Το προσφυγικό αλλάζει τους πολιτικούς συσχετισμούς της ΕΕ

Τις εύθραυστες ισορροπίες εντός της Ένωσης αλλά και τους ευρωπαϊκούς «σκελετούς που βρίσκονται στη ντουλάπα» επαναφέρουν στο προσκήνιο με άμεσο και πιεστικό τρόπο οι ραγδαίες εξελίξεις στο προσφυγικό. Η μεταστροφή της Μέρκελ από την πολιτική των ανοιχτών θυρών σε μια πολιτική που μετατρέπει σε φρούριο την Ευρώπη και βέβαια τη Γερμανία και η απόφασή της συνάψει διμερείς συμφωνίες επαναπροώθησης προκειμένου να διασώσει τον κυβερνητικό συνασπισμό στη Γερμανία κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν ντόμινο εξελίξεων από γειτονικά κράτη όπως η Αυστρία.

Μετά από ένα θρίλερ εκβιαστικών διαπραγματεύσεων το CDU και το CSU φαίνεται ότι κατέληξαν σε μια συμφωνία με πολλές ασάφειες. «Διαδικασίες μεταφοράς» αντί για κλειστά κέντρα ασύλου, επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης αιτήσεων ασύλου και επαναπροώθηση των προσφύγων που έχουν υποβάλει αίτηση σε άλλη χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τα βασικά σημεία της συμφωνίας των τριών κυβερνητικών εταίρων.

Την ίδια στιγμή, η πίεση των υπερσυντηρητικών λαϊκιστών και ηγετών που τάσσονται αναφανδόν κατά της μετανάστευσης οδήγησε την ΕΕ στην τελευταία σύνοδο Κορυφής σε μια συμφωνία που ουσιαστικά στέλνει το μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν θέλει μετανάστες και πρόσφυγες. “Πηγαίνετε πίσω και να μείνετε στις χώρες σας - αυτό ήταν το μήνυμα που περνούσε ανάμεσα στις γραμμές και πίσω από το γραφειοκρατικό ύφος της ανακοίνωσης” αναφέρει χαρακτηριστικά το Politico.

Μόλις τρία χρόνια πριν, η Άνγκελα Μέρκελ άνοιγε τα σύνορα της Γερμανίας στα κύματα των προσφύγων και των μεταναστών, κυρίως Σύριων που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον πόλεμο, καθιερώνοντας το σύνθημα “Μπορούμε να τα καταφέρουμε”. Παρά το γεγονός ότι οι ροές έχουν μειωθεί κατά 95% από το 2015, το μήνυμα που δείχνει να εκπέμπει σήμερα η Ευρώπη είναι τελείως διαφορετικό. Το στοιχείο όμως αυτό αναδεικνύει με γλαφυρό τρόπο τις πολιτικές ανακατάξεις που έχουν συντελεστεί τόσο στο επίπεδο των ηγεσιών των κρατών της ΕΕ και των εσωτερικών πολιτικών συσχετισμών της κάθε χώρας όσο και στο επίπεδο των συμμαχίων στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Επιχειρώντας μια χαρτογράφηση των τελευταίων, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι αυτή τη στιγμή, σε σχέση με το προσφυγικό-μεταναστευτικό, η ΕΕ είναι διαιρεμένη σε τέσσερις επιμέρους ομάδες.

1) Η ομάδα των σκληρών και η Αυστρία

Την πιο σκληρή στάση τηρούν από την αρχή της κρίσης του 2015 οι λεγόμενες χώρες του Βίζεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία). Οι συγκεκριμένες χώρες απέρριψαν εξαρχής και ουσιαστικά κατάφεραν να ακυρώσουν την βασική πρόταση για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης στο αρχικό και πιο κρίσιμο στάδιό της, την υποχρεωτική ποσόστωση στην ανακατανομή των προσφύγων. Στην ομάδα αυτή οφείλεται, μεταξύ άλλων παραγόντων, και η αδυναμία της ΕΕ να αρθρώσει έναν συνεκτικό και αποτελεσματικό λόγο στο συγκεκριμένο θέμα, στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής. Με την ομάδα των σκληρών του Βίζεγκραντ φαίνεται να φλερτάρει την τελευταία περίοδο και η Αυστρία του Σεμπάστιαν Κουρτς, η οποία σημειωτέον από την 1η Ιουλίου έχει αναλάβει και την προεδρία της ΕΕ. Χαρακτηριστική των προθέσεων της Βιέννης ήταν πάντως η δήλωση της κυβερνητικής ηγεσίας, σύμφωνα με την οποία εάν τελικώς η Γερμανία προχωρήσει στη δημιουργία κέντρων τράνζιτ τότε «η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι έτοιμη να λάβει ειδικά μέτρα για να προστατεύσει τα νότια σύνορά της».

2) Η Ιταλία

Στην ομάδα των σκληρών ανήκει πλεόν και η Ιταλία, η οποία απειλώντας με βέτο την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής κατάφερε να επιβάλει αρκετές από τις θέσεις της στο κείμενο συμπερασμάτων. Μία από αυτές αφορά τη δημιουργία περιφερειακών κέντρων αποβίβασης στις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Επρόκειτο για ένα βασικό αίτημα της Ιταλίας, η οποία επιθυμεί να μεταφέρει το βάρος και την ευθύνη για τις διασώσεις στη Μεσόγειο στην ακτοφυλακή της Λιβύης, μια κίνηση που πολύ αβέβαια αποτελέσματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σκλήρυνση της ιταλικής στάσης, λόγω της νέας κυβέρνησης και της ακραίας ρητορικής του επικεφαλής της Λέγκας και υπουργού Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, καθώς και τα νέα μέτρα που έχει λάβει η ιταλική κυβέρνηση είναι πιθανόν να οδηγήσουν τους διακινητές να αναλαμβάνουν μεγαλύτερα ρίσκα στη Μεσόγειο κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους προσφύγων στην προσπάθειά τους να περάσουν στην Ευρώπη. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, οι θάνατοι προσφύγων και μεταναστών στη θάλασσα της Μεσογείου ξεπερνούν τους 1.000.

3) Η συμμαχία (;) Γερμανίας-Γαλλίας

Κατά τη διάρκεια της περίφημης συνάντησης της Άνγκελα Μέρκελ και του Εμανουέλ Μακρόν στο Βερολίνο, η γερμανίδα καγκελάριος, πιεζόμενη ακόμη τότε από τον κυβερνητικό βαυαρό εταίρο, δέχθηκε να ανοίξει ορισμένα από τα ζητήματα που έθετε ο γάλλος πρόεδρος αναφορικά με την ανάγκη μεταρρύθμισης των δομών της ευρωζώνης, προκειμένου να κερδίσει τη στήριξή του στην ανάγκη μιας κοινής απάντησης στο μεταναστευτικό. «Να ενισχύσουμε τη στελέχωση της Frontex.

Ο στόχος μας παραμένει μια Ευρωπαϊκή απάντηση πάνω στο μεταναστευτικό ζήτημα», είχε δηλώσει τότε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ. Η απάντηση αυτή ήταν -όπως αποδείχθηκε από το ίδιο το κείμενο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ που ακολούθησε- ανεπαρκής, προκαλώντας μια σειρά ενεργειών από μέρους της καγκελαρίου που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Εκείνο που θα πρέπει όμως να τονιστεί είναι ότι η Γαλλία εμφανίστηκε αρνητική ακόμη και στη δημιουργία ενός ελεγχόμενου κέντρου σε γαλλικό έδαφος στο οποίο θα γινόταν διαχωρισμός παράτυπων μεταναστών από εκείνους που δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Η δημιουργία τέτοιων κέντρων προβλέπεται από την απόφαση της Συνόδου της ΕΕ, αλλά σε εθελοντική βάση.

4) Οι υπόλοιπες χώρες του Νότου: Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία

Παρεμφερή στάση, χωρίς ωστόσο να μπορεί κανείς να μιλήσει για μέτωπο ή για οργανωμένη ομάδα, τηρούν οι άλλες τρεις χώρες του Νότου πλην της Ιταλίας, καθώς εμφανίζονται υπέρ ευρωπαϊκών λύσεων στο προσφυγικό. Σημειώνεται ότι η Ισπανία και η Ελλάδα συμφώνησαν με την Γερμανία διμερώς να αποδεχθούν επαναπροωθήσεις από το γερμανικό έδαφος.

Όπως σημειώνεται στο κείμενο της συμφωνίας, «η Ελλάδα και η Ισπανία είναι έτοιμες να επαναδεχτούν τους αιτούντες άσυλο που θα εντοπιστούν στο μέλλον στα σύνορα της Γερμανίας με την Αυστρία από τις γερμανικές αρχές και η είσοδός τους έχει καταγραφεί από το σύστημα Eurodac (σ.σ. ευρωπαϊκό σύστημα παραβολής των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο) στις προαναφερόμενες χώρες», ενώ «η Γερμανία θα δεχτεί σταδιακά και θα ολοκληρώσει την επανένωση των οικογενειών από την Ελλάδα και την Ισπανία, στοχεύοντας να διασφαλίσει την ενότητα των οικογενειών».

Φωτογραφία: Reuters

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr