Στα διαφορετικά οράματα για το μέλλον της Ευρώπης που παρουσίασαν αυτήν την εβδομάδα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ αναφέρεται σε άρθρο με τίτλο «Η Ευρώπη των δύο προέδρων» o δημοσιογράφος του Politico Florian Eder.
«Ο Τουσκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πιστεύει ότι η ΕΕ χρειάζεται χρόνο για να επουλώσει τα τραύματά της και θα πρέπει να μεταφέρει εξουσίες από τις Βρυξέλλες προς τις εθνικές πρωτεύουσες των κρατών μελών. Ο Γιούνκερ, επικεφαλής της Κομισιόν, θεωρεί ότι η δύναμη της νομοθεσίας της ΕΕ μπορεί να φέρει τις χώρες-μέλη κοντά δημιουργώντας κοινό έδαφος» αναφέρει μεταξύ άλλων ο Eder.
Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος, οι δύο αυτές διαφορετικές προσεγγίσεις για το μέλλον της Ευρώπης αντικατοπτρίζουν ένα ρήγμα εντός της Ένωσης, που αναμένεται να εκδηλωθεί στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής στην Μπρατισλάβα για τι μέλλει γενέσθαι στην μετά-Brexit εποχή.
Διαβάστε την ανάλυση του Politico:
Η Ευρώπη των δύο προέδρων
Η Ευρώπη του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είναι πολύ διαφορετική από την Ευρώπη του Ντόναλντ Τουσκ.
Ο Τουσκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πιστεύει ότι η ΕΕ χρειάζεται χρόνο για να επουλώσει τα τραύματά της και θα πρέπει να μεταφέρει εξουσίες από τις Βρυξέλλες προς τις εθνικές πρωτεύουσες των κρατών μελών. Ο Γιούνκερ, επικεφαλής της Κομισιόν, θεωρεί ότι η δύναμη της νομοθεσίας της ΕΕ μπορεί να φέρει τις χώρες-μέλη κοντά δημιουργώντας κοινό έδαφος.
Το ότι οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι αντιθετικές κατέστη κάτι παραπάνω από σαφές αυτή την εβδομάδα ενόψει και της Συνόδου Κορυφής για το μέλλον της Ευρώπης μετά το Brexit την Παρασκευή, καθώς οι δύο πρόεδροι παρουσίασαν τα διαφορετικά οράματά τους για το πώς η ΕΕ μπορεί να εξέλθει από την κατάσταση της μόνιμης κρίσης στην οποία έχει περιέλθει. Το forum του Γιούνκερ είναι η ετήσια ομιλία του για την κατάσταση της ΕΕ την Τετάρτη στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Η απεύθυνση του Τουσκ έγινε μέσω της επιστολής-πρόσκλησης που απέστειλε προς τους ευρωπαίους ηγέτες την Τρίτη, την οποία έδωσε κατόπιν στη δημοσιότητα με τον τίτλο «προσωπικές σκέψεις».
Ο Τουσκ και τα μαθήματα του Brexit
Περιγράφοντας την ΕΕ στην επιστολή του προς τους ηγέτες, ο Τουσκ εξέπεμψε δυσοίωνα μηνύματα, κάνοντας λόγο για μια ήπειρο στα πρόθυρα της κατάρρευσης, έναν τόπο όπου οι πολιτικές ελίτ παλεύουν να «αποκαταστήσουν τον έλεγχο γεγονότων και διαδικασιών που κυριεύουν, αποπροσανατολίζουν και ορισμένες φορές τρομοκρατούν» τον λαό.
Ο Τουσκ περιέγραψε ακόμη μια ήπειρο που έχει ανάγκη από περισσότερη ασφάλεια, μεγαλύτερη προστασία των συνόρων και λιγότερες «πολιτικά ορθές δηλώσεις στις οποίες αναφέρεται ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να μετατραπεί σε φρούριο». Το μήνυμα του πριν από τη Σύνοδο Κορυφής μπορεί να εκληφθεί ως μια απόπειρα να ενσωματώσει την κριτική των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης για την πολιτική της ΕΕ στο προσφυγικό, μια πολιτική που προώθησε η Γερμανία και η Κομισιόν του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Σύμφωνα με τον Τουσκ, οι ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να αποτρέψουν τον «χάος της περασμένης χρονιάς στα σύνορά μας» αλλά και «νέες εικόνες εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που μετακινούνται εντός της ηπείρου χωρίς κανέναν έλεγχο», αντηχώντας τη γλώσσα των υποστηρικτών του Brexit, οι οποίοι έκαναν λόγο για χάος στην Ευρώπη και επέμεναν στη σημασία να ανακτηθεί και πάλι ο έλεγχος.
Ο Τουσκ ξεκαθάρισε επίσης ποιος πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο: Οι πρωτεούσες των κρατών-μελών. Όπως σημείωσε, «το να δώσουμε νέες εξουσίες στους ευρωπαϊκούς θεσμούς δεν είναι η επιθυμητή συνταγή. Τα εκλογικά σώματα των κρατών-μελών θέλουν μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις της Ένωσης».
Με άλλα λόγια, η ΕΕ πρέπει να πάρει ένα μάθημα από το Brexit.
Πρόκειται για μια άποψη την οποία συμμερίζεται και ο ούγγρος πρωθυπουργός Βικτόρ Ορμπάν αλλά και η πολωνική κυβέρνηση. Οι δύο αυτές χώρες -Ουγγαρία και Πολωνία- μαζί με τα άλλα δύο μέλη του Βιζενγκραντ, την Τσεχία και την Σλοβακία, θα παρουσιάσουν το δικό τους όραμα για το μέλλον της Ευρώπης, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές. Η πρόταση θα κάνει λόγο για την ανάληψη ενός ρόλου-κλειδί από τις εθνικές κυβερνήσεις και τα εθνικά κοινοβούλια στην λήψη των αποφάσεων εντός της ΕΕ.
Δεν ενθουσιάστηκαν ωστόσο όλοι με το μήνυμα του Τουσκ.
«Πολλοί ήθελαν μια πιο θετική ατζέντα» ανέφερε ένας κυβερνητικός αξιωματούχος σε μια συνάντηση με ευρωπαίους διπλωμάτες τη Δευτέρα. Ο αξιωματούχος ανέφερε πως του προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι τα λόγια του Τουσκ δεν άλλαξαν καθόλου μεταξύ Δευτέρας και Τρίτης, όταν δημοσιοποιήθηκε η επιστολή.
Η «θετική» ατζέντα Γιούνκερ
Παρότι αναγνώρισε πως η Ευρώπη βρίσκεται σε μια «υπαρξιακή κρίση», ο Γιούνκερ έκανε μια ιδιαίτερη προσπάθεια την Τετάρτη να βάλει μπροστά μια «θετική» ατζέντα. Έκανε μια σειρά από νομοθετικές προτάσεις στις οποίες μπορούν κατά την άποψή του να συμφωνήσουν οι ηγέτες, σε μια περίοδο που το Brexit καραδοκεί και υπάρχει τόσο ασθενές αίσθημα κοινότητας στην Ένωση.
Υπό μία έννοια, συμφώνησε με τη διάγνωση του Τουσκ: Το Brexit είναι κακό, η Ευρώπη είναι σε μια βαθιά κρίση. «Είναι σαν να μην υπάρχει σχεδόν καμία επαφή ανάμεσα στην ΕΕ και τις εθνικές πρωτεύουσες» ανέφερε ο Γιούνκερ.
Η θεραπεία που πρότεινε ωστόσο ο Γιούνκερ ήταν διαφορετική.
«Θα παραδοθούμε σε ένα -πολύ φυσικό- αίσθημα αναστάτωσης;» διερωτήθηκε. «Θα επιτρέψουμε στον εαυτό μας να μπούμε σε μια φάση συλλογικής κατάθλιψης; Θέλουμε η Ένωσή μας να ξηλωθεί μπροστά στα μάτια μας; Ή μήπως πρέπει να ανασυνταχθούμε».
Τόσο ο Τουσκ όσο και ο Γιούνκερ ισχυρίζονται πως έχουν λάβει τον παλμό της Ευρώπης κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, μιλώντας με αντιπροσώπους από όλες τις χώρες της ΕΕ σε μια προσπάθεια να βρεθεί κοινό έδαφος. Ο Γιούνκερ είπε πως διαπίστωσε έναν «κατακερματισμό» και απαρίθμησε ορισμένα μόνο πεδία στα οποία η πλειονότητα των κρατών θα μπορούσε να συμφωνήσει: Συνεργασία στην άμυνα, την ασφάλεια, τη μάχη κατά της τρομοκρατίας και την ενιαία αγορά της ΕΕ. Η έμφαση, σημείωσε, πρέπει να δοθεί σε πράγματα που κάποτε αποτελούσαν τη δύναμη της ΕΕ -όπως η πολιτική εμπορίου- αλλά τώρα εμφανίζονται ως αμφιλεγόμενα στα μάτια των ψηφοφόρων.
Ο Γιούνκερ δεν φοβήθηκε να προκαλέσει του ηγέτες των κρατών-μελών στην ομιλία του, καλώντας τους πάλι στο τραπέζι για να δουλέψουν σε αυτά που κατά την άποψή του θέλουν οι Ευρωπαίοι: «Κοινές αποφάσεις και γρήγορη και αποτελεσματική εφαρμογή τους».
Ο Γιούνκερ προκάλεσε και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προτείνοντας οι ηγέτες που θα συμμετάσχουν στη Σύνοδο στην Μπρατισλάβα -στην οποία θα προεδρεύσει ο Τουσκ- να σκεφθούν «τρεις λόγους για τους οποίους χρειαζόμαστε την ΕΕ».
Ο Γιούνκερ όμως δεν έχει ψευδαισθήσεις για το αν θα ικανοποιηθεί το αίτημά του την Παρασκευή, ανέφερε ένας από τους βοηθούς του που τον βοήθησαν να ετοιμάσει την ομιλία του. «Σε ορισμένες περιπτώσεις», πρόσθεσε ο βοηθός, «ακόμη και ένα λόγο να σκεφθούν είναι αρκετό».