Politico: Η επικίνδυνη συνταγματική αναθεώρηση της Μελόνι στα χνάρια του Μουσολίνι - Αυτοδυναμία στο πρώτο κόμμα ακόμα και μόνο με 25%

Ότι η πολιτική καταγωγή της Τζόρτζια Μελόνι βρίσκεται στις φασιστικές ιδέες του Μπενίτο Μουσολίνι δεν είναι κάτι άγνωστο. Οι Μάικλ Μάγιερ-Ρεσέντε και Νίνο Τσερετέλι από την ΜΚΟ Democracy Reporting International με έδρα το Βερολίνο, εξηγούν όμως με ποιο τρόπο η πρωθυπουργός της Ιταλίας ετοιμάζεται να περάσει συνταγματική αναθεώρηση στα χνάρια του δικτάτορα ώστε το πρώτο κόμμα να εξσφαλίζει αυτοδυναμία με μόλις 25% των ψήφων. Και υπογραμμίζουν ότι μια τέτοια αλλαγή στο Σύνταγμα με υπερσυγκέντρωση εξουσίας στην εκτελεστική εξουσία θα συνιστούσε παραβίαση της αρχής της δημοκρατίας όπως είναι κατοχυρωμένη στις ευρωπαϊκές συνθήκες, ενώ θα υπονόμευε την ίδια την ΕΕ ως κοινότητα δημοκρατικών κρατών.

"Η επικίνδυνη συνταγματική αλλαγή της Μελόνι"

Σε άρθρο τους στην ευρωπαϊκή έκδοση του Politico γράφουν ότι "η Τζόρτζια Μελόνι έχει κάνει προτάσεις για συνταγματική μεταρρύθμιση που θυμίζουν με έναν παράξενο τρόπο μια άλλη συνταγματική μεταρρύθμιση που έγινε πριν από έναν αιώνα από τον Μπενίτο Μουσολίνι".

Ο "νόμος Ατσέρμπο" του 1923

Ο περιβόητος νόμος Ατσέρμπο (σ.σ. από το όνομα του συντάκτη του, βαρόνου Τζάκομο Ατσέρμπο, υπουργού του Μουσολίνι) εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 1923. Προέβλεπε ότι το κόμμα που θα κέρδιζε το μεγαλύτερο μερίδιο ψήφων - ακόμη και μόνο 25% - θα έπαιρνε τα δύο τρίτα των εδρών στο κοινοβούλιο. Και αφού το κόμμα του κέρδισε τις επόμενες εκλογές που είχαν διεξαχθεί το 1924, ο δρόμος προς την επιβολή δικτατορικού καθεστώτος άνοιξε.

Η πρόταση της Μελόνι απηχεί τώρα τον νόμο Ατσέρμπο, καθώς η Ιταλίδα πρωθυπουργός θέλει να δώσει αυτόματα στο κόμμα με το υψηλότερο ποσοστό ψήφων μερίδιο 55% των εδρών στο κοινοβούλιο. Με άλλα λόγια, εφόσον ένα κόμμα λαμβάνει περισσότερες ψήφους από οποιοδήποτε άλλο - ακόμα κι αν αυτό ήταν, ας πούμε, το 20% των ψήφων - θα ανταμείβεται με τον απόλυτο κοινοβουλευτικό έλεγχο.

"Αν αυτό ακούγεται περίεργο, είναι επειδή είναι" σημειώνουν οι συντάκτες του άρθρου.

Για παράδειγμα, εάν η Πολωνία είχε χρησιμοποιήσει αυτό το εκλογικό σύστημα στις πιο πρόσφατες εκλογές της, το απερχόμενο κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη θα εξακολουθούσε να ελέγχει το πολωνικό κοινοβούλιο, παρά το γεγονός ότι λάμβανε μόνο το 35% των ψήφων έναντι του 52% των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Έτσι, όσο περίεργο κι αν είναι, ο σχεδιασμός τη Μελόνι δεν είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτός. Το κόμμα της, "Αδέλφια της Ιταλίας", μπορεί να έχει ένα άνετο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, αλλά απέχει πολύ από την απόλυτη πλειοψηφία.

Με την πρότασή της για συνταγματική αναθεώρη, ολόκληρη η Ιταλία θα αντεμετωπίζεται σαν μία μια ενιαία εκλογική περιφέρεια, με το κόμμα που θα κερδίζει σχετική πλειοψηφία, όσο μικρή κι αν είναι, να διεκδικεί τον πλήρη έλεγχο του κοινοβουλίου.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Η πρόταση απαιτεί επίσης από κάθε κόμμα να προτείνει έναν υποψήφιο για πρωθυπουργό πριν από τις εκλογές και ο υποψήφιος του πρώτου κόμματος θα γίνεται αυτόματα πρωθυπουργός, θα θεωρείται δηλαδή ότι εκλέγεται άμεσα από τον λαό.

"Ο λαός με ψήφισε!"

Η πρόταση της Μελόνι συνδυάζει τις ιδέες ενός προεδρικού και κοινοβουλευτικού συστήματος διακυβέρνησης με τρόπο που επιτρέπει μαζική συγκέντρωση εξουσίας.

Σε ένα προεδρικό σύστημα, ο πρόεδρος είναι ισχυρός επειδή εκλέγεται άμεσα, παρουσιάζοντας ένα ισχυρό αντίβαρο στο νομοθετικό σκέλος της κυβέρνησης.

Σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα, η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία είναι λιγότερο διαχωρισμένες. Ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας (ο πρωθυπουργός ή ο καγκελάριος) αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα. Ωστόσο, εξαρτώνται επίσης από αυτήν την πλειοψηφία, παρέχοντας κάποια ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο κλάδων εξουσίας.

Σύμφωνα με το σχέδιο της Μελόνι, γίνεται ένας συνδυασμός νομιμοποίησης του πρωθυπουργού με την ισχύ του εκλογικού αποτελέσματος που θα είναι σαν προεδρικές εκλογές και ο εκάστοτε νικητής θα μπορεί να λέει: "Ο λαός με ψήφισε!"

Ο αρχηγός του πρώτου κόμματος θα θεωρείται ως άμεσα εκλεγμένος, -η πρωθυπουργός και θα ελέγχει το 55% του κοινοβουλίου.

Οι συντάκτες του άρθρου σημειώνουν επίσης ότι είναι "πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι η Μελόνι και η παρέα της προσπάθησαν να το κάνουν κρυφά. Το δελτίο Τύπου της κυβέρνησης που ανακοίνωσε το σχέδιο το αποκάλεσε "μινιμαλιστική" προσέγγιση, κάτι που κάθε άλλο παρά είναι.

Όταν πρόκειται για συνταγματικές αλλαγές, η ποιότητα δεν έχει καμία σχέση με την ποσότητα, αναφέρουν. Και εξηγούν: "Παρόλο που η μεταρρύθμιση τροποποιεί μόνο δύο άρθρα του ιταλικού Συντάγματος, αλλάζει εντελώς τις σχέσεις εξουσίας της ιταλικής δημοκρατίας".

Πώς το αιτιολογεί η Μελόνι;

Το κύριο επιχείρημά της είναι ότι η Ιταλία χρειάζεται πιο σταθερές κυβερνήσεις, κάτι που είναι μια θεμιτή ανησυχία, γράφουν στο άρθρο με τους συντάκτες του να υπενθυμίζουν ότι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι ιταλικές κυβερνήσεις άντεξαν κατά μέσο όρο μόνο δύο χρόνια.

Η ιδέα του μπόνους εδρών για το πρώτο κόμμα είναι μέρος του διαλόγου που γίνεται εδώ και καιρό στην Ιταλία σχετικά με τη συνταγματική αναθεώρηση και, όπως σημειώνεται, "δεν είναι απλώς μια ιδέα του Μουσολίνι".

Ιταλοί σχολιαστές έχουν κάνει πολλές καλές προτάσεις σχετικά με τον τρόπο προσαρμογής του συστήματος για να γίνουν πιο σταθερές οι κυβερνήσεις: "Η εδραίωση μιας τεχνητά δημιουργημένης πλειοψηφίας με επικεφαλής έναν άμεσα εκλεγμένο πρωθυπουργό δεν είναι μία από αυτές. Η νομική κοινότητα της Ιταλίας είναι επίσης πολύ επικριτική για το σχέδιο" αναφέρουν.

Και παρουσιάζοντας την πρόταση Μελόνι, εξηγούν ότι "δεν υπάρχει συγκρίσιμο παράδειγμα τέτοιου συστήματος. Πολύ λίγες χώρες έχουν μπόνους εδρών για την εξασφάλιση της πλειοψηφίας και όσες έχουν έχουν πολύ μικρότερα μπόνους, ενώ καμία χώρα δεν έχει άμεσα εκλεγμένο πρωθυπουργό".

Γιατί αυτή η συνταγματική μεταρρύθμιση είναι πρόβλημα για την ΕΕ

"Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η πρόταση δεν θα μπορούσε να είναι λιγότερο ευπρόσδεκτη" σημειώνεται στο άρθρο.

Μέχρι στιγμής, η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά έχει στους κόλπους της τη Μελόνι η οποία δεν στρέφεται κατά της ΕΕ και υποστηρίζει την Ουκρανία ενάντια στον πόλεμο της Ρωσίας. "Το μπλοκ πληρώνει βαρύ τίμημα επειδή αγνοεί τις εξελίξεις στην Ουγγαρία στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν το κυβερνών κόμμα Fidesz αναθεώρησε το Σύνταγμα της χώρας χωρίς καν να ζητήσει τη γνώμη των Ούγγρων πολιτών, δηλαδή δεν έγινε δημοψήφισμα. Στη συνέχεια, το κόμμα έκανε ατελείωτες νομικές αλλαγές για να εδραιώσει την εξουσία του, συμπεριλαμβανομένων των εκλογικών διευθετήσεων για να εξασφαλίσει στο Fidesz την πλειοψηφία των δύο τρίτων στο κοινοβούλιο".

Τι προτείνει η ΜΚΟ Democracy Reporting International

Η ΕΕ δεν πρέπει να επαναλάβει τον εφησυχασμό της. Μια άνευ προηγουμένου συγκέντρωση εξουσίας στην εκτελεστική εξουσία παραβιάζει την αρχή της δημοκρατίας που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη ΕΕ (άρθρο 2, άρθρο 10) και αποτελεί το χαρακτηριστικό των αυταρχικών συστημάτων. Η αποδοχή ενός τέτοιου συστήματος σε οποιαδήποτε χώρα-μέλος θα δημιουργούσε ένα τρομερό προηγούμενο, κοροϊδεύοντας περαιτέρω την ιδέα μιας κοινότητας δημοκρατιών.

Η Ευρώπη διαθέτει θεσμούς για την αντιμετώπιση συνταγματικών θεμάτων, -συγκεκριμένα την Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης- και θα πρέπει να επανεξετάσει αυτήν την προτεινόμενη συνταγματική αλλαγή.

Η ιταλική κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να θέσει σε δημόσιο διάλογο μια τέτοια αναθεώρηση. Εάν αυτή η αλλαγή περνούσε χωρίς επανεξέταση, μια νέα, ανεπιθύμητη, σύγκρουση εντός της ΕΕ αποβεί αναπόφευκτη.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr