Κλιματική κρίση: Γιατί εξαφανίζονται οι μέλισσες

Κάτω από τον γαλάζιο ουρανό, εκεί όπου χαμηλοί λόφοι υψώνονται νότια των καναδικών συνόρων στη μικρή πόλη Άνταμς της Βόρειας Ντακότα, ένα ζευγάρι αψηφά τη δυσοσμία του παλιού μελιού, του κεριού, του καπνού και της μελισσοκοπτικής κόπρου.

Η Nancy και ο Keith Budke, παντρεμένοι 43 χρόνια, είναι μεταναστευτικοί μελισσοκόμοι. Παράγουν μέλι με τη γεύση της κανόλας, του γλυκού τριφυλλιού και άλλων λουλουδιών που οι μέλισσες τους επικονιάζουν πρώτα στη Βόρεια Ντακότα, στη συνέχεια στο Τέξας, αφού μεταφερθούν εκεί με φορτηγό, και τελικά στην Καλιφόρνια - αν οι μέλισσες τα καταφέρουν μέχρι εκεί και αν δεν τις αρπάξει κανείς.

Αυτή τη σεζόν, οι πιθανότητες οι μέλισσες να φτάσουν στην Καλιφόρνια ήταν πολύ μικρότερες. Οι αποικίες μελισσών βρίσκονται υπό πολιορκία σε μεγάλο μέρος της Βόρειας Αμερικής. Και οι Budkes, ιδιοκτήτες και διαχειριστές της Budke Bees, μιας μικρής εμπορικής μελισσοκομικής επιχείρησης, το γνωρίζουν πολύ καλά. Τα παράσιτα, η απώλεια ενδιαιτημάτων, η κλιματική αλλαγή και τα φυτοφάρμακα απειλούν να εξαλείψουν φέτος το 70% ή και περισσότερο των αποικιών μελισσών της χώρας.

"Υπάρχει έλλειψη μελισσών σε ολόκληρο τον κόσμο", δήλωσε η Nancy Budke.

Κατά την έναρξη του ετήσιου μεταναστευτικού τους ταξιδιού τον περασμένο Αύγουστο, οι Budke είχαν 2.900 κυψέλες. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις διαχειρίζονται 10 φορές περισσότερες. Όμως οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Budkes για να μεταφέρουν τις μέλισσές τους στις πεδιάδες του Τέξας και στη συνέχεια στους αμυγδαλεώνες της Καλιφόρνια, αντικατοπτρίζουν αυτές που αντιμετωπίζουν σχεδόν όλοι οι μελισσοκόμοι. Η Nancy Budke, η οποία είναι επίσης εγγεγραμμένη νοσοκόμα, φροντίζει τα εκατομμύρια μικροσκοπικά έντομα με τη φροντίδα ενός στοργικού ιδιοκτήτη κατοικίδιων ζώων, εμβολιάζοντάς τα κατά των ιών και των παρασίτων και φροντίζοντας να έχουν αρκετή τροφή.

Υγιείς μέλισσες σημαίνει υγιείς άνθρωποι και υγιές κλίμα. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται τα φτερωτά, χρυσά έντομα με τα άγρια κεντριά τους, οι μέλισσες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή περίπου 100 καλλιεργειών που καταναλώνουν οι Αμερικανοί, επικονιάζοντας τα άνθη των λαχανικών και των οπωροφόρων και καρυδιών.

Οι εμπορικές επιχειρήσεις μελισσών βγάζουν το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων τους επικονιάζοντας χωράφια και οπωρώνες, ιδίως στην Καλιφόρνια, η οποία παράγει το 80% των αμυγδάλων παγκοσμίως. Φορτηγά με καρότσες από όλες τις γωνιές της χώρας μεταφέρουν μέλισσες στους αμυγδαλεώνες της πολιτείας για την περίοδο επικονίασης από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο. Εκεί, οι Budkes και άλλοι μελισσοκόμοι κερδίζουν περίπου 200 δολάρια για κάθε κυψέλη - η πιο κερδοφόρα δραστηριότητα σε αυτή τη βιομηχανία των 721 εκατομμυρίων δολαρίων.

Το να φτάσουν όμως εκεί, γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Υπάρχουν τα επιδεινούμενα πολυετή προβλήματα για τους μελισσοκόμους, και τώρα, φέτος, υπάρχουν νέα ζητήματα που αναδύονται από τις ραγδαίες αλλαγές στην κυβέρνηση των ΗΠΑ.

"Ήταν μια τέλεια καταιγίδα

Η μοίρα των μελισσών έγινε για πρώτη φορά εθνικό θέμα αφού οι τίτλοι των εφημερίδων στα τέλη του φθινοπώρου του 2006 και στις αρχές του χειμώνα του 2007 φώναζαν: "Οι μέλισσες πεθαίνουν: Είναι κρίση ή φάση;". Έκτοτε, κυβερνήσεις και ακαδημαϊκοί προσπάθησαν να λύσουν το αινιγματικό μυστήριο της εξαφάνισης των μελισσών που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της βιομηχανίας. Οι επιστήμονες ονόμασαν το φαινόμενο "διαταραχή κατάρρευσης αποικιών": Οι μέλισσες απλά εξαφανίζονται αφού πετάξουν για να συλλέξουν γύρη και νέκταρ. Η ασθένεια απενεργοποιεί το ραντάρ τους, εμποδίζοντάς τες να βρουν το δρόμο για το σπίτι τους. Η βασίλισσα και ο γόνος της, αν επιβιώσουν, παραμένουν ανυπεράσπιστοι.

Οι αποικίες των μελισσών έχουν γίνει ακόμη πιο ευάλωτες λόγω της αύξησης των ακραίων καιρικών συνθηκών, όπως ξηρασίες, καύσωνες, τυφώνες, πυρκαγιές και πλημμύρες που έχουν προκαλέσει ζημιές ή καταστρέψει τις μέλισσες και τη βλάστηση που επικονιάζουν. Και τα παράσιτα πολλαπλασιάζονται όταν υπάρχει ζημιά στα οικοσυστήματα.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο μελισσοκομικός κλάδος των ΗΠΑ έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 2,9% τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα προβλήματα της μελισσοκομίας επιδεινώνονται από τις πρόσφατες ομοσπονδιακές περικοπές που πρότεινε το Τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητας υπό την ηγεσία του Elon Musk στο Υπουργείο Γεωργίας. Οι προκλήσεις αυτές συμπίπτουν και με μεγάλες αλλαγές στην ομοσπονδιακή πολιτική. Οι εμπορικοί πόλεμοι του προέδρου Τραμπ θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές των εισαγόμενων τροφίμων και να καταστήσουν πιο δύσκολο για τους αγρότες να πωλούν τις καλλιέργειές τους στο εξωτερικό.

Οι μελισσοκόμοι συχνά εξαρτώνται από μετανάστες για τη διαχείριση των κυψελών τους και την παραγωγή εμπορικού μελιού. Η απέλαση των μεταναστών που ζουν παράνομα στη χώρα από την κυβέρνηση και η ανάκληση του νομικού καθεστώτος που είχε χορηγηθεί σε ορισμένους αλλοδαπούς από την κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να αποθαρρύνει τους αλλοδαπούς εργάτες από το να υποβάλουν αίτηση για προσωρινή βίζα εργασίας. "Ήταν μια τέλεια καταιγίδα", δήλωσε η Elina L. Niño, καθηγήτρια μελισσοκομίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις.

Μια μεταναστευτική ζωή

Ο Keith Budke, 70 ετών, ασχολείται με τις μέλισσες από τα εφηβικά του χρόνια. Στην αρχή ήταν μισθωτός. Τότε η Nancy Budke του έδωσε ένα τελεσίγραφο: αν ήθελε να είναι μαζί της, έπρεπε να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση, επειδή το αφεντικό του δεν τον άφηνε να έχει δικές του κυψέλες. "Θέλεις να με παντρευτείς;" Η 62χρονη Budke είπε ότι τον ρώτησε. "Φεύγουμε" της απάντησε. Έτσι, ο σύζυγός της παραιτήθηκε και οδηγούσε φορτηγά για ένα χημικό εργοστάσιο, ενώ εκείνη επικεντρώθηκε στη νοσηλευτική. Έβαλαν στην άκρη τα επιπλέον μετρητά τους.

"Περίπου ένα χρόνο αργότερα, του έγραψα μια επιταγή για το χριστουγεννιάτικο δώρο του, ύψους 30.000 δολαρίων", είπε. "Είχαμε μαζέψει τόσα χρήματα, του έδωσα την επιταγή και του είπα: 'Ορίστε. Τώρα μπορείς να γίνεις ο δικός σου μελισσοκόμος". Οι αρχικές 40 κυψέλες που αγόρασε το ζευγάρι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 έχουν αυξηθεί σε περίπου 3.000. Αν εξαιρέσεις τη μεγάλη εθνική κατάρρευση των μελισσοσμηνών πριν από σχεδόν 20 χρόνια, η Nancy Budke είπε ότι έτσι κι αλλιώς κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια υφίστανται τεράστιες απώλειες μελισσών.

Τον Αύγουστο, οι Budkes ε μφανίστηκαν αισιόδοξοι για το ενδεχόμενο μιας μεγάλης πληρωμής στην Καλιφόρνια. Οι Budkes μοιράζουν τις κυψέλες τους μέσα και γύρω από το Adams, μια πόλη με πληθυσμό περίπου 130 κατοίκων, κοντά στα σύνορα της πολιτείας και το σπίτι τους στη Μινεσότα. Η Βόρεια Ντακότα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός μελιού στη χώρα. Ο Keith Budke και ένας από τους γιους τους διαχειρίζονται σε μεγάλο βαθμό τις μέλισσες. Η Nancy Budke διευθύνει την επιχείρηση και έχει ορίσει τον εαυτό της βασίλισσα των μελισσών, κάνοντας έναν παραλληλισμό με την άλλη βασίλισσα, που είναι το κέντρο κάθε κυψέλης).

Ένας ακμάζων πληθυσμός εργατικών μελισσών σημαίνει μια υγιή κυψέλη.

Ήταν μέσα Αυγούστου και η παραγωγή μελιού φαινόταν καλή. Τα χρήματα όμως θα έβγαιναν στην Καλιφόρνια, αφού έκαναν το 18ωρο ταξίδι με τον αυτοκινητόδρομο 29 προς το Τέξας, εκεί όπου οι μέλισσες περνούν το φθινόπωρο, πριν κατευθυνθούν στη Δυτική Ακτή. Το ρυμουλκούμενο τρακτέρ τους έφτασε στο Mount Pleasant του Τέξας, αργά ένα απόγευμα στα μέσα Οκτωβρίου. Πρόκειται για μια μικρή πόλη με περισσότερους από 16.000 κατοίκους, περίπου δύο ώρες ανατολικά του Ντάλας με το αυτοκίνητο.

Δεν υπήρξαν καταστροφές σε αυτό το ταξίδι στο Τέξας. Παρόλα αυτά, καθώς οι Budkes ξεφόρτωναν τις κυψέλες από το φορτηγό, δεκάδες μέλισσες έπεσαν στο έδαφος άψυχες από το άγχος του ταξιδιού. Τα πράγματα φαίνονταν καλά πριν οι Budkes αφήσουν τις μέλισσες τους να μείνουν στο Τέξας, επιστρέφοντας εκείνοι στη Μινεσότα για τα Χριστούγεννα.

Αλλά εβδομάδες αργότερα, οι μελισσοκόμοι σε όλη τη χώρα άρχισαν να αναφέρουν μαζικές καταρρεύσεις κυψελών. Περισσότερες από τις μισές από τις περίπου 2,8 εκατομμύρια αποικίες κατέρρευσαν, κοστίζοντας στον κλάδο περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια σε οικονομικές απώλειες. Οι Budkes επέστρεψαν στο Τέξας και έλεγξαν τις κυψέλες τους πριν τις στείλουν στην Καλιφόρνια. Το ένα κιβώτιο μετά το άλλο βρέθηκαν άδεια. Περίπου τα δύο τρίτα των κυψελών τους κατέρρευσαν, αφήνοντας μόλις 880 κυψέλες για το ταξίδι στην Καλιφόρνια.

Ο αντίκτυπος αυτών των απωλειών στους αμυγδαλεώνες της Καλιφόρνιας και στην υπόλοιπη βλάστηση δεν θα είναι πλήρως γνωστός για εβδομάδες ή μήνες μετά την επικονίαση. Η καταστροφή των αποικιών αιφνιδίασε ολόκληρη τη βιομηχανία, αφήνοντας τους καλλιεργητές να προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε επικονίαση. Σε δήλωσή του, εκπρόσωπος του USDA δήλωσε ότι ο οργανισμός "γνωρίζει τις ασυνήθιστες απώλειες στις αποικίες μελισσών της χώρας μας και ανησυχεί για τις πιθανές επιπτώσεις στην παραγωγή και τον εφοδιασμό τροφίμων. Οι επιστήμονες της Υπηρεσίας Γεωργικών Ερευνών του USDA συνεργάζονται στενά με ομοσπονδιακούς εταίρους, ενδιαφερόμενους φορείς και άλλα μέρη για να εντοπίσουν την πηγή αυτής της γεωργικής πρόκλησης".

Συγγραφέας: Ivan Penn

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στους The New York Times στις 11 Απριλίου του 2025.

Copyright:
c.2025 The New York Times Company

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr