Μία μόλις ημέρα πριν το κρίσιμο δημοψήφισμα για την παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το TheToc ζήτησε από τον διευθυντή του think tank Open Europe, Raoul Ruparel, να μεταφέρει το πολιτικό κλίμα από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και τις εκτιμήσεις του για το αποτέλεσμα της κάλπης και τις συνέπειες ενός ενδεχόμενου Brexit για το μέλλον της Ευρώπης.
«Θα υπάρξει ένα σοκ καθώς ένα κράτος-μέλος θα αποχωρήσει από την ενιαία αγορά, αλλά πιστεύω ότι τα μεγαλύτερα ερωτήματα που θα τεθούν θα είναι πολιτικά» τονίζει ο Ruparel, υπογραμμίζοντας ότι στην περίπτωση ενός Brexit πιθανότατα θα αλλάξουν οι ισορροπίες ισχύος ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ, ενώ αναπόφευκτα θα ανοίξουν και συζητήσεις αναφορικά με το μέλλον και την πορεία της ευρωζώνης.
Την ίδια στιγμή πάντως, αποκλείει τον κίνδυνο ενός «φαινόμενου ντόμινο» και επισημαίνει ότι πολλά θα κριθούν από τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει η Ευρώπη.
Ερωτηθείς εάν ένα Brexit μπορεί ενδεχομένως να ανοίξει και πάλι το κεφάλαιο του Grexit, o Ruparel απαντά αρνητικά, σημειώνοντας πάντως πως μια έξοδος της Βρετανίας απόπ την ΕΕ θα θέσει μια σειρά σοβαρών προκλήσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα.
Πώς επηρέασε ο θάνατος της βουλευτή των Εργατικών Τζο Κοξ το πολιτικό κλίμα στη Βρετανία και τις δύο εκστρατείες υπέρ της παραμονής και της εξόδου από την ΕΕ;
Είναι δύσκολο να διατυπώσει κανείς τελικά συμπεράσματα. Σε ορισμένες δημοσκοπήσεις καταγράφεται μια τάση υπέρ του Bremain τις τελευταίες ημέρες. Υπάρχουν ωστόσο άλλες έρευνες που δείχνουν πως η τάση αυτή υπήρχε πριν το τραγικό αυτό γεγονός. Συνεπώς, είναι πραγματικά δύσκολο να μιλήσει κανείς για τον αντίκτυπο που είχε το συγκεκριμένο γεγονός. Νομίζω όμως ότι οδήγησε και τις δύο εκστρατείες σε μια ενδοσκόπηση και σε μια διερώτηση για την προεκλογική εκστρατεία και τη φύση της πολιτικής. Πιστεύω ότι όλοι συνειδητοποίησαν πως κατά τη διάρκεια αυτής της προεκλογικής περιόδου υπήρξε μεγάλη επιθετικότητα και θυμός. Ο θάνατος της Κοξ έφερε μια αλλαγή του τόνου της αντιπαράθεσης και μια αναστοχαστική διάθεση από τη μεριά των πολιτικών. Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς αν το γεγονός θα επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Μπορείτε να μας δώσετε ένα περίγραμμα των συνεπειών που θα έχει ένα ενδεχόμενο Brexit για την βρετανική και την ευρωπαϊκή οικονομία;
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνει κανείς είναι να διαχωρίσει τις βραχυπρόθεσμες από τις μακροπρόθεσμες συνέπειες. Βραχυπρόθεσμα, ένα Brexit θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη εξαιτίας της αβεβαιότητας. Ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς σημαίνει μια ψήφος υπέρ της εξόδου, τι θα σηματοδοτήσει κάτι τέτοιο για τη Βρετανία και ποια θα είναι ενδεχομένως η νέα σχέση που θα διαμορφώσει το Λονδίνο με τις Βρυξέλλες. Θα υπάρξει λοιπόν μεγάλη αβεβαιότητα βραχυπρόθεσμα, κάτι που θα δημιουργήσει αστάθεια στις αγορές και νέα αβεβαιότητα στις επενδύσεις, την οικονομική ανάπτυξη και την κατανάλωση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Θεωρώ λοιπόν ότι θα υπάρξει ένα βραχυπρόθεσμο οικονομικό σοκ στη Βρετανία που ενδεχομένως να έχει κάποιες παράπλευρες συνέπειες στην Ευρώπη.
Πιστεύω όμως ότι το βασικό ερώτημα αφορά τις μακροπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες. Εμείς δεν θεωρούμε ότι θα είναι τόσο μεγάλες όσο τις εκτιμούν άλλοι αναλυτές. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι πιθανότητα θα υπάρξουν σχετικά περιορισμένες αρνητικές επιπτώσεις από την έξοδο από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση. Εάν όμως η Βρετανία πετύχει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ ή και με άλλες χώρες εκτός ΕΕ θα υπάρξει ένα αντιστάθμισμα. Τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα. Πολλά εξαρτώνται από την πολιτική που θα ακολουθηθεί και τη νέα εμπορική σχέση που θα διαμορφωθεί ανάμεσα στη Βρετανία και την ΕΕ.
Όσον αφορά τις συνέπειες που θα έχει ένα Brexit στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεν νομίζω ότι το σοκ θα φτάσει -ούτε καν κοντά- το μέγεθος της οικονομικής κρίσης του 2008. Θα υπάρξουν κάποιες αρνητικές παράπλευρες απώλειες, νομίζω όμως ότι οι βασικές επιπτώσεις θα είναι περισσότερο πολιτικές παρά οικονομικές. Θα υπάρξει ένας κλονισμός καθώς ένα κράτος-μέλος θα αποχωρήσει από την ενιαία αγορά, αλλά το ξαναλέω, τα μεγαλύτερα ερωτήματα θα είναι πολιτικά. Τι θα σημάνει η αποχώρηση της Βρετανίας για την Ευρώπη; Πώς θα προχωρήσει η ΕΕ, μετά την απώλεια ενός ισχυρού μέλους;
Θα υπάρξει επίσης μια μεταβολή στις οικονομικές συζητήσεις που γίνονται στην ΕΕ. Μια Ένωση χωρίς τη Βρετανία θα είναι λιγότερο φιλελεύθερη και εξωστρεφής, ενώ θα υπάρξουν αλλαγές στην ισορροπία ισχύος, προς όφελος πιο προστατευτικών χωρών. Θα υπάρξουν επίσης αλλαγές στις ισορροπίες ισχύος μεταξύ των χωρών της ΕΕ που βρίσκονται στην ευρωζώνη και εκείνων που δεν συμμετέχουν σε αυτήν. Εκτιμώ ότι οι χώρες της ευρωζώνης θα γίνουν σχετικά πιο ισχυρές.
Μιλώντας για τις πολιτικές συνέπειες, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν πως ένα Brexit μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων ή ακόμη και και να οδηγήσει ενδεχομένως σε ένα «φαινόμενο ντόμινο». Πώς κρίνετε αυτές τις τοποθετήσεις;
Προσωπικά δεν θεωρώ ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες πρόκλησης ενός «φαινομένου ντόμινο». Πιστεύω ωστόσο ότι ένα Brexit θα θέσει μια σειρά από σκληρά ερωτήματα στην Ευρώπη συνολικά. Θα περιπλέξει τη θέση ορισμένων κρατών όπως η Σουηδία ή η Δανία, τα οποία δεν είναι στην ευρωζώνη και θα δουν ένα μεγάλο κράτος-μέλος που επίσης δεν βρίσκεται στην ευρωζώνη να αποχωρεί από την ΕΕ. Ακόμη, ένα Brexit θα δώσει πιθανότατα μια ώθηση στα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης. Θα υπάρξουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και για αυτό η Ευρώπη θα πρέπει να επινοήσει κάποιου είδους απάντηση για να απαλύνει τις αντιδράσεις των αγορών και της κοινής γνώμης. Πολλά θα εξαρτηθούν από αυτήν την απάντηση που θα δώσει η Ευρώπη.
Ποια θα είναι -κατά την εκτίμησή σας- η αντίδραση που θα έχει η Ευρώπη; Υπάρχει μια ολόκληρη συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη στους κόλπους της Ένωσης για το αν θα πρέπει να προχωρήσει προς ένα πιο ομοσπονδιακό μοντέλο ή εάν αντιθέτως θα πρέπει να επιστραφούν κάποιες εξουσίες στις κεντρικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Πώς εκτιμάτε ότι θα απαντήσει η Ευρώπη σε ένα Brexit, με περισσότερη ή με λιγότερη Ευρώπη;
Νομίζω ότι αυτό είναι ένα κρίσιμο ερώτημα και εκτιμώ ότι στο τέλος η ΕΕ θα καταλήξει να προχωρήσει σε ένα μίγμα των δύο. Υπάρχουν ορισμένες αναφορές σύμφωνα με τις οποίες η αρχική αντίδραση της ΕΕ θα σχετίζεται με την προώθηση της συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής, μέσα από μια προσπάθεια αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης, προκειμένου να δοθεί μια πιο σαφής κατεύθυνση και να καταδειχθεί ότι η Ένωση κάνει βήματα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Αυτή φαίνεται ότι θα είναι μία γραμμή απάντησης.
Το άλλο μεγάλο ερώτημα αφορά την ευρωζώνη. Εκτιμώ ότι θα υπάρξει ένα ισχυρό αίτημα προς την ευρωζώνη να ξεκαθαρίσει το δρόμο που θα ακολουθήσει στο μέλλον. Θα πρέπει βέβαια να έχουμε στο μυαλό μας ότι στο άμεσο μέλλον έχουμε εκλογικές αναμετρήσεις τόσο στη Γαλλία όσο και στη Γερμανία, οπότε δεν θα πρέπει να αναμένουμε μεγάλες αποφάσεις πριν από αυτές. Νομίζω όμως ότι θα υπάρξει ένα αίτημα που θα σχετίζεται με το που βαδίζει η Ευρώπη. Το βασικό ερώτημα θα αφορά τη δημοκρατική νομιμοποίηση.
Παρακολουθείτε πολύ στενά την κρίση στην ευρωζώνη τα τελευταία χρόνια. Μπορεί -κατά τη γνώμη σας- ένα Brexit να ξανανοίξει το θέμα του Grexit; Θα επηρεάσει ένα Brexit τις δυνατότητες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας;
Νομίζω ότι τα δύο ζητήματα είναι πολύ διαφορετικά. Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε μια πολύ διαφορετική θέση από την Ελλάδα. Μια έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ δεν θα δημιουργήσει απαραίτητα ένα προηγούμενο για χώρες όπως η Ελλάδα. Νομίζω ότι αν ανοίξει η συζήτηση για το θέμα της ενοποίησης, μπορεί να υπάρξουν προκλήσεις για την Ελλάδα. Είναι η Ελλάδα έτοιμη να προχωρήσει στα επόμενα βήματα που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή ενοποίηση και ειδικότερα την ευρωζώνη;
Ο Β. Σόιμπλε εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι απαιτείται περαιτέρω ενσωμάτωση στο επίπεδο της ευρωζώνης, δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο για εκείνον ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει τα απαραίτητα βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Το Brexit λοιπόν δεν θα ανοίξει αναγκαστικά το κεφάλαιο του Grexit. Νομίζω όμως ότι η απάντηση που θα δοθεί σε ένα ενδεχόμενο Brexit θα θέσει προκλήσεις σε χώρες όπως η Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν θα είναι όμως μόνη. Και άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία για παράδειγμα, θα αντιμετωπίσουν δύσκολα ερωτήματα. Αναφορικά με το εάν το Brexit θα επηρεάσει την οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, και πάλι νομίζω ότι δεν υπάρχει άμεση σύνδεση. Το επίπεδο εμπορικών συναλλαγών δεν είναι πολύ μεγάλο, ενώ η έκθεση της ελληνικής στη βρετανική οικονομία επίσης δεν είναι μεγάλη. Εάν υπάρξει μια βραχυπρόθεσμη αβεβαιότητα θα επηρεάσει όλη την ήπειρο.
Στην περίπτωση ενός Brexit, υπάρχει πολιτικό μέλλον για τον Ντέιβιντ Κάμερον; Θεωρείτε ότι ήταν λάθος η απόφαση για προκήρυξη του δημοψηφίσματος;
Είναι πολύ απίθανο ο Κάμερον να καταφέρει να μείνει στη θέση του στην περίπτωση ενός Brexit. Θα τεθεί άμεσα και θέμα ηγεσίας. Μπορεί ενδεχομένως να παραμείνει για ορισμένους μήνες ώστε να υπάρξει μια μετάβαση, ωστόσο θεωρώ πως αυτή η περίοδος δεν θα διαρκέσει πολύ.
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, πρέπει να καταλάβουμε ότι αν ο Κάμερον δεν αποφάσιζε να προκηρύξει το δημοψήφισμα, οι διαφωνίες εντός του κόμματος αλλά και στην κοινή γνώμη της Βρετανίας θα είχαν ξεσπάσει πολύ νωρίτερα. Με το δημοψήφισμα κατάφερε να καθυστερήσει κάπως την ανάπτυξή τους.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Ο Μαδούρο αναπτύσσει 25.000 στρατιώτες στα σύνορα της Βενεζουέλας [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x430/0,16,608,357/crop/both/8d/8dc7c18432c246d7be047dea26f42b45.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο 14χρονος που ξηλοκόπησε τον 60χρονο κατέθεσε και μήνυση! - Τι ισχυρίζεται ο ανήλικος και η οικογένειά του [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x342/0,27,608,268/crop/both/22/227080f52672463c890c89cd3ffe8626.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λήξη συναγερμού στο αεροδρόμιο Χίθροου: Εκκενώθηκε νωρίτερα τερματικός σταθμός [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x456/0,60,608,401/crop/both/66/66fb42346a1c42fc9d3761997cd11e63.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συνάντηση Ιερώνυμου με τον Παλαιστίνιο δήμαρχο της Βηθλεέμ: "Προσευχηθείτε για εμάς" [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,21,608,362/crop/both/ac/acc7258e6b224f1faf0c86fca7cd2e48.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τζόρτζιο Αρμάνι: Στη Ριβάλτα της βόρειας Ιταλίας η κηδεία του - Σε πολύ στενό κύκλο [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x405/0,59,608,300/crop/both/66/66842c7d090043d2bc16a813f6a802db.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο Μαδούρο αναπτύσσει 25.000 στρατιώτες στα σύνορα της Βενεζουέλας [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x430/0,16,608,357/crop/both/8d/8dc7c18432c246d7be047dea26f42b45.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λήξη συναγερμού στο αεροδρόμιο Χίθροου: Εκκενώθηκε νωρίτερα τερματικός σταθμός [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x456/0,60,608,401/crop/both/66/66fb42346a1c42fc9d3761997cd11e63.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τζόρτζιο Αρμάνι: Στη Ριβάλτα της βόρειας Ιταλίας η κηδεία του - Σε πολύ στενό κύκλο [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,59,608,300/crop/both/66/66842c7d090043d2bc16a813f6a802db.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![ΗΠΑ: Η στιγμή της σφαγής 23χρονης Ουκρανής από 35χρονο σε βαγόνι - Τη μαχαίρωσε πισώπλατα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/f7/f740c69c5f3145718b802c34b57744c1.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η Ρωσία κλιμακώνει και επεκτείνει τον πόλεμο στην Ουκρανία - Εικόνες από το εσωτερικό της κυβερνητικής έδρας που χτυπήθηκε [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x330/0,59,608,300/crop/both/3b/3bea50cb569e4c798e069bcc6bc32041.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ο ισραηλινός στρατός συνεχίζει την κατεδάφιση της Γάζας: Ισοπέδωσε κι άλλη πολυκατοικία [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x344/0,1,608,342/crop/both/6e/6e387f4d338845ddb6c8348b8de32452.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Drone των Χούθι έπεσε σε πολιτικό αεροδρόμιο στο νότιο Ισραήλ - Εκτεταμένες ζημιές [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu525x532/0,133,525,428/crop/both/1c/1c220f1c81c34a21b950332d01a84175.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Η μεγαλύτερη αεροπορική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία: Χτυπήματα σε κυβερνητικά κτίρια - Νεκρό βρέφος [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x330/12,0,600,330/crop/both/db/db80e38f7a00410c9906d41d72c1f4d2.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Αγιος από σήμερα ο "influencer του Θεού" - Χιλιάδες κόσμου στο Βατικανό [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x423/0,57,608,298/crop/both/c9/c92b299dc92e4d77bfc48bdddc4bc299.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Συναγερμός στη Γαλλία: Αυτοκίνητο έπεσε πάνω σε πεζούς - Ένας νεκρός και έξι τραυματίες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x456/0,115,608,456/crop/both/9e/9e4acf696f1340f4b8781bdc0c1ee2c9.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Ο ισραηλινός στρατός ισοπέδωσε άλλα δύο πολυώροφα κτίρια μετά από εντολή εκκένωσης [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x456/0,70,608,411/crop/both/86/863eda71805d46a7afcdacbd8c4496e7.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σίδνεϊ: Ομογενής ο 57χρονος σέρφερ Μερκούρης Ψυλλάκης που πέθανε μετά από επίθεση καρχαρία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x342/5,0,608,338/crop/both/9e/9ec96f0a9d0540ac96253990b2e5a294.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Λονδίνο: Ξέσπασε πυρκαγιά στα πρώην κεντρικά γραφεία του BBC - 100 πυροσβέστες στη μάχη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x257/75,0,533,257/crop/both/0c/0c5b36eb27014d98889c7f4f09437718.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Αρμάνι - Πλήθος κόσμου αποτίει φόρο τιμής στον θρυλικό Ιταλό σχεδιαστή [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,7,608,348/crop/both/28/2805bf0e140248fdad9debd11ad28a9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Γάζα: Η στιγμή που οι Ισραηλινοί ισοπεδώνουν έναν από τους υψηλότερους ουρανοξύστες στην πόλη [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x365/0,37,608,278/crop/both/fe/fe312ecb885445279fcd504395346074.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ισραηλινή εταιρεία μόδας κάνει καμπάνια ενάντια στον λιμό στη Γάζα [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x341/0,0,608,341/crop/both/b3/b383df1777324a578069f291053ada81.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σοκ στο Λονδίνο: Λεωφορείο έπεσε σε πεζούς - 17 τραυματίες [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu490x341/0,33,490,308/crop/both/ec/ec0cae6c667441408da860c572de8fc4.jpg?quality=60&404=default&v=2)
