Σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και το Ιράκ, με τους διεθνείς παράγοντες που εμπλέκονται να πληθαίνουν και τη στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ να μην προχωρήσουν -όπως είχαν κάνει στο παρελθόν- σε αποστολή χερσαίων δυνάμεων να δημιουργεί ένα επιχειρησιακό κενό, δεδομένης της γενικής παραδοχής ότι η μάχη κατά των τζιχαντιστών δεν πρόκειται να κερδηθεί χωρίς στρατεύματα εδάφους.
Η αμερικανική ηγεσία φαίνεται να πιστεύει πως η εξεύρεση μιας λύσης για την πολιτική μετάβαση στη Συρία θα επιτρέψει στα συριακά και άλλα αραβικά στρατεύματα να συνασπιστούν και να αναλάβουν εκείνα δράση εναντίον του ISIS, επιχειρώντας έτσι να θεμελιώσει ένα νέο μοντέλο δυτικής παρέμβασης στη Μέση Ανατολή που θα περιλαμβάνει τη συμμετοχή και τη συνεργασία των τοπικών δυνάμεων. Η νέα ωστόσο στρατηγική προσκρούει προς το παρόν στο γεγονός ότι οι τοπικοί και περιφερειακοί παίκτες που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με το συριακό ζήτημα έχουν σαφώς αντιτιθέμενα συμφέροντα στη χώρα και εμφανώς διαφορετική άποψη για το μέλλον του Μπασάρ Αλ-Άσαντ.
Το νέο μοντέλο παρέμβασης στη Μέση Ανατολή
Η επιμονή της διοίκησης Ομπάμα να μην στείλει χερσαίες δυνάμεις στη Συρία σηματοδοτεί μια κομβικής σημασίας αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή τα τελευταία χρόνια. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου οι αμερικανικές παρεμβάσεις στην περιοχή βασίζονταν στην ιδέα πως οι δυνάμεις εδάφους θα εξασφάλιζαν μια στρατιωτική νίκη και συνακόλουθα μια ομαλή πολιτική μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς, το οποίο θα βρισκόταν υπό αμερικανική επιρροή. Σε αυτήν την πορεία, η ενεργός συμμετοχή των τοπικών πληθυσμών ήταν ευκταία αλλά όχι αναγκαία συνθήκη για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Στη βάση αυτής ακριβώς της λογικής, η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του νεώτερου αποφάσισε τη χερσαία εισβολή τόσο στο Αφγανιστάν το 2001 εναντίον των Ταλιμπάν, όσο και το 2003 στο Ιράκ εναντίον του Σαντάμ και των υποστηρικτών του κυβερνητικού κόμματος Μπαθ.
Οι HΠΑ φαίνεται να πιστεύουν ότι μόνο εφόσον υπάρχει ένας σαφής οδικός χάρτης για την πολιτική μετάβαση στη Συρία μπορεί μια χερσαία επέμβαση να έχει αποτέλεσμα και να οδηγήσει σε μια βιώσιμη νέα κατάσταση
Τα αποτελέσματα βεβαίως ήταν κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά. Δέκα και πλέον χρόνια μετά, η Αλ-Κάιντα παραμένει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα παρά τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λάντεν, ενώ στο Ιράκ μια άγνωστη μέχρι πρότινος οργάνωση ονόματι ISIS υποδέχθηκε με ανοιχτές αγκάλες τους «απόκληρους» υποστηρικτές του Μπαθ, θεμελιώνοντας τη γραφειοκρατία της. Την ίδια στιγμή, τα φέρετρα με τις σορούς αμερικανών στρατιωτών επέστρεφαν κατά εκατοντάδες πίσω στην πατρίδα, αφήνοντας την κοινή γνώμη να διερωτάται για το νόημα και την αναγκαιότητα ενός πολέμου στην άλλη άκρη τη γης. Αλλά και στο ιδεολογικό επίπεδο, οι αμερικανικές επεμβάσεις δεν κέρδισαν τη μάχη εναντίον των ακραίων εκφάνσεων του ισλαμισμού. Η «Δικαιοσύνη χωρίς όρια», όπως αρχικά ονομάστηκε η επιχείρηση που αργότερα θα έμενε στην ιστορία ως «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», δεν φαίνεται να συγκίνησε ιδιαίτερα τους τοπικούς πληθυσμούς. Αντιθέτως, αύξησε ακόμη περισσότερο τα ήδη έντονα αντι-αμερικανικά αντανακλαστικά, οδηγώντας αρκετούς στο δρόμο της ριζοσπαστικοποίησης.
Η σημερινή στρατηγική της διακυβέρνησης Ομπάμα στο θέμα της Συρίας φαίνεται να αντιστρέφει τις βασικές παραδοχές του δόγματος της προηγούμενης διοίκησης
Η σημερινή στρατηγική της διακυβέρνησης Ομπάμα στο θέμα της Συρίας δείχνει να αντιστρέφει και τις δύο παραδοχές του προηγούμενου δόγματος. Πρώτον, οι αμερικανοί φαίνεται να πιστεύουν ότι μόνο εφόσον υπάρχει ένας σαφής οδικός χάρτης για την πολιτική μετάβαση στη χώρα και την επόμενη μέρα, μπορεί μια χερσαία στρατιωτική επέμβαση να έχει αποτέλεσμα και να οδηγήσει σε μια βιώσιμη νέα κατάσταση. Και δεύτερον, σε μια τέτοια επέμβαση εδάφους, η συμμετοχή των τοπικών πληθυσμών είναι όχι απλώς επιθυμητή αλλά και αναγκαία προϋπόθεση για την επιτυχία. Κοντολογίς, οι χερσαίες δυνάμεις που πρέπει να δραστηριοποιηθούν είναι εκείνες που βρίσκονται ήδη στην ευρύτερη περιοχή με τις ΗΠΑ να διατηρούν έναν υποστηρικτικό ρόλο, συνεχίζοντας τις αεροπορικές επιδρομές και παρέχοντας εκπαίδευση και εξοπλισμό. Πέραν όλων των άλλων, η αλλαγή στάσης μαρτυρά ότι οι ΗΠΑ παίρνουν στα σοβαρά –για πρώτη φορά ίσως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου- τον λεγόμενο «ιδεολογικό παράγοντα». Μια χερσαία παρέμβαση των ΗΠΑ στην περιοχή θα ενίσχυε αντί να αναχαιτίσει την «ιδεολογία του ISIS», ενδυναμώνοντας το αρχέτυπο του «δυτικού εχθρού» που παρεμβαίνει στρατιωτικά στα πράγματα της Μέσης Ανατολής προς ίδιον όφελος. Αντιθέτως, σε μια ενδεχόμενη επέμβαση από τους λαούς της περιοχής τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.
Το σχέδιο των ΗΠΑ και το παράδειγμα της Υεμένης
«Όλοι γνωρίζουν πως, χωρίς τη δυνατότητα να βρούμε χερσαία στρατεύματα έτοιμα να αντιταχθούν στο Daesh (το αραβικό ακρωνύμιο του Ισλαμικού Κράτους), δεν θα μπορέσουμε να κερδίσουμε πλήρως τη σύγκρουση αυτή μόνο με τα αεροπορικά πλήγματα», δήλωσε πριν από μερικές ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, διευκρινίζοντας ότι έχει στο μυαλό του «συριακά και αραβικά» στρατεύματα και όχι δυτικά. «Αν καταφέρουμε να θέσουμε σε εφαρμογή μια πολιτική μετάβαση, θα επιτρέψουμε να συνασπισθούν όλα τα έθνη και οι οντότητες, ο συριακός στρατός μαζί με την αντιπολίτευση», πρόσθεσε με νόημα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ΗΠΑ, η λύση του πολιτικού ζητήματος στη Συρία θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός μεγάλου συνασπισμού ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τις δυνάμεις τις αντιπολίτευσης κατά του ISIS
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τις αμερικανικής ηγεσίας, η λύση του πολιτικού ζητήματος στη Συρία –η απομάκρυνση του Μπασάρ Άλ-Ασαντ- θα επιτρέψει την δημιουργία ενός μεγάλου στρατιωτικού συνασπισμού ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τις δυνάμεις της Αντιπολίτευσης κατά του Ισλαμικού Κράτους. Σε αυτόν τον συνασπισμό θα μπορούσαν να ενταχθούν και οι Κούρδοι της Συρίας, που κράτησαν την πρώτη γραμμή της αντίστασης εναντίον των τζιχαντιστών στο Κομπάνι. Παραμένει ωστόσο αδιευκρίνιστο εάν μια τέτοια στρατιωτική συνεργασία θα επαρκούσε για την αναχαίτιση των τζιχαντιστών του ISIS.
Σε ανύποπτη στιγμή, ο υπουργός Εξωτερικών ενός παραδοσιακού συμμάχου των ΗΠΑ στην περιοχή, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, έκανε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δήλωση, δίνοντας μια άλλη διάσταση στο θέμα. «Τα ΗΑΕ θα συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε διεθνή προσπάθεια που απαιτεί μια χερσαία επέμβαση για τη μάχη εναντίον της τρομοκρατίας» δήλωσε ο Anwar Gargash και πρόσθεσε: «Οι χώρες της περιοχής πρέπει να αναλάβουν και εκείνες ένα μέρος του βάρους» μιας τέτοιας επέμβασης. Ο Gargash ωστόσο προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, τονίζοντας πως η παγκόσμια στρατηγική εναντίον της τρομοκρατίας δεν είναι πλέον επαρκής και ότι η επέμβαση των αραβικών χωρών στην Υεμένη το 2015 θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «εναλλακτικό μοντέλο» στη δυτική παρέμβαση στην περιοχή. Ποιο είναι όμως ακριβώς αυτό το «εναλλακτικό μοντέλο» στο οποίο αναφέρεται ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΑΕ.
To παράδειγμα της Υεμένης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «εναλλακτικό μοντέλο» στη δυτική παρέμβαση, δήλωσε ο ΥΠΕΞ των ΗΑΕ.
Το 2015 η Σαουδική Αραβία μαζί με μια συμμαχία άλλων οκτώ αραβικών κρατών (Αίγυπτος, Μαρόκο, Ιορδανία, Σουδάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κουβέιτ, Κατάρ και Μπαχρέιν) επενέβησαν στην Υεμένη για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα του εμφυλίου. Πραγματοποίησαν συντονισμένα αεροπορικά χτυπήματα, ενώ απέστειλαν και δυνάμεις εδάφους. Πρόκειται ίσως για μία από τις λίγες περιπτώσεις στην ιστορία της Μέσης Ανατολής που τόσα αραβικά κράτη συνασπίστηκαν γύρω από έναν κοινό στόχο.
Η δύσκολη πολιτική εξίσωση
H πραγμάτωση των αμερικανικών σχεδίων φαίνεται ωστόσο ότι δεν είναι μια καθόλου εύκολη υπόθεση. Και τούτο διότι αν η μάχη κατά του ISIS περνά μέσα από τη λύση για την πολιτική μετάβαση στη Συρία, οι παράγοντες και τα κράτη που εμπλέκονται στο συριακό ζήτημα είναι πλέον πολλά και έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Αυτά μπορεί να έχουν ως επίκεντρο την τύχη του Μπασάρ Αλ-Άσαντ, ουσιαστικά όμως αφορούν το ποιος θα εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη περιφερειακή ισχύ την επόμενη μέρα στην περιοχή.
Ρωσία και Ιράν υποστηρίζουν την παραμονή του Άσαντ στην Συρία, γεγονός που καθιστά αδύνατη κάθε απόπειρα σύγκλισης των αντικαθεστωτικών δυνάμεων με το συριακό στρατό. Για τη Ρωσία ο Άσαντ αποτελεί τον τελευταίο σύμμαχο στη Μέση Ανατολή και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση του ζωτικού χώρου επιρροής της στην περιοχή. Ο Άσαντ είναι όμως παραδοσιακός σύμμαχος και του Ιράν, ενώ οι ιρανικές μυστικές υπηρεσίες παρέχουν συμβουλές στον συριακό στρατό από την αρχή του εμφυλίου. «Ο Μπασάρ αλ-Ασαντ είναι η κόκκινη γραμμή της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν γιατί εξελέγη πρόεδρος από τον συριακό λαό. Οι πολίτες της Συρίας πρέπει να αποφασίσουν για την τύχη τους και ουδείς εκτός των συνόρων της Συρίας μπορεί να επιλέξει για τον συριακό λαό», δήλωσε πριν από μερικές ημέρες ο Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί, ανώτατος σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Από την άλλη, η συμμετοχή των Κούρδων της Συρίας σε έναν στρατιωτικό συνασπισμό κατά του ISIS –κάτι που δεν αποκλείουν οι ΗΠΑ αλλά ούτε η Ρωσία- αποτελεί «κόκκινο πανί» για την Τουρκία, η οποία φοβάται την ενίσχυση των αυτονομιστικών τους τάσεων και τη δημιουργία ενός de facto κουρδικού κρατιδίου όπως εκείνου στο Ιράκ. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία και τα αραβικά κράτη σύμμαχοι των ΗΠΑ θεωρούν ότι η όποια συμφωνία για την πολιτική μετάβαση στη Συρία πρέπει να βγάζει άπαξ και δια παντός τον Άσαντ από το πολιτικό παιχνίδι. Στην Ευρώπη, η Γαλλία –που ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι- εμφανίζεται πλέον πρόθυμη να αποδεχθεί ένα μεταβατικό καθεστώς στο οποίο ο Άσαντ θα διαδραματίζει κάποιο ρόλο -όχι όμως κυρίαρχο- αρκεί να ανοίξει ο δρόμος για να πληγεί καίρια το Ισλαμικό Κράτος.
Το πρόσφατο περιστατικό με την κατάρριψη του ρωσικού Σουχόι από την Τουρκία στα τουρκο-συριακά σύνορα μαρτυρά δίχως αμφιβολία πως η πολιτική εξίσωση για το μέλλον της Συρίας και άρα τη μάχη κατά του ΙSIS είναι δύσκολη και έχει συνέπειες όχι μόνο για την περιοχή αλλά και για την παγκόσμια τάξη. Και αν το παλαιό παρεμβατικό μοντέλο της Δύσης στη Μέση Ανατολή –με όλα τα αρνητικά παρελκόμενά του- δείχνει να φτάνει σε ένα τέλος, το νέο απέχει ακόμη πολύ από το να λάβει «σάρκα και οστά».
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr
![Γεωργιάδης για μέτρα της ΔΕΘ: "Τι περιμένετε, δηλαδή, να δώσει ο Μητσοτάκης από ένα Πόρσε στον καθένα;" [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/crop/both/42/421a90b5c49e492da29411a127831aa3.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Εκτεταμένοι έλεγχοι της τροχαίας στα σχολικά λεωφορεία - Επεσαν πρόστιμα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/207x116/cu608x359/0,11,608,352/crop/both/0f/0fa2901953814e40a5dda67836dc8014.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![ΗΠΑ: Η στιγμή της σφαγής 23χρονης Ουκρανής από 35χρονο σε βαγόνι - Τη μαχαίρωσε πισώπλατα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/f7/f740c69c5f3145718b802c34b57744c1.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Σι, Πούτιν και Κιμ μαζί στην παρέλαση στην Κίνα - Ο Τραμπ τους κατηγορεί για συνωμοσία [εικόνες - βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x414/0,65,608,406/crop/both/2c/2cf7ec60888d4c098728314a23c83943.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Πυροβολισμοί στη Μινεσότα: 12χρονη ομογενής ανάμεσα στους τραυματίες της επίθεσης στην εκκλησία [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,79,608,320/crop/both/24/2474f42f8cd04c8e892977f59c247a6c.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Ρεπουμπλικανή υποψήφια στο Τέξας καίει το Κοράνι με φλογοβόλο - Είναι μετανάστρια από την Κολομβία [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x521/0,40,608,381/crop/both/2c/2ca32b1044bf4f799092fdf45b8faf4b.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Τεράστιο σύννεφο σκόνης κατάπιε το Φοίνιξ της Αριζόνα: Το φαινόμενο "χαμπούμπ" οδήγησε σε μηδενική ορατότητα [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu609x399/0,0,609,342/crop/both/26/26b2c13ea88048a58697e1fead55ea9f.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![ΗΠΑ: Ένοπλοι άνοιξαν πυρ σε πάρκο της Νέας Υόρκης - 1 νεκρός και 4 τραυματίες [εικόνες-βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x396/0,94,608,335/crop/both/fc/fc7d516561dd4a42b99eb0abb950eaaf.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Παραμυθένιος γάμος στην Κεφαλονιά: Ο Άρης Κουρκουμέλης παντρεύτηκε λίγο πριν γίνει βοηθός υφυπουργού των ΗΠΑ [εικόνες]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/crop/both/a4/a4d9f0fc7bc14a55a4bbadbd15b4deb0.jpg?quality=60&404=default&v=2)
![Διαδηλωτές γιούχαραν τον Βανς ενώ μοίραζε μπέργκερ σε στρατιώτες της Εθνοφρουράς στην Ουάσινγκτον [βίντεο]](https://www.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/p/500x280/cu608x405/0,27,608,368/crop/both/0b/0b46e455cde14057912cb9d4b2dafb35.jpg?quality=60&404=default&v=2)
