Τα McDonald's (και όχι μόνο) φεύγουν μετά από 32 χρόνια... - Η Ρωσία επιστρέφει σε σοβιετικές εποχές

Τις προηγούμενες μέρες και καθώς μαίνεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, στο πλαίσιο της εφαρμογής των ασφυκτικών κυρώσεων της Δύσης στην ρωσική οικονομία, εμβληματικές πολυεθνικές αποχωρούν από τη χώρα αλλάζοντας εν μία νυκτί το τοπίο.

Στον μακρύ κατάλογο των εταιρειών που κλείνουν τα υποκαταστήματά τους στη Ρωσία, η περίπτωση των McDonald's είναι αυτή που προκαλεί το πιο τρανταχτό σοκ, καθώς υπήρξε η πιο επιδραστικά δυτική μάρκα που στα 32 χρόνια παρουσίας τους στη χώρα άλλαξαν τον τρόπο ζωής των Ρώσων φέρνοντας τους πιο κοντά στον δυτικό - και δη στον αμερικάνικο - τρόπο ζωής από οτιδήποτε άλλο.

Το 1990 ξεκινά με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να έχει θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο της γκλάσνοστ και της περεστρόικας - της διαφάνειας και της πρόσβασης στην ελευθερία της έκφρασης και παράλληλα των οικονομικών μεταρρυθμίσεων - ανοίγοντας την Σοβιετική Ένωση στον κόσμο και προετοιμάζοντας την εκδημοκρατικοποίησή της.

Σε αυτό το πλαίσιο, η άφιξη των McDonald's στη Μόσχα δεν ήταν απλώς Big Mac και τηγανιτές πατάτες: Ήταν το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα η πιο απτή εφαρμογή της πολιτικής της γκλάσνοστ και της περεστρόικας.

Στην ουρά για να μάθουν τι γεύση έχει η ελευθερία

Όταν το πρώτο McDonald's άνοιξε στη Μόσχα πριν από 32 χρόνια, στις 31 Ιανουαρίου 1990, η ουρά που σχημάτισαν οι Ρώσοι που περίμεναν απέξω ήταν εκατοντάδες μέτρα. Αυτές οι ουρές επαναλαμβάνονταν επί σειρά ημερών μέχρι κι ο τελευταίος Μοσχοβίτης να γευτεί το σύμβολο του αμερικανικού τρόπου ζωής, μέχρι να γνωρίσει τι γεύση έχει η ελευθερία που έρχεται από τη Δύση.

Με την κατανάλωση των πρώτων χάμπουργκερ και των πρώτων Happy Meal γράφτηκε ένα κομμάτι της ιστορίας της μετασοβιετικής εποχής.

Εκτός από τους εκατοντάδες που είχαν περιμένει υπομονετικά στην ουρά, ενδεικτικό είναι πως για τις πρώτες 630 πρώτες θέσεις εργασίας αίτηση είχαν υποβάλλει 27.000 Ρώσοι, σύμφωνα με στοιχεία της Washington Post. Οι εκλεκτοί είχαν περάσει από ειδική εκπαίδευση επί έναν μήνα πριν το άνοιγμα των πρώτων ταχυφαγείων. Το πιο βασικό πράγμα που έπρεπε να κατανοήσουν και να ενσωματώσουν στη δουλειά τους ήταν η αρχή "Serving with a smile" - "Εξυπηρετούμε με χαμόγελο".

Την πρώτη μέρα, οι χαμογελαστοί Ρώσοι υπάλληλοι σέρβιραν 30.000 πελάτες, ένα ρεκόρ που η McDonald's δεν κατέρριψε πουθενά αλλού στον κόσμο.

Και βέβαια δεν ήταν χάρη στη νοστιμιά ή την ποιότητα του φαγητού. Ήταν μια νέα εμπειρία ζωής: ένα περιβάλλον που άστραφτε από καθαριότητα, ήταν διακοσμημένο με ζωντανά χρώματα, όλοι χαμογελούσαν και λίγη σημασία είχε ότι ένα γεύμα κόστιζε όσο μισό ημερομίσθιο της εποχής.

Ένα ρήγμα που δεν θα επουλωθεί σύντομα

Το κλείσιμο 850 καταστημάτων franchise McDonald's σε όλη τη χώρα έχει ανακοινωθεί πως θα είναι προσωρινό. Τίποτα ωστόσο δεν εγγυάται σε αυτή τη φάση, και καθώς η έξοδος δυτικών εταιρειών είναι μαζική, πως το τραύμα που αφήνουν θα επουλωθεί εύκολα και ανώδυνα. Οι πρώτοι που το νοιώθουν είναι οι συνολικά 62.000 εργαζόμενοι και οι εκατοντάδες προμηθευτές.

Ο διευθύνων σύμβουλος της McDonald's Κρις Κεμπτσίνσκι θέτει θέμα αρχών: "Οι αξίες μας σημαίνουν ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον ανώφελο ανθρώπινο πόνο που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία". Η εταιρεία, σε πρώτη φάση, έχει δεσμευθεί πως θα συνεχίσει να πληρώνει τους εργαζόμενούς της αλλά "σε αυτή τη συγκυρία, είναι αδύνατο να προβλέψουμε πότε θα μπορέσουμε να ανοίξουμε ξανά τα εστιατόριά μας στη Ρωσία", υπογραμμίζει ο Κεμπτσίνσκι.

Διότι είναι σαφές πω η αναχώρηση του McDonald's, όπως και η άφιξή τους, είναι κάτι πολύ περισσότερο από τα χάμπουργκερ. Ένας κύκλος κλείνει απότομα, ένας τρόπος ζωής μοιάζει να έχει κάνει τον κύκλο του και η Ρωσία ετοιμάζεται να κάνει ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο.

"Δεν θα επιστρέψουν στο 1990 αλλά στο 1970"

Καθώς αποχωρούν οι πυλώνες της σύγχονης καταναλωτικής κουλτούρας, όπως τα τραπεζικά μέσα πληρωμής Visa και Mastercard, κι αργότερα εταιρείες όπως οι Ikea, Nike, Apple, Zara και πιο πρόσφατα το Netflix, μέσα σε λίγες μέρες για τον μέσο Ρώσο αλλάζουν όλα: συνήθειες, ευκολίες, απολαύσεις, δυνατότητες.

Η Άντζελα Στεντ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν είπε χαρακτηριστικά στον Guardian πως "αυτό που μένει είναι απλώς και μόνο αυτό ένα αηδιαστικό συναίσθημα ότι οι Ρώσοι θα επιστρέψουν, όχι στη δεκαετία του 1990, αλλά στη δεκαετία του 1970 όταν δεν είχαν πρόσβαση σε όλα αυτά τα αγαθά και ζούσαν απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο". Η γνώμη της ακαδημαϊκού στο αμερικανικό πανεπιστήμιο έχει βαρύνουσα σημασία καθώς έχει τεράστια εμπειρία έχοντας διατελέσει στο Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών με αντικείμενο τη Ρωσία.

Διαβάστε Επίσης

Πόλεμος στην Ουκρανία: Κλείνουν τα φαστ-φουντ της αλυσίδας McDonald's στη Ρωσία

Την ίδια άποψη εκφράζει και η Ντάρα Γκολντστάιν, συγγραφέας και καθηγήτρια στο αμερικανικό Williams College: "η στιγμή αυτή είναι ταυτόχρονα έντονα συμβολική, αλλά και ελάχιστα ελπιδοφόρα. Αν το άνοιγμα των McDonald's το 1990 συμβόλιζε την αρχή μιας νέας εποχής στη σοβιετική ζωή, μιας εποχής με μεγαλύτερες ελευθερίες, τώρα η βιαστική αναχώρηση της εταιρείας δεν αντιπροσωπεύει απλώς το κλείσιμο των επιχειρήσεων, αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της".

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr