Λαβρόφ: Προσχεδιασμένη προβοκάτσια η κατάρριψη

Νωρίτερα ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε πως οι πολιτικοί ηγέτες της Τουρκίας ενθαρρύνουν τον εξισλαμισμό της τουρκικής κοινωνίας, κάτι το οποίο είναι πρόβλημα, είπε, όπως μετέδωσαν ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων.

"Το πρόβλημα δεν είναι η τραγωδία που ζήσαμε χθες", σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων TASS. "Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Παρατηρούμε... πως η νυν τουρκική ηγεσία εδώ και αρκετά χρόνια ακολουθεί σκόπιμα μια πολιτική υποστήριξης του εξισλαμισμού της χώρας της", είπε ο Πούτιν.

Όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Βλαντίμιρ Πούτιν συνέστησε στους συμπατριώτες του να μην μεταβαίνουν πλέον στην Τουρκία, έναν από τους αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς τους.

"Τι κάνει κανείς έπειτα από γεγονότα τόσο τραγικά, την καταστροφή του αεροσκάφους μας και τον θάνατο ενός πιλότου; Είναι ένα απαραίτητο μέτρο και το υπουργείο Εξωτερικών έκανε καλά που προειδοποίησε τους πολίτες μας για τον κίνδυνο παραμονής στην Τουρκία", ανέφερε ο Πούτιν σε δηλώσεις που αναμεταδόθηκαν από την τηλεόραση.

Η στρατιωτική βάση της Ρωσίας στη Λατάκεια θα ενισχυθεί με πυραύλους S-400 ανακοίνωσε ο Ρώσος υπουργός Αμυνας. Ο ίδιος είπε ότι μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους θα ακολουθηθούν τρία βήματα: Κάλυψη αέρος από πολεμικά αεροσκάφη, ενίσχυση της Αμυνας με ναυτικές δυνάμεις στις ακτές της Λατάκειας και αναβολή όλων των στρατιωτικών επαφών με την Τουρκία.

Προηγουμένως το TOC έγραφε

Σε νέα φάση περνούν οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις μετά την κατάρριψη ρωσικού Σουχόι 24 από τις ένοπλες δυνάμεις της γειτονικής χώρας στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Παρά τους μύδρους που εξαπέλυσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγορώντας την Άγκυρα για «πισώπλατη μαχαιριά» και συνεργασία με τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους, τα «αντίποινα» της Μόσχας έχουν περιοριστεί μέχρι στιγμής σε διπλωματικό επίπεδο και αναμένεται να δημιουργήσουν «ψυχροπολεμικό» κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες. Ενδεικτικό είναι ότι μία από τις πρώτες κινήσεις των ρώσων ήταν η διακοπή κάθε στρατιωτικής συνεργασίας και επικοινωνίας με την Άγκυρα. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά και έντονο προβληματισμό διεθνείς αναλυτές παρακολουθούν τις εξελίξεις, αναμένοντας αν η «σκληρή ρητορική» του Πούτιν θα οδηγήσει τελικώς σε στρατιωτικά αντίποινα.

Η κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους βάζει ένα ακόμη σοβαρό πρόσκομμα στην πολυπόθητη «μεγάλη συμμαχία κατά του ISIS» που επιθυμεί να θεμελιώσει ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, με μπαράζ διπλωματικών επαφών που πραγματοποιεί αυτή την εβδομάδα με κορυφαίους ηγέτες. Τα νέα δεδομένα ανατρέπουν το ενδεχόμενο άμεσης και συντονισμένης δράσης μεταξύ ΗΠΑ-Γαλλίας-Ρωσίας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, καθώς πλέον μια χώρα του ΝΑΤΟ -η Τουρκία- βρίσκεται σε ανοιχτή διαμάχη με τη Ρωσία.

Και σε επίπεδο των διμερών σχέσεων Άγκυρας-Μόσχας, όμως, οι συνέπειες της νέας κατάστασης αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σοβαρές, ιδίως στο θέμα της ενεργειακής συνεργασίας, κάτι που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να αποβεί προς όφελος της Αθήνας.

Πολιτική ή στρατιωτική χειρονομία;

Πολλοί είναι οι αναλυτές που βλέπουν πίσω από την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους εκτός από μια στρατιωτική και μια πολιτική χειρονομία. Και τούτο διότι δεν είναι πρώτη φορά που ρωσικά αεροπλάνα επιχειρούν κοντά στα τουρκικά σύνορα, στο έδαφος της Συρίας. Αξίζει να σημειωθεί πως η τουρκική κίνηση έρχεται τέσσερις μόλις ημέρες μετά τις αιτιάσεις που διατύπωσε η Άγκυρα ότι η Μόσχα βομβάρδισε τους τουρκομάνους στη Β. Συρία.

Για όσους παρακολουθούν τα πράγματα στην περιοχή από κοντά το γεγονός προκαλεί σαφώς αλγεινή εντύπωση, όχι όμως έκπληξη. Η Μόσχα αποτελεί τον βασικό υποστηρικτή του καθεστώτος Ασάντ, αντιθέτως οι σχέσεις Άγκυρας-Δαμασκού είναι γνωστό πως μόνο καλές δεν είναι. Από την έναρξη της ρωσικής εμπλοκής στη Συρία, η Τουρκία παρακολουθεί με προσοχή τις κινήσεις της στρατιωτικής μηχανής του Πούτιν, καθώς ανησυχεί ότι οι ανακατατάξεις στην περιοχή μπορεί να ενισχύσουν τις αυτονομιστικές τάσεις των κουρδικών πληθυσμών στα σύνορά της στο Νότο. Σε αυτό το πλαίσιο ο Ερντογάν προωθεί με επιμονή την ιδέα δημιουργίας μιας ασφαλούς ζώνης στην περιοχή που ελέγχεται από τους Κούρδους, με πρόσχημα την ανάσχεση του ISIS, αλλά απώτερο στόχο την αποτροπή ενός ανεξάρτητου -de facto- κουρδικού κράτους, όπως εκείνο που υπάρχει στο Ιράκ. Αυτός ακριβώς ο σχεδιασμός ανετράπη όταν η Μόσχα αποφάσισε να εμπλακεί στη μάχη κατά του ISIS, επεκτείνοντας βεβαίως τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις της και στα εδάφη της βορειοδυτικής Συρίας, όπου κατά γενική ομολογία η δράση του ISIS δεν είναι έντονη.

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις που σημειώθηκαν στο Παρίσι και την απόφαση του Ολάντ να επιδιώξει μια διευρυμένη συμμαχία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους με τη συνεργασία ΗΠΑ, Ρωσίας και Γαλλίας, αυξήθηκαν οι φωνές που τόνιζαν την ανάγκη συμμετοχής των τοπικών δυνάμεων -μεταξύ αυτών και των Κούρδων- με δυνάμεις εδάφους, καθώς καμία από τις χώρες της Δύσης δεν φαίνεται προς το παρόν διατεθειμένη να στείλει δικές της χερσαίες δυνάμεις. Η κίνηση της Άγκυρας ανατρέπει -όπως όλα δείχνουν- και ένα τέτοιο σχέδιο που θα υπονόμευε τον κεντρικό ρόλο που ακόμη διαδραματίζει στην περιοχή. Το ενδεχόμενο μιας διευρυμένης και κυρίως συντονισμένης συμμαχίας κατά του ISIS μοιάζει πλέον αρκετά δύσκολο, τη στιγμή που το ΝΑΤΟ εξέφρασε τη στήριξή του στη Άγκυρα. Aπό την αρχή η Τουρκία δεν είδε με καθόλου καλό μάτι τη ρωσική εμπλοκή στη μάχη κατά του ISIS, ούτε βεβαίως την «επαναπροσέγγιση» της Μόσχας με τη Δύση και με κάθε τρόπο έσπευδε να ξεκαθαρίσει πως δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί παρεμβάσεις σε χώρους όπου διακυβεύονται συμφέροντά της.

Θα λάβουν στρατιωτική μορφή τα αντίποινα της Ρωσίας;

Ανοιχτό παραμένει μέχρι στιγμής το ενδεχόμενο τα αντίποινα της Ρωσίας να λάβουν στρατιωτική μορφή, με τις περισσότερες εκτιμήσεις των αναλυτών να συγκλίνουν στο ότι στην παρούσα φάση οι «σοβαρές συνέπειες» για τις οποίες μίλησε ο Πούτιν δεν θα οδηγήσουν σε ανοιχτή σύρραξη.

«Υποψιάζομαι ότι ούτε η Μόσχα ούτε οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές νατοϊκές δυνάμεις θα θέλουν να αφήσουν την κατάσταση να πάει πολύ μακριά», αναφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Mark Galeotti. «Η Ρωσία δεν μπορεί να έχει διπλωματικούς πολέμους σε πολλά μέτωπα και από τη μεριά της η Ευρώπη σαφώς επιθυμεί η Μόσχα να αποτελέσει μέρος της λύσης στη Συρία και ίσως στην Ουκρανία. Υπάρχουν επίσης πολλές πρωτεύουσες που ανησυχούν για την ατζέντα της Τουρκίας και τον ρόλο της στην περιοχή», προσθέτει.

«Η αρχική αντίδραση του Πούτιν που έκανε λόγο για πισώπλατη μαχαιριά από τους συνεργάτες των τζιχαντιστών ήταν πράγματι επιθετική. Ωστόσο ο Πούτιν ξέρει καλά να χρησιμοποιεί τη σκληρή ρητορική και έχει ευρύτερα συμφέροντα στην περιοχή», αναφέρει ο Ian Bremmer, αναλυτής στο Eurasia Group στο Business Insider.

Την άποψη ότι η σκληρή ρητορική θα διατηρηθεί ανάμεσα στην Άγκυρα και τη Μόσχα, χωρίς ωστόσο να οδηγήσει σε στρατιωτική κλιμάκωση υποστηρίζει και το Stratfor. «Η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού δεν προμηνύει κάποια άμεση στρατιωτική κλιμάκωση ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ρωσία» αναφέρει το Stratfor και προσθέτει: «Οι δύο πλευρές αναμένεται να διαχειριστούν την κρίση που θα προκύψει από το περιστατικό μέσω της διπλωματικής οδού και μέσω επιπρόσθετων επαφών σε στρατιωτικό επίπεδο για να ορίσουν καλύτερα τις περιοχές που επιχειρούν».

«Δεν θα υπάρξει ολοκληρωτική κρίση», αναφέρει ο W. Piccoli στο Politico. «Η Άγκυρα δεν είναι σε θέση να αμφισβητήσει τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία. Αν και το ΝΑΤΟ θα παράσχει κάποια διπλωματική στήριξη, είναι επίσης πιθανό να ασκήσει πίεση στην Τουρκία για να υιοθετήσει μια πιο συγκρατημένη στάση», προσθέτει.

Σε τουρισμό και ενεργειακά η πρώτη αντίδραση της Ρωσίας

To γεγονός ότι μια ευθεία σύρραξη δεν φαίνεται ως το πιθανότερο ενδεχόμενο δεν σημαίνει ότι η Ρωσία δεν θα προχωρήσει σε σημαντικές κυρώσεις κατά της Άγκυρας.

Μια από τις πρώτες κινήσεις της Μόσχας ήταν η ανακοίνωση του μεγαλύτερου ρωσικού οργανισμού τουρισμού να ακυρώσει όλα τα πακέτα διαμονής για ρώσους τουρίστες στην Τουρκία. Και μάλιστα με σαφή στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης, καθώς όπως γνωστοποίησε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών οι ζημιές των πρακτόρων θα καλυφθούν από το κράτος. Η κίνηση αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς οι ρώσοι τουρίστες αντιπροσωπεύουν περίπου το 12% του τουρκικού τουρισμού.

Εκεί ωστόσο που η ρωσική αντίδραση αναμένεται να γίνει περισσότερο αισθητή είναι δίχως αμφιβολία το πεδίο της ενεργειακής συνεργασίας. Υπενθυμίζεται πως μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας γίνονται ήδη συζητήσεις για τη δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου, του περίφημου Turkish Stream. Σύμφωνα με τους αρχικούς σχεδιασμούς ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο προς την Τουρκία και κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. «Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να περιμένουμε περαιτέρω καθυστέρηση αν όχι ακύρωση του εγχειρήματος» του Turkish Stream, ανέφερε στο Politico η Simone Tagliapietra από το think-tank Bruegel. Ακόμη, όπως αναφέρει το Politico, η Ρωσία είναι μεγαλύτερος πάροχος φυσικού αερίου στην Τουρκία. «Αν Ρωσία χρησιμοποιήσει τους ενεργειακούς δεσμούς με την Τουρκία ως γεωπολιτικό όπλο, η κατάσταση θα δυσκολέψει πολύ για την Τουρκία», σημειώνει η S. Tagliapietra. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε ωστόσο να ευνοήσει το γεωστρατηγική θέση της Αθήνας στην πορεία του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Διαβάστε ακόμα:

Πολεμικό συμβούλιο στη Ρωσία: Ετοιμάζουν τα αντίποινα

Ομπάμα - Ολάντ: Η Τουρκία έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr