Το σοκ του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει φέρει τις κυβερνήσεις της Δύσης προ ενός "καυτού" ερωτήματος: Πρέπει να γίνει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο ώστε να σταματήσουν οι πληρωμές στο καθεστώς Πούτιν;
Καθώς οι 27 ηγέτες της Ευρωπϊκής Ένωσης αναζητούν λύσεις απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο με τις γνωστές αντιρρήσεις κυρίως Γερμανίας και Ολλανδίας να έχουν ήδη εκφραστεί κατά ενός πιθανού εμπάργκο, διεθνείς αναλυτές εξετάζουν τι θα χρειαζόταν για να κοπεί η εξάρτηση.
Ποιες είναι οι χώρες που εισάγουν ρωσικό αργό
Η Ρωσία εξάγει 7,2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου τη μέρα. Η Ρωσία είναι η τρίτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο με 11,3 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα κυρίως από την ανατολική Σιβηρία, τη χερσόνηστο του Γιαμάλ και το Ταταρτστάν. Οι εξαγωγές γίνονται τόσο με φορτηγά πετρελαιοφόρα πλοία όσο και μέσω αγωγών.
Ευρωπαϊκή εξάρτηση
Οι χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία απορροφούν καθημερινά 4,8 εκατ. βαρέλια ενώ οι χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις 2,3 εκατ. Συνολικά μιλώντας, από τη Ρωσία προέρχεται το ένα τέταρτο της προμήθειας πετρελαίου που καταναλώνεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τις μεγαλύτερες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου κάνουν η Γερμανία, η Ολλανδία και η Πολωνία και ακολουθούν η Ουγγαρία, η Φινλανδία, η Σλοβακία, η Λιθουανία , η Τσεχία και η Ρουμανία.
Χοντρικά, 745 χιλιάδες βαρέλια αργού παραδίδονται καθημερινά σε χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση,που βασίζεται πολύ περισσότερο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, έχει δεσμευτεί να μειώσει τη χρήση ρωσικού φυσικού αερίου κατά τα δύο τρίτα φέτος ενώ η συζήτηση περί εμπάργκο δεν φαίνεται να βρίσκει σύμπνοια.
Η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών
Η κυβέρνηση Μπάιντεν αποφάσισε να απαγορεύσει την εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, επεκτείνοντας τις σαρωτικές οικονομικές κυρώσεις που έχουν ούτως ή άλλως επιβληθεί.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίχθηκε τόσο από το Δημοκρατικό όσο και από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα ότι είναι δυνατό να επιβληθεί απαγόρευση στο ρωσικό πετρέλαιο χωρίς να πληγεί η αμερικανική οικονομία.
Η απόφαση ελήφθη ίσως πιο εύκολα, καθώς οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου το 2021 ισούνταν με το 3% των συνολικών εισαγωγών που κάνουν οι ΗΠΑ. Οι αναλυτές πετρελαίου λένε ότι το τεράστιο μέγεθος των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας καθιστά δύσκολο αν όχι αδύνατο να αντισταθμιστούν, δημιουργώντας υψηλές τιμές και οικονομική επιβράδυνση.
Ποιος μπορεί να παράγει αρκετό πετρέλαιο για να αναπληρώσει την απώλεια της Ρωσίας;
Αυτό είναι ένα ερώτημα δύσκολο να απαντηθεί, ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψη ότι η παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το 2022 σε συνολικά 100,6 εκατομμύρια ημερησίως, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μηνιαία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή νέων ροών πετρελαίου. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας προβλέπει αύξηση της παραγωγής των ΗΠΑ κατά 760.000 βαρέλια την ημέρα το 2022, ανεβάζοντάς την στα 12 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Ορισμένα στελέχη του κλάδου λένε ότι η αύξηση θα μπορούσε να φτάσει το 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα, κυρίως από σχιστολιθικό πετρέλαιο.
Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: Αυτές οι δύο χώρες ελέγχουν περίπου 2 έως 2,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας, αλλά περιορίζουν την παραγωγή για να διατηρήσουν τις τιμές υψηλά και να διατηρήσουν ένα μαξιλάρι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερες κρίσεις.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της πλεονάζουσας χωρητικότητας βρίσκεται στα χέρια του βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας, που συχνά είναι γνωστή ως η κεντρική τράπεζα του πετρελαίου. Η Διεθνής Επιτροπή Ενέρειας αναμένει ήδη από τα ΗΑΕ να αυξήσουν την παραγωγή κατά 400.000 βαρέλια την ημέρα.
Το Ιράκ και το Κουβέιτ θα μπορούσαν επίσης, να αυξήσουν ελαφρώς την παραγωγή τους. Και οι τέσσερις χώρες είναι μέλη του OPEC, ο οποίος άρχισε να συνεργάζεται με χώρες εκτός OPEC πριν από περίπου πέντε χρόνια για να περιορίσει αποτελεσματικότερα την προσφορά και να τονώσει τις τιμές.
Ο OPEC+ που περιλαμβάνει και τη Ρωσία συνήλθε πρόσφατα και δεν άλλαξε τις ποσοστώσεις παραγωγής. Μέχρι στιγμής, η συμμαχία Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας συνεχίζεται κανονικά.
Σε ποιες αγορές μπορεί να στραφεί το Κρεμλίνο για να διοχετεύσει την ρωσική παραγωγή
Μια περίπτωση για νέες συμφωνίες είναι η Κίνα. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της κινεζικής αγοράς καλύπτοντας το 15% των αναγκών της Κίνας με 1,6 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου τη μέρα. Μια άλλη είναι η Ινδία που καλύπτει με εισαγωγές σχεδόν το 85% των αναγκών της, ωστόσο μόνο το 3% προέρχεται από τη Ρωσία σύμφωνα με την Platts Analytics της S&P Global Commodity Insights.
Πληρωμές σε ρούβλια: Τι επιδιώκει ο Πούτιν
Η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να απαγορεύσει στις "εχθρικές χώρες" να πληρώσουν το ρωσικό φυσικό αέριο σε δολάρια και ευρώ πιθανόν να βοηθήσει στην "αποδολαριοποίηση" της αγοράς ενέργειας, αλλά η εφαρμογή της παραμένει πολύ αβέβαιη, εκτιμά ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Nicolas Mazzucchi, ερευνητής του γαλλικού Fondation pour la recherche stratégique (FRS).
Εκτός του γεγονότος ότι η απόφαση ενέχει το ρίσκο να θεωρηθεί αθέτηση συμβολαίου, όπως τονίζουν από χθες πολλοί αναλυτές και η γερμανική κυβέρνηση, οι δυσκολίες αφορούν τον προσδιορισμό των τιμών και την επιλογή των ενδιάμεσων τραπεζών.
"Ρωσικά αντίμετρα εκεί που πονάει"
"Αυτά είναι κατά μία έννοια τα ρωσικά αντίμετρα στις κυρώσεις τα οποία αναμέναμε, αφού πρέπει να θυμηθούμε ότι όταν το 2014 επιβλήθηκε δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αυτή επέβαλε αντικυρώσεις, κυρίως στο τομέα των εισαγωγών επεξεργασμένων ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων, άρα, κατά κάποιον τρόπο, η Ρωσία θέτει σε εφαρμογή αντίμετρα και χτυπά εκεί που πονάει".
Ο Πούτιν επιδιώκει τεχνητή άνοδο της ισοτιμίας για το ρούβλι
"Αν λειτουργήσει, θα υπάρξουν δύο συνέπειες: τεχνητή άνοδος της ισοτιμίας για το ρούβλι, αφού θα δημιουργηθεί ζήτηση για το ρούβλι, το οποίο επλήγη από την απόφαση της Ρωσίας να ξεκινήσει αυτόν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεύτερη ενδιαφέρουσα (για την Ρωσία) συνέπεια , από την στιγμή που θα υπάρξει "αποδολαριοποίηση" κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αυτό επιτρέπει την αποφυγή όλων ή μέρους των αμερικανικών κυρώσεων που μπορεί να βασίζονται στην χρήση του δολαρίου, αφού μεγάλο μέρος της εξωεδαφικότητας στο αμερικανικό δίκαιο βασίζεται στο δολάριο. Με την "αποδολαριοποίηση" γίνεται απόπειρα να αφαιρεθεί αμερικανική ικανότητα άσκησης πίεσης.
Σε σχέση ειδικά με το Ιράν, όλη η ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να εμποδίσουν τις εμπορικές συναλλαγές του Ιράν συνοψιζόταν στην απαγόρευση συναλλαγών σε δολάρια. Και όπως σήμερα στον κόσμο του πετρελαίου-φυσικού αερίου, όλα γίνονται σε δολάρια, λέγοντας "πλέον όχι δολάρια, όχι ευρώ", εν δυνάμει, η Μόσχα μπορεί να ελπίζει ότι θα παρακάμψει ορισμένες κυρώσεις".
(...) Θα χρειασθεί να δούμε πώς θα εφαρμοσθεί. Ποια θα είναι η πραγματικότητα της εφαρμογής, αν θα πρέπει να περάσουμε από συγκεκριμένες τράπεζες. Αυτό μπορεί να ισχύει κατά περίπτωσιν, κάθε παράγοντας, αν θέλει να συνεχίσει να εμπορεύεται υδρογονάνθρακες με την Ρωσία, να πρέπει να θέσει σε εφαρμογή την δική του στρατηγική και το δικό του δίκτυο, δεν θα υπάρχει αναγκαστικά ένα μοντέλο".