Ήταν 9 Νοεμβρίου 1938, όταν οι Ναζί εξαπέλυσαν πογκρόμ κατά των Εβραίων σε όλη τη Γερμανία και την Αυστρία διαπράττοντας βιαιότητες κατά τη διάρκεια μιας νύχτας που έμεινε στην Ιστορία ως "Η νύχτα των κρυστάλλων" και ήταν ο προάγγελος του Ολοκαυτώματος.
Δύο συγκλονιστικές μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν σε πολύ τρυφερή ηλικία με τον πιο τραυματικό τρόπο εκείνη τη νύχτα τρόμου και που επέζησαν του Ολοκαυτώματος, εξηγούν με τις ιστορίες της ζωής τους γιατί το Ισραήλ πρέπει να υπάρχει ως πατρίδα όπου όλοι οι Εβραίοι μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς ενώ αποδεικνύουν πόσο επίκαιρο παραμένει το μήνυμα που εκπέμπουν οι εβραϊκές οργανώσεις: "Ποτέ ξανά".
Η εξάχρονη Σάρλοτ που κρύφτηκε σε ένα αγρόκτημα
Η Σάρλοτ Νόμπλοχ ήταν 6 ετών όταν είδε τις συναγωγές του Μονάχου να καίγονται ενώ η ίδια, μικρό κοριτσάκι, παρακολουθούσε αβοήθητη, καθώς δύο αξιωματικοί των Ναζί έπαιρναν μαζί τους έναν αγαπημένο φίλο του πατέρα της που τον ξυλοκοπούσαν ενώ ήταν ήδη ήδη αιμόφυρτος.
Στην 85η επέτειο της "Νύχτας των κρυστάλλων", η 90χρονη γυναίκα μίλησε στο Associated Press για όσα θυμάται και λέει ότι εκείνα τα γεγονότα χαράχτηκαν στη μνήμη της για πάντα.
Η Σάρλοτ είναι 91 ετών σήμερα και ζει ακόμα στο Μόναχο όπου είναι πρόεδρος της Εβραϊκής Κοινότητας του Μονάχου και της Άνω Βαυαρίας. Ανησυχεί μήπως οι θηριωδίες της δίωξης των Εβραίων από τους Ναζί μπορεί να ξεχαστούν και πιστεύει ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διδάξουμε τη νέα γενιά για το παρελθόν.
"Πρέπει να απευθυνθούμε στους νέους, γιατί χωρίς αυτούς δεν υπάρχει μνημη", λέει η επιζήσασα του Ολοκαυτώματος. "Είναι σημαντικό οι φωνές των Εβραίων να συνεχίσουν να ακούγονται στο μέλλον, γιατί δεν έχουν απομείνει σχεδόν κανένας επιζών".
Η ηλικιωμένη αλλά με πλήρη διαύγεια γυναίκα συνεργάστηκε με το Συνέδριο με έδρα τη Νέα Υόρκη για τις εβραϊκές υλικές αξιώσεις κατά της Γερμανίας, γνωστό ως Διάσκεψη Αξιώσεων, για να καταγραφεί η ιστορία της για τα πογκρόμ εκείνης της νύχτας.
Μετά την 7η Οκτωβρίου και τις σφαγές της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ με 1.400 νεκρούς και τουλάχιστον 240 απαχθέντες, η Σάρλοτ Νόμπλοχ δηλώνει ότι ανησυχεί για την άνοδο του αντισημιτισμού, παρά τη σταθερή υποστήριξη της γερμανικής κυβέρνησης στο Ισραήλ και την ακλόνητη αλληλεγγύη του γερμανικού κράτους στους Εβραίους που κατοικούν στη χώρα.
"Υπήρξε ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης από τον πολιτικό κόσμο αλλά και μεταξυ των πολιτών στη Γερμανία", είπε, "αλλά δυστυχώς ήδη εξασθενεί".
Η 9οχρονη επέζησε από το Ολοκαύτωμα, καθώς ως μικρό κοριτσάκι κρύφτηκε σε ένα αγρόκτημα στη Βαυαρία. Υπογραμμίζει ότι δεν πάψει ποτέ να εμπιστεύεται το γερμανικό κράτος αλλά αυτό που συμπληρώνει περικλείει την ουσία της ύπαρξης του κράτους του Ισραήλ ως ένας τόπος για να ζήσουν ασφαλείς όλοι οι Εβραίοι.
"Αλλά, φυσικά, οι Εβραίοι θα πρέπει πάντα να έχουμε ένα Σχέδιο Β, και να ξέρουμε ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να χρειαστεί να αποχωριστούμε τους αγαπημένους μας, να αποχωριστούμε τη χώρα μας ανά πάσα στιγμή".
"Η "Νύχτα των Κρυστάλλων" ήταν μια κρίσιμη στιγμή κατά την οποία η ναζιστική προπαγάνδα και ο αντισημιτισμός μετατράπηκαν από λόγια μίσους σε σωματική βία κατά των Εβραίων", είπε ο Γκίντεον Τέιλορ, πρόεδρος του Claims Conference, σε εκδήλωση που διοργανώθηκε στη Νέα Υόρκη. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα εικονικής πραγματικότητας συνδυάζει τεχνολογία αιχμής με την τόσο απαραίτητη εκπαίδευση για το Ολοκαύτωμα.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει βίντεο με την Σάρλοτ καθώς περπατά στους δρόμους της παιδικής της γειτονιάς στο Μόναχο, όπως έκανε με τον πατέρα της στις 9 Νοεμβρίου 1938, όταν τρομοκρατημένοι από τους Ναζί δεν τολμούσαν να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης αρχειακές φωτογραφίες, βίντεο και αυθεντικές ηχογραφήσεις ομιλιών από μέλη του Τρίτου Ράιχ.
Κατά τη διάρκεια της "Νύχτας των Κρυστάλλων", οι Ναζί σκότωσαν τουλάχιστον 91 ανθρώπους και βανδάλισαν 7.500 εβραϊκές επιχειρήσεις. Επίσης, έκαψαν περισσότερες από 1.400 συναγωγές, σύμφωνα με το μνημείο του Ολοκαυτώματος του Ισραήλ Yad Vashem.
Έως και 30.000 Εβραίοι άνδρες συνελήφθησαν, πολλοί από τους οποίους οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως το Νταχάου ή το Μπούχενβαλντ. Εκατοντάδες άλλοι αυτοκτόνησαν ή πέθαναν ως αποτέλεσμα της κακομεταχείρισης στα στρατόπεδα χρόνια πριν ξεκινήσουν οι επίσημες μαζικές απελάσεις.
Η "Νύχτα των Κρυστάλλων" υπήρξε σημείο καμπής στις διώξεις κατά των Εβραίων που τελικά οδήγησε στην εξόντωση έξι εκατομμυρίων Ευρωπαίων Εβραίων από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Το Claims Conference δημιούργησε το πρόγραμμα σε συνεργασία με το USC Shoah Foundation, το Meta, την UNESCO και το Παγκόσμιο Εβραϊκό Κογκρέσο.
Η συγκλονιστική ιστορία του 90χρονου επιζήσαντα Τζορτζ Σέφι
Την ίδια εμπειρία τρόμου με τη Σάρλοτ Νόμπλοχ έζησε και ο Τζορτζ Σέφι.
Μιλώντας στο BBC, θυμάται ότι τη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου 1938 ένα πλήθος 50 ή 60 ανθρώπων να χλευάζει και να προπηλακίζει έναν Εβραίο καταστηματάρχη καθώς προσπαθούσε να καθαρίσει αντισημιτικά γκράφιτι από το πεζοδρόμιο μπροστά από το μαγαζί του στο Βερολίνι, ένα κατάστημα καπέλων.
"Βλέπω ακόμα την εικόνα στο μυαλό μου, όλα τα καπέλα και τα γυαλιά, σαν να ήταν χθες", λέει ο Τζορτζ, ο οποίος είναι τώρα 92 ετών και ζει στο Ισραήλ.
Ο Τζορτζ Σέφι σώθηκε επειδή ήταν ένα από τα περίπου 10.000 παιδιά Εβραίων που έφυγε από τη ναζιστική Γερμανία ως μικρό παιδί χωρίς τους γονείς του. Τα παιδιά αυτά σώθηκαν καθώς έγιναν δεκτά στο Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο ειδικής συμφωνίας που ονομάστηκε Kindertransport.
Για την 85η επέτειο της "Νύχτας των Κρυστάλλων", ο Τζορτζ ταξίδεψε στο Βερολίνο για να αναβιώσει το ταξίδι απόδρασης από τη ναζιστική Γερμανία που έκανε ως παιδί.
Θυμάται τα σπασμένα μαγαζιά έξω από το σπίτι του στη Hauptstrasse στη συνοικία Σόνεμπεργκ του Βερολίνου και ότι του είχαν πει του είπαν να μην βγει έξω για λίγες μέρες μετά τα πογκρόμ. Το σχολείο που λειτουργούσε σε διπλανό κτίριο από τη συναγωγή είχε καεί ολοσχερώς.
Η μητέρα του Τζορτζ, Μαρί, είχε πλήρη επίγνωση του τι συνέβαινε. Αυτή ήταν η στιγμή που πήρε την οδυνηρή απόφαση να στείλει τον Τζορτζ μόνο του στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου θα μεγάλωνε ασφαλής.
Όσοι μπορούσαν, έφυγαν από τη χώρα. Όσοι δεν μπορούσαν, προσπάθησαν να διώξουν τα παιδιά τους για να είναι ασφαλή. Η αναχώρηση του Τζορτζ οργανώθηκε για τον Ιούλιο του 1939.
"Η μαμά μου είπε το βράδυ, "Διάλεξε τα παιχνίδια σου, αύριο θα ταξιδέψεις με τρένο, μετά θα πάρεις με πλοίο, θα δεις μια άλλη χώρα και μια άλλη γλώσσα. Είναι θαυμάσιο!"
Ο Τζορτζ είπε ότι η μητέρα του προσπάθησε να το κάνει να ακούγεται σαν "ένα διασκεδαστικό ταξίδι. Μια περιπέτεια!"
Τελικά, δεν μπορούσε να πάρει κανένα από τα παιχνίδια του. Στα παιδιά επιτρεπόταν μόνο μια μικρή, σφραγισμένη βαλίτσα με βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Μερικά παιδιά ταξίδεψαν μόνο με μια ετικέτα με το όνομά τους.
Η Μαρί πήγε τον Τζορτζ στον σταθμό Friedrichstrasse του Βερολίνου, όπου επιβιβάστηκε σε ένα τρένο γεμάτο με παιδιά που προσπαθούσαν να δραπετεύσουν.
"Ήταν φρικτό γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι αποχωρίζονταν τα παιδιά τους", θυμάται σήμερα. "Δεν είχα συνειδητοποιήσει τι συνέβαινε".
"Την έβλεπα να τρέχει κατά μήκος της αποβάθρας προσπαθώντας να με βρει για να την αποχαιρετήσω", λέει ο Τζορτζ. Εκείνος μπορούσε να τη δει, αλλά επειδή το τρένο ήταν τόσο γεμάτο, η Μαρί δεν μπορούσε να τον δει.
Ο Τζορτζ δεν ήξερε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα έβλεπε τη μητέρα του. Το 1943, η Μαρί Σπίγκελγκλας οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς όπου εξοντώθηκε λίγες ώρες μετά την άφιξή της.
Το πρόγραμμα Kindertransport υποστηρίχθηκε από το βρετανικό κράτος, αλλά βασίστηκε σε χρηματοδότηση μη κυβερνητικών οργανώσεων και σε ιδιωτικές δωρεές.
Η βρετανική κυβέρνηση προσέφερε βίζες για τα παιδιά, όχι όμως και για τους γονείς τους. Οι περισσότεροι από αυτούς δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα.
Ο Τζορτζ λέει ότι για εκείνα τα παιδιά που δραπέτευσαν, ήταν τραυματική η άφιξη στην Αγγλία και η επιλογή από ανάδοχες οικογένειες που δεν είχες γνωρίσει ποτέ και των οποίων τη γλώσσα δεν καταλάβαιναν.
"Ήταν σαν αγορά βοοειδών", λέει στο BBC. "Αν ήσουν ένα νεαρό κορίτσι πέντε ετών, με ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια, συνήθως πήγαινες σε καλή οικογένεια. Αν ήσουν παιδί 17 ετών και η μύτη σου είναι λίγο στραβή, κάποιος θα σε έπαιρνε σαν φτηνό υπηρέτη".
Όπως λέει, δεν υπήρχε επίβλεψη των ανάδοχων οικογενειών και πολλά από τα παιδιά αποκάλυψαν αργότερα ότι είχαν υποστεί συναισθηματική ή σωματική κακοποίηση.
Στο χώρο του πρώην σχολείου του Τζορτζ στο Βερολίνο, ένας τοίχος από λίθους μνήμης στην παιδική χαρά τιμά τη μνήμη των ντόπιων Εβραίων που δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα, συμπεριλαμβανομένης της Μαρί.
Ο πρόεδρος της οργάνωσης που υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για το Ολοκαύτωμα March of the Living UK, Τζορτζ Σόντερς, εξηγεί στο BBC ότι "βλέποντας την άνοδο του αντισημιτισμού και την ανάπτυξη του μίσους σε όλες τις μορφές, είτε πρόκειται για ισλαμοφοβία, είτε για μίσος για τους ομοφυλόφιλους, έχουμε την ευθύνη να σηκωθούμε και να πούμε: όχι, ποτέ ξανά , δεν πρέπει να σημαίνει ποτέ ξανά".
Όσο για τον Τζορτζ Σέφι, σε ηλικία 13 ετών έκανε άλλο ένα ταξίδι μόνος του, αυτή τη φορά με πλοίο στις ΗΠΑ ως μετανάστης. Όταν ήταν 18 ετών, μετανάστευσε και πάλι αλλά στο Ισραήλ, όπου εντάχθηκε στο ναυτικό και έκανε οικογένεια.
"Ήμουν τυχερός στη ζωή. Το να είμαι στο Kindertransport και να δραπετεύσω από τη Γερμανία δεν ήταν τόσο μεγάλη τύχη, αλλά από την άλλη, γνώρισα πολλούς ανθρώπους που με βοήθησαν, έκανα μια καλή οικογένεια και έφτασα στα 92. Οπότε πραγματικά, δεν μπορώ να παραπονεθώ".
Ο Τζορτζ και η οικογένειά του έχουν επιστρέψει πολλές φορές στο Βερολίνο για να μιλήσουν με ανθρώπους για να βεβαιωθούν ότι η ιστορία δεν θα ξεχαστεί ποτέ και δεν θα επαναληφθεί ποτέ.
Σε κάθε ταξίδι, ο Τζορτζ και η οικογένειά του έχουν δημιουργήσει μια παράδοση: τραβούν μια φωτογραφία στο ίδιο σημείο όπου, σχεδόν 90 χρόνια πριν, φωτογραφήθηκε ως μικρό αγόρι - χαμογελαστός, αγνοώντας τι επρόκειτο να συμβεί.