Όταν η βασίλισσα Ελισάβετ ανέβηκε στο θρόνο στην ηλικία των 25 ετών, ο ήλιος μόλις είχε αρχίσει να δύει για τη Βρετανική Αυτοκρατορία.
Τώρα, καθώς αναπαύεται, η κυριαρχία της μοναρχίας είναι λιγότερο τεράστια και η υποταγή των υπηκόων της πιο εθελοντική - αλλά εξακολουθεί να εκτείνεται σε όλη την υφήλιο. Κατά το θάνατό της, η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν αρχηγός κράτους σε 15 χώρες και τελετουργική αρχηγός της πολύ ευρύτερης Κοινοπολιτείας, προεδρεύοντας 2,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων από τον Καναδά έως την Αυστραλία, από τη Τζαμάικα έως τη Γκάνα, από το Πακιστάν έως τα Φίτζι.
Καθώς όμως αναλαμβάνει ο εβδομηντάχρονος γιος της, ο βασιλιάς Κάρολος Γ', οι προοπτικές για τη συγκράτηση αυτού του τεράστιου βασιλείου φαίνονται ζοφερές.
Οι αποικίες πάνω στις οποίες κάποτε κυβερνούσε ο Οίκος των Ουίνδσορ αποτελούν σήμερα την Κοινοπολιτεία, μια χαλαρή συλλογή 56 κρατών μελών που περιστασιακά επωφελούνται από το βρετανικό κράτος. Πολλοί όμως είναι ανήσυχοι, και η πίστη και ο σεβασμός που οι κυβερνήσεις τους δεσμεύτηκαν προς την Ελισάβετ θα δοκιμαστούν από έναν νέο μονάρχη που είναι περισσότερο πολιτικός και λιγότερο βασιλικός.
"Ένιωθαν τόσο μεγάλη αφοσίωση σε αυτήν προσωπικά"
"Ο λόγος για τον οποίο τόσες πολλές χώρες παρέμειναν εντός της ομάδας είναι ότι δεν ήθελαν να την προσβάλουν", δήλωσε η Elisabeth Braw, ανώτερη συνεργάτης του American Enterprise Institute με ειδίκευση στο Ηνωμένο Βασίλειο. "Οι χώρες παρέμειναν με το καθεστώς να την έχουν επικεφαλής του κράτους πολύ περισσότερο απ' ό,τι θα έπρεπε, επειδή ένιωθαν τόσο μεγάλη αφοσίωση σε αυτήν προσωπικά".
Όπως γράφει το Politico, η Αυστραλία εδώ και δεκαετίες βάλλεται από ρεπουμπλικανικά αισθήματα. Αν και το δημοψήφισμα του 1999 σχετικά με το αν θα έπρεπε να αντικατασταθεί η μοναρχία με έναν πρόεδρο ηττήθηκε, ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε διόρισε φέτος τον πρώτο υπουργό της χώρας για να ηγηθεί της μετάβασης προς τη δημοκρατία.
Με τη βασίλισσα να έχει πλέον φύγει και να έχει αντικατασταθεί από τον πολύ λιγότερο λατρεμένο βασιλιά Κάρολο Γ', οι Ρεπουμπλικάνοι στην Αυστραλία ετοιμάζονται για επανάληψη του δημοψηφίσματος. Ωστόσο, αυτό είναι απίθανο να συμβεί βραχυπρόθεσμα, καθώς ο Αλμπανέζε δεσμεύτηκε στην προεκλογική του εκστρατεία νωρίτερα φέτος ότι δεν θα διεξάγει δημοψήφισμα για τη δημοκρατία πριν από τη δεύτερη θητεία του στην εξουσία -αν υποθέσουμε ότι θα την κερδίσει- γεγονός που πιθανότατα απομακρύνει την ψηφοφορία τέσσερα έως πέντε χρόνια.
Πριν από αυτό, οι Αυστραλοί θα ψηφίσουν για ένα πιο επείγον ζήτημα: Κατά την πρώτη θητεία της, η κυβέρνηση Αλμπάνεζ υποσχέθηκε να διεξάγει δημοψήφισμα για τη "φωνή στο κοινοβούλιο" - ένα όργανο που θα κατοχυρωθεί στο αυστραλιανό σύνταγμα και θα επιτρέπει στους Αβορίγινες και τους κατοίκους των Νησιών Τόρες Στρέιτ να παρέχουν συμβουλές στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.
Στη γειτονική Νέα Ζηλανδία, μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της διατήρησης των δεσμών με τη μοναρχία ακόμη και μετά το θάνατο της βασίλισσας, αν και η πρωθυπουργός Τζακίντα Άρντεν αναγνώρισε ότι η Νέα Ζηλανδία πιθανότατα θα προχωρήσει στη μετατροπή της σε δημοκρατία "εντός της ζωής μου".
Στον Καναδά, ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό απέτισε την Πέμπτη φόρο τιμής στη βασίλισσα ως "έναν από τους αγαπημένους μου ανθρώπους στον κόσμο", αλλά το έθνος του δεν έχει την ίδια αγάπη για τον γιο της. Μια δημοσκόπηση του 2021 από το μη κερδοσκοπικό Ινστιτούτο Angus Reid διαπίστωσε ότι μόνο το 34% των ερωτηθέντων θα υποστήριζε την παραμονή του βασιλιά Καρόλου ως αρχηγού του κράτους.
Τα Μπαρμπέιντος έγιναν δημοκρατία το 2021 και ο πρωθυπουργός της Τζαμάικα Άντριου Χόλνες ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα επιδιώξει επίσης να "γίνει ανεξάρτητο" έθνος κατά την επίσκεψη του εγγονού της βασίλισσας πρίγκιπα Γουίλιαμ νωρίτερα φέτος.
Η περίοδος πένθους - και η ευρέως διαδεδομένη αγάπη - για τη βασίλισσα θα "παγώσει" προσωρινά τις προσπάθειες για την αποκοπή του ομφάλιου λώρου.
Ο Tom Freda, ο εθνικός διευθυντής της οργάνωσης Citizens for a Canadian Republic, αρνήθηκε να σχολιάσει τα επόμενα βήματα μέχρι να ολοκληρωθεί η κηδεία της βασίλισσας σε κάτι περισσότερο από μία εβδομάδα, αν και η οργάνωση εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία σημειώνει ότι η βασίλισσα "έχει καταγραφεί ότι τρέφει συμπάθεια" για τα δημοκρατικά αισθήματα. Η ομάδα New Zealand Republic κράτησε παρόμοια στάση, εκφράζοντας σε ανακοίνωσή της "συλλυπητήρια" για τη βασιλική οικογένεια και αρνούμενη να κάνει οποιοδήποτε περαιτέρω δημόσιο σχόλιο μέχρι να ολοκληρωθεί η κηδεία.
Ο μήνας του μέλιτος για τον βασιλιά Κάρολο θα είναι σύντομος
Αλλά ο μήνας του μέλιτος για τον βασιλιά Κάρολο θα είναι σύντομος και σύντομα θα πρέπει να εδραιώσει την κυριαρχία του και να κερδίσει την αγάπη που κέρδισε η μητέρα του επί επτά δεκαετίες. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια θετικά σημάδια.
Η Κοινοπολιτεία έχει μια λίστα αναμονής χωρών για ένταξη στην οποία περιλαμβάνονται το Νότιο Σουδάν και το Σουρινάμ, και οι δύο πρώην βρετανικές αποικίες. Η διαδικασία για την ένταξη στην εθελοντική ένωση μπορεί να διαρκέσει χρόνια και περιλαμβάνει την προθυμία να αναγνωριστεί ο βασιλιάς ως τελετουργικός επικεφαλής του οργανισμού.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι είναι δύσκολο να δει κανείς την αξία: Οι επιχειρήσεις της ομάδας και η χρηματοδότηση των προγραμμάτων σε όλο τον κόσμο χρηματοδοτούνται από τα κράτη μέλη, και το Ηνωμένο Βασίλειο το 2020 συνεισέφερε μόλις 5 εκατομμύρια λίρες.
"Η Κοινοπολιτεία είναι μια κοινότητα ομοϊδεατών εθνών, χωρών που αποτελούσαν μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας", δήλωσε ο Braw. "Είναι στην πραγματικότητα μια κοινότητα φιλίας μεταξύ εθνών και ... το μόνο υλικό όφελος είναι να κληθείς να αγωνιστείς στους Αγώνες της Κοινοπολιτείας".
Ήταν μια ομάδα για την οποία η βασίλισσα ήταν παθιασμένη, δεσμευόμενη να δώσει "την καρδιά και την ψυχή της κάθε μέρα της ζωής της" στην Κοινοπολιτεία σε μια ομιλία της το 1953.
"Δεν μπορείτε να υπερτονίσετε αρκετά τη σημασία της βασίλισσας για την Κοινοπολιτεία, είχε κάνει έργο ζωής την υποστήριξη της Κοινοπολιτείας", δήλωσε η Sue Onslow, διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινοπολιτειακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. "Υπήρξε η απόλυτα αφοσιωμένη υπέρμαχος του διεθνούς οργανισμού".
Η Γενική Γραμματέας της Κοινοπολιτείας Πατρίσια Σκότλαντ απέτισε φόρο τιμής στη βασίλισσα την Πέμπτη, σημειώνοντας ότι η βασίλισσα είχε χάσει μόνο μία ετήσια συνάντηση των αρχηγών κυβερνήσεων της Κοινοπολιτείας μεταξύ 1971 και 2018.
"Η ανάπτυξη και η ζωντάνια της σύγχρονης Κοινοπολιτείας μας είναι προς τιμήν της και απόδειξη της αφοσίωσης, της σοφίας και της ηγεσίας της", δήλωσε η Σκότλαντ.
Ωστόσο, το να γίνει ο βασιλιάς Κάρολος διάδοχός της ως επικεφαλής της Κοινοπολιτείας δεν γίνεται αυτόματα. Οι ηγέτες των χωρών της Κοινοπολιτείας τον αναγνώρισαν επίσημα ως διάδοχο το 2018, μετά την έκφραση της βασίλισσας ότι "επιθυμούσε ειλικρινά" να συμβεί αυτό.
Ο Κάρολος ενδέχεται να έχει μεγαλύτερη επιτυχία στην ηγεσία της Κοινοπολιτείας παρά στην αποτροπή των δημοκρατικών κινημάτων, αν και αντιμετωπίζει συνεχείς πιέσεις για την αντιμετώπιση της σκοτεινής κληρονομιάς του δουλεμπορίου σε πολλές πρώην αποικίες. Ο βασιλιάς εκφώνησε μια ομιλία στη Ρουάντα νωρίτερα φέτος κατά τη διάρκεια της πιο πρόσφατης συνόδου της Κοινοπολιτείας, στην οποία είπε ότι "έχει έρθει η ώρα" να συζητηθούν οι επιπτώσεις της δουλείας και εξέφρασε "λύπη" για την πρακτική αυτή, αλλά απέφυγε να ζητήσει επίσημα συγγνώμη.
"Λέει ότι πρέπει να γίνει μια ανοιχτή και ειλικρινής συζήτηση και ότι η ώρα είναι τώρα", δήλωσε ο Onslow. "Αυτά είναι πολύ σημαντικά ζητήματα στις χώρες της Κοινοπολιτείας ... ιδιαίτερα στις χώρες μέλη της Καραϊβικής".
Σε άλλα θέματα-κλειδιά για την Κοινοπολιτεία, ο βασιλιάς έχει υπάρξει ηχηρός υπέρμαχος, ιδίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, ένα θέμα για το οποίο είναι παθιασμένος εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες. Αλλά ως βασιλιάς, πιθανότατα θα μετριάσει τη ρητορική του στο πλαίσιο της νέας του θέσης, με στόχο να ακολουθήσει τα βήματα της βασίλισσας.
"Ο Κάρολος θα είναι άλλος ένας βασιλικός διπλωμάτης", δήλωσε ο Όνσλοου. Αλλά ο χρόνος θα δείξει αν οι μακρινές του επικράτειες είναι έτοιμες να δεχτούν ένα νέο πρόσωπο στο ίδιο στέμμα.