύγου της τον Μάιο του 2018 και καταδικάστηκε σε μία ποινή που στο ισλαμικό δίκαιο ονομάζεται qisas, που σημαίνει ανταπόδοση σε είδος, για συμμετοχή στη δολοφονία. Όταν επιβάλλεται qisas, οι συγγενείς του θύματος έχουν την εξουσία να επιλέξουν μεταξύ:
- της ποινής της εκτέλεσης
- της αποζημίωσης, που σημαίνει ότι αποδέχονται diyya, δηλαδή χρηματική αποζημίωση αντί για εκτέλεση, και
- της συγχώρεσης, δηλαδή να συγχωρήσουν τον ή την δράστη.
Ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι η υπόθεση είναι χαρακτηριστική της μεροληπτικής μεταχείρισης των γυναικών και των μειονοτήτων στο Ιράν, όπου ο παιδικός γάμος είναι νόμιμος και υπάρχει περιορισμένη νομική προστασία κατά της ενδοοικογενειακής βίας.
"Έδωσα την κόρη μου με ένα λευκό φόρεμα, ο μόνος τρόπος για να επιστρέψει είναι τυλιγμένη σε ένα σάβανο"
Ο Μαχμούντ Αμίρι-Μογκαντάμ, από το Ιρανικό Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IHR), με έδρα τη Νορβηγία, καταδίκασε το ενδεχόμενο επιβολής θανατικής ποινής στην 25χρονη ενώ καταγγέλει το γεγονός ότι οι καταδικασμένοι σε θάνατο στο Ιράν συνεχώς αυξάνονται.
"Η Κούχαν ανήκει σε μια εθνοτική μειονότητα, είναι γυναίκα και είναι φτωχή. Είναι το πιο αδύναμο άτομο στην ιρανική κοινωνία", είπε. "Η ποινή της συμβολίζει τη χρήση της θανατικής ποινής από τις ιρανικές αρχές για τη δημιουργία φόβου, καθώς και τους μεροληπτικούς νόμους και τους κοινωνικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση".
Η νεαρή γυναίκα ανήκει στη φυλή των Μπαλούχ, μια από τις πιο περιθωριοποιημένες κοινότητες της χώρας, η οποία αποτελεί περίπου το 2% του πληθυσμού. Ως μειονοτική, δεν έχει επίσημα έγγραφα ταυτότητας. Η Κούχαν υποχρεώθηκε σε γάμο με τον ξάδερφό της στα 12 της, έμεινε έγκυος στα 13 της και απέκτησε ένα αγόρι.
Σύμφωνα με το Ιρανικό Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IHR), η 25χρονη έχει υποστεί σωματική και συναισθηματική κακοποίηση για χρόνια. Όταν, κάποια στιγμή κατάφερε να δραπετεύσει, έτρεξε στο σπίτι των γονιών της αλλά εκεί αντιμετώπισε ακόμη μεγαλύτερη σκληρότητα. Ο πατέρας τής, της είπε: "Έδωσα την κόρη μου με ένα λευκό φόρεμα, ο μόνος τρόπος για να επιστρέψει είναι τυλιγμένη σε ένα σάβανο".
Βρήκε τον σύζυγό της να χτυπάει τον 5χρονο γιο της
Η Γκόλι Κούχαν βρήκε μία μέρα τον σύζυγό της να χτυπάει τον γιο της που ήταν τότε πέντε ετών. Ανήμπορη να τον σταματήσει, κάλεσε για βοήθεια έναν άλλο ξάδελφό της για βοήθεια ωστόσο όταν εκείνος έφτασε στο σπίτι τους ξέσπασε καβγάς μεταξύ των δύο αντρών με αποτέλεσμα τον θάνατο του συζύγου της. Η, τότε, 18χρονη κάλεσε ασθενοφόρο και είπε στην αστυνομία τι είχε συμβεί. Το αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί τόσο ο ξάδελφός της όσο και η ίδια.
Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, χωρίς την παρουσία δικηγόρου και υπό πίεση, η Γκόλο Κούχαν υπέγραψε ένα κείμενο ομολογίας το οποίο δεν ήταν σε θέση να διαβάσει καθώς είναι αναλφάβητη ενώ δεν είχε δικηγόρο. Το δικαστήριο της επέβαλε ποινή θανάτου δι' απαγχονισμού.
Αν καταφέρει να συγκεντρώσει το ποσό που ζητά η οικογένεια του νεκρού θα της δοθεί χάρη υπό τον όρο να φύγει από την πόλη Γκόργκαν ενώ ίσως της επιτραπεί να έχει κάποια επαφή με τον γιο της που είναι, σήμερα, 11 ετών. Το παιδί μεγαλώνει με τους παππούδες του από την πλευρά του πατέρα του.
Δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση
Η Ζίμπα Μπακτιαρί, μέλος της οργάνωσης Bramsh που υποστηρίζει τα δικαιώματα των γυναικών από το Μπαλουχιστάν εξήγησε σε δηλώσεις της ότι αυτή δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση. "Οι γυναίκες Μπαλούχ, και οι γυναίκες γενικά, στοχοποιούνται από το καθεστώς. Κανείς δεν τις αναγνωρίζει, κανείς δεν νοιάζεται γι' αυτές και οι φωνές τους δεν ακούγονται. Οι γυναίκες δεν έχουν δικαιώματα, πρέπει να υπακούουν στους συζύγους τους και κρατούνται μακριά από το σχολείο. Οι οικογένειες παντρεύουν τα κορίτσια εξαιτίας της φτώχειας καθώς δεν μπορούν να τα συντηρήσουν".
Το Ιράν εκτελεί τον μεγαλύτερο αριθμό γυναικών παγκοσμίως, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία. Το 2024, τουλάχιστον 31 γυναίκες εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, φόνους και αδικήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια στη χώρα Ιράν, ο υψηλότερος αριθμός καταγεγραμμένων εκτελέσεων γυναικών σε περισσότερα από 15 χρόνια. Τουλάχιστον 30 γυναίκες έχουν εκτελεστεί μέχρι στιγμής το 2025.
Το 2024, τουλάχιστον 419 άτομα, συμπεριλαμβανομένου ενός ανήλικου και 19 γυναικών, εκτελέστηκαν για κατηγορίες ανθρωποκτονίας, ο υψηλότερος αριθμός εκτελέσεων από το 2010, σύμφωνα με το IHR. Μόνο το 12% των καταγεγραμμένων εκτελέσεων ανακοινώθηκε από επίσημες πηγές. Το 2024, υπήρξαν 649 περιπτώσεις οικογενειών που επέλεξαν τη συγχώρεση αντί της εκτέλεσης.