Ίσως το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξεκαθαριστεί για να αρχίσει να γίνεται κατανοητό το μυστηριώδες ναυάγιο του Bayesian, με επιβεβαιωμένους 6 νεκρούς και έναν αγνοούμενο, στο λιμανάκι Πορτιτσέλο είναι το τι είναι το φυσικό φαινόμενο του υδροσίφωνα που, σύμφωνα με μαρτυρίες, φαίνεται να το προκάλεσε.
Ένα φαινόμενο γνωστό από την αρχαιότητα και όχι σπάνιο στη Μεσόγειο, χωρίς να εξαιρούνται οι ελληνικές θάλασσες, έκανε τους αρχαίους να το θεωρούν δαίμονα και τον Αριστοφάνη να το χρησιμοποιεί στο έργο του ("Βάτραχοι"). Ο Αριστοτέλης το είχε παρατηρήσει και εξηγήσει, ενώ οι επιστήμονες σήμερα προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή θα πυκνώσει την εμφάνισή του.
Αρκεί ένας υδροσίφωνας για να βυθιστεί ένα σούπερ γιοτ;
Αφού εξηγηθεί τι είναι ο υδροσίφωνας (ουσιαστικά ένας ανεμοστρόβιλος στην θάλασσα), προκύπτει το ερώτημα αν αρκεί το αναπάντεχο χτύπημα ενός ισχυρού υδρoσίφωνα για να χαθεί από την επιφάνεια της θάλασσας ένας γερό σκαρί 56 μέτρων; Αυτοί οι υδροσίφωνες μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνοι, γράφει ο Economist, αλλά το να θεωρήσουμε το φαινόμενο ικανό να βυθίσει ένα σκάφος σαν το Bayesian, αυτό θα ήταν εξαιρετικά απίθανο.
Κι αυτό γιατί αν ο πίδακας του αέρα ήταν τόσο ισχυρός, αυτό που θα έκανε θα ήταν να σπρώξει προς την επιφάνεια της θάλασσας το κατάρτι και σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες αυτό έγινε. Ο άνεμος φαίνεται να έσπρωχνε το κατάρτι, τόσο που σχεδόν να ισιώνει με την επιφάνεια της θάλασσας. Αλλωστε στους σχεδιαστές σκαφών και στους ιδιοκτήτες τέτοιων σκαριών αρέσουν τα πολύ υψηλά κατάρτια και γιατί κάνουν το σκάφος να πλέει με μεγαλύτερη ταχύτητα αλλά και γιατί ένα τέτοιο κατάρτι προσδίδει "πρεστίζ". Αλλά αυτο σημαίνει ότι τα σκάφη αυτά έχουν πολύ βάρος ψηλά, κάτι π0υ τα κάνει περισσότερο ασταθή. Αλλά ακόμα και έτσι, αυτά τα σκάφη έχουν σχεδιαστεί ώστε να μην βυθίζονται ακόμα και αν το κατάρτι βρεθεί κάτω από τη θάλασσα. Η καρίνα που διαθέτουν, τα επαναφέρει στην επιφάνεια. Αυτό σημαίνει, καταλήγει το δημοσίευμα, ότι μάλλον υπήρξαν και άλλα προβλήματα, όπως ανοιχτές είσοδοι και παράθυρα που έβαλαν μέσα νερό.
Μια άλλη εξήγηση είναι ότι το 2023 και το 2024, οι ωκεανοί είχαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Και αυτό κάνει τις καταιγίδες πιο δυνατές και έχει και άλλες συνέπειες. Για παράδειγμα αυτό που ονομάζεται πτωτικός άνεμος, δηλαδή ένας βαρύς, υγρός αέρας που πέφτει στην επιφάνεια της θάλασσας και δημιουργεί ισχυρούς επιφανειακούς ανέμους που κυκλοφορούν οριζόντια και που είναι ίσως μια άλλη εξήγηση για τη βύθιση γου Bayesian.
Να σημειωθεί ότι το σκάφος έχει καρίνα που μεγαλώνει και μικραίνει, όταν αυτο βρίσκεται σε ρηχά νερά. Πιθανώς η ερμηνεία της βύθισης να είναι ένας συνδυασμός παραγόντων. Το σκάφος είχε μαζέψει την καρίνα του και ήταν περισσότερο ασταθές, οι άνεμοι το έσπρωξαν και το κατάρτι βρέθηκε πλάγια, σχεδόν στην επιφάνεια της θάλασσας και τότε τα νερά μπήκαν στο σκάφος από τα ανοιχτά παράθυρα...Θα χρειαστεί αρκετή μελέτη από τους ειδικούς για να υπάρξει ασφαλές συμπέρασμα. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι οι καταιγίδες στη Μεσόγειο είναι επικίνδυνες και με την κλιματική κρίση έχουν γίνει ακόμα πιο επικίνδυνες.
Προς το παρών το πώς βυθίστηκε μέσα σε λίγα δευτερόλπτα το πολυτελέστατο σούπερ γιοτ του Βρετανού μεγιστάνα Μάικ Λιντς, ανακατασκευασμένο μόλις το 2020, εξοπλισμένο με ένα από τα ψηλότερα κατάρτια στον κόσμο (72μ από αλουμίνιο και δυνατότητα ταχείας σμίκρυνσης) και εφοδιασμένο με τα καλύτερα συστήματα πλοήγησης και ειδοποίησης καιρού, στο οποίο, επιπλέον όλων των άλλων, είχε προσληφθεί για να το κουμαντάρει ένας έμπειρος καπετάνιος και άριστος γνώστης των νερών της Μεσογείου, παραμένει μυστήριο.
Και μάλλον απορίες έχει δημιουργήσει η πρώτη αντίδραση του Νεοζηλανδού καπετάνιου που νοσηλευόμενος τη Δευτέρα με πολύ ελαφρά τραύματα στο νοσοκομείο είπε, "δεν το είδαμε να έρχεται;" Είναι βέβαιο ότι στην άνω του διώρου πρώτη κατάθεσή του, στο πλαίσιο των ερευνών που διεξάγουν οι ιταλικές αρχές, ο 51 ετών Τζέιμις Κάτφιλντ έχει πει πολλά περισσότερα.
Αλλά για την ώρα, το ερώτημα επικεντρώνεται στο όχι και τόσο σπάνιο καιρικό φαινόμενο που ξέσπασε τα ξημερώματα της Δευτέρας κοντά στο Παλέρμο.
Ο Economist σε αναλυτικό άρθρο του εξηγεί ότι "αυτές οι μεγάλης έντασης στήλες νερού μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες, ειδικά για τα σκάφη που πιάνονται στο πέρασμά τους".
Waterspouts grow out of powerful thunderstorms, many of which have battered Italy this summer. Just how dangerous are they? https://t.co/zkrvHhy1MB 👇
— The Economist (@TheEconomist) August 21, 2024
Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται κι ένα πολύ ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο: Σύμφωνα με την Ανασκόπηση Ασφάλειας & Ναυτιλίας της ασφαλιστικής εταιρείας Allianz για το 2023, "τα ακραία καιρικά φαινόμενα ευθύνονται για περίπου το 20% των συνολικών απωλειών μεγάλων πλοίων παγκοσμίως κάθε χρόνο".
Τι είναι ένας υδροσίφωνας και πώς προκαλείται
Οι υδροσίφωνες είναι κατακόρυφες δίνες συμπυκνωμένων υδρατμών που προεξέχουν από τη βάση καταιγιδοφόρων νεφών και αλληλεπιδρούν με μια υδάτινη επιφάνεια.
Λέμε υδροσίφωνας και όχι ανεμοστρόβιλος επειδή αν και έχουν αρκετές ομοιότητες με τους ανεμοστρόβιλους, δηλαδή τους σίφωνες πάνω από την ξηρά, τις περισσότερες φορές οι υδροσίφωνες έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς δημιουργίας.
Οι ανεμοστρόβιλοι παράγονται από βίαιες καταιγίδες, από νέφη σωρειτομελανίων (είναι τα πιο μεγάλα και τα πιο επικίνδυνα νέφη) όταν επικρατούν ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες, όπως μεγάλη αστάθεια, δηλαδή απότομη πτώση της θερμοκρασίας και ισχυροί ή θυελλώδεις άνεμοι χαμηλά στην τροπόσφαιρα.
Οι ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία τους είναι η επικράτηση αρχικά ασθενών ανέμων χαμηλά, κοντά στην επιφάνεια του νερού και ειδικά μετά τη λήξη μιας βροχόπτωσης. Υπάρχουν και υδροσίφωνες που δημιουργούνται όπως ακριβώς οι ανεμοστρόβιλοι, και πρόκειται για τους πιο ισχυρούς, που ονομάζονται "μεσοκυκλωνικοί υδροσίφωνες" αλλά είναι οι πιο σπάνιοι στην Ελλάδα και την περιοχή της Μεσογείου.
Μπορούν να γίνουν εύκολα αντιληπτοί;
Αυτό είναι ένα ερώτημα πιο δύσκολο να απαντηθεί. Η ιταλική μετεωρολογική υπηρεσία κατέγραψε ισχυρούς ανέμους και έντονη κεραυνική δραστηριότητα την ώρα που ανατράπηκε το σούπερ γιοτ.
Οι επιστημονικές απόψεις συγκλίνουν στο ότι το φαινόμενο δίνει μικρό χρόνο προειδοποίησης.
Γιατί σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή
Για να εξηγηθεί γιατί το φαινόμενο έχει σημασία για τον πλανήτη, ο Economist σημειώνει ότι ενώ οι υδροσίφωνες είναι φυσικά φαινόμενα, η αυξανόμενη συχνότητά τους λόγω της κλιματικής αλλαγής, που ευθύνεται για τις απότομες και έντονες εναλλαγές του καιρού, θα μπορούσε να δημιουργήσει αυξανόμενους κινδύνους για τις θαλάσσιες δραστηριότητες και τις παράκτιες κοινότητες.
Και συνοψίζεται ότι:
- Οι υδροσίφωνες ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για τις θαλάσσιες δραστηριότητες λόγω των έντονων ανέμων τους, οι οποίοι μπορούν να ξεπεράσουν τα 100 mph, σχηματίζονται γρήγορα και δίνουν μικρή προειδοποίηση
- Επιπλέον, η απρόβλεπτη φύση τους τα καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνα φαινόμενα για θαλάσσιες επιχειρήσεις, ειδικά σε παράκτιες και ανοιχτές περιοχές
Ετυμολογία και τι έλεγε ο Αριστοτέλης στα "Μετεωρολογικά"
Ο ανεμοστρόβιλος ή αλλιώς σίφωνας είναι μια βίαιη στροβιλιζόμενη στήλη αέρα σε επαφή με το έδαφος, είτε κρέμεται από σωρειτόμορφο νέφος (cumulonimbus) ή βρίσκεται κάτω από σωρειτόμορφο νέφος και συχνά (αλλά όχι πάντα) ορατό ως νέφος χωνί. Οι σίφωνες εμφανίζονται τόσο πάνω από την ξηρά, οπότε ονομάζονται σίφωνες ξηράς (tornadoes), όσο και πάνω από τη θάλασσα, οπότε ονομάζονται σίφωνες θαλάσσης ή υδροσίφωνες (waterspouts) και είναι ολόιδια φαινόμενα.
Ετυμολογικά, η λέξη σίφωνας προήλθε από το αρχαίο ελληνικό σίφων, δηλαδή σωλήνας. Σύντομα όμως, η ονομασία αυτή δόθηκε και στο μετεωρολογικό φαινόμενο που έβλεπαν να μοιάζει με σωλήνα που ενώνει τα σύννεφα με το έδαφος ή τη θάλασσα. Οι σίφωνες ξηράς και οι σίφωνες θάλασσας ήταν γνωστοί στην αρχαιότητα.
Ουσιαστικά το σύνολο των κλασικών φιλοσόφων έχουν προσπαθήσει να ερμηνεύσουν αυτά τα φαινόμενα. Μάλιστα, ο Αριστοτέλης γύρω στο 350 π.Χ. στα"Μετεωρολογικά" του έδωσε μια πλήρη περιγραφή και του σίφωνα, ιδίως των διαδοχικών σταδίων του, από τη δημιουργία έως την τελική φάση εξάντλησης του, δίνοντας την εξής περιγραφή:
"Ο ανεμοστρόβιλος προέρχεται από την αποτυχία ενός νεοσύστατου κυκλώνα για να ξεφύγει από το σύννεφο του. Λόγω της αντίστασης που δημιουργεί η δίνη και αναδύεται όταν η σπείρα κατεβαίνει προς τη γη μεταφέροντας κατά μήκος της σύννεφο που δεν μπορεί να αποσυνδεθεί. Όταν φυσάει σε ευθεία γραμμή μεταφέρει μαζί ό,τι προέρχεται από την κυκλική του κίνηση και ανατρέπει και εγκλωβίζει ό,τι συναντά".
Διαβάστε Επίσης
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Τροχαίο στη λεωφόρο Συγγρού: Λεωφορείο συγκρούστηκε με γερανό [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/9f/9f1d08691beb4e4b8a9f9531517245f5.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σίδνεϊ: Ομογενής ο 57χρονος σέρφερ Μερκούρης Ψυλλάκης που πέθανε μετά από επίθεση καρχαρία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,22,608,263/crop/both/9e/9ec96f0a9d0540ac96253990b2e5a294.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λονδίνο: Ξέσπασε πυρκαγιά στα πρώην κεντρικά γραφεία του BBC - 100 πυροσβέστες στη μάχη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x257/75,0,533,257/crop/both/0c/0c5b36eb27014d98889c7f4f09437718.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Αρμάνι - Πλήθος κόσμου αποτίει φόρο τιμής στον θρυλικό Ιταλό σχεδιαστή [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,21,608,262/crop/both/28/2805bf0e140248fdad9debd11ad28a9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Νέα μέθοδος αντιμετώπισης πορτοφολάδων: Τουρίστας άρπαξε από τα μαλλιά την κλέφτρα της τσάντας της γυναίκας του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x398/0,37,608,378/crop/both/ba/bab7718d85af423981e4e77f2f847a0a.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πυρκαγιά σε ιστιοφόρο στο Αιγαίο - Διασώθηκαν οι επιβάτες ανοιχτά της Δήλου [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x371/0,23,608,364/crop/both/fe/fea82d69db124c25a43e2390cb5be55d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σοκαριστικό βίντεο: Γέφυρα στη Σικελία καταρρέει την ώρα που περνάνε από πάνω της αυτοκίνητα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu320x408/0,76,320,256/crop/both/bb/bb4ece6211e648b5b86bac57a6fb389b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
!["Έφυγε" ο πατέρας Φεντέλε: Ο πρώτος μοναχός-οπαδός της Ιταλίας - Από τα "πέταλα" στις αποστολές στην Αφρική [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x313/0,30,608,271/crop/both/8c/8c1964875af74b059ff572674d56e4f9.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Θρίλερ στο Αιγαίο: Επιχείρηση διάσωσης δύο ατόμων σε ιστιοφόρο ανοικτά της Σύρου [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x380/28,56,210,158/crop/both/3c/3c1e98e1ad214926a7e184e7bab4f7ff.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σίδνεϊ: Ομογενής ο 57χρονος σέρφερ Μερκούρης Ψυλλάκης που πέθανε μετά από επίθεση καρχαρία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x342/0,22,608,263/crop/both/9e/9ec96f0a9d0540ac96253990b2e5a294.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λονδίνο: Ξέσπασε πυρκαγιά στα πρώην κεντρικά γραφεία του BBC - 100 πυροσβέστες στη μάχη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x257/75,0,533,257/crop/both/0c/0c5b36eb27014d98889c7f4f09437718.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Αρμάνι - Πλήθος κόσμου αποτίει φόρο τιμής στον θρυλικό Ιταλό σχεδιαστή [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,21,608,262/crop/both/28/2805bf0e140248fdad9debd11ad28a9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Η στιγμή που οι Ισραηλινοί ισοπεδώνουν έναν από τους υψηλότερους ουρανοξύστες στην πόλη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x365/0,37,608,278/crop/both/fe/fe312ecb885445279fcd504395346074.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ισραηλινή εταιρεία μόδας κάνει καμπάνια ενάντια στον λιμό στη Γάζα [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x341/0,0,608,341/crop/both/b3/b383df1777324a578069f291053ada81.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σοκ στο Λονδίνο: Λεωφορείο έπεσε σε πεζούς - 17 τραυματίες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu490x341/0,33,490,308/crop/both/ec/ec0cae6c667441408da860c572de8fc4.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τουρκία: Πολυτελές γιοτ βυθίστηκε 15 λεπτά μετά την καθέλκυσή του – Οι επιβάτες πήδηξαν στη θάλασσα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x274/14,0,502,274/crop/both/05/0578a033f6d44b64b8586624f1a6e09d.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Το ηχηρό μήνυμα του Σι με τη μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση- Κλείνει το χάσμα με τις ΗΠΑ η Κίνα [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x241/97,0,526,241/crop/both/fa/fa0fe5e2d4fb4a3582e366bfdcebc135.jpg?quality=60&404=default&v=2)