Για περισσότερα από 40 χρόνια ο σκληρός ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ έχει υπάρξει η ανώτατη εξουσία στην χώρα. Όμως μετά την τελευταία αναζωπύρωση του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οι δυτικές δυνάμεις δεν βλέπουν θετικά την παραμονή του στην εξουσία και τα βλέμματα στρέφονται σε πιθανή αλλαγή του καθεστώτος της χώρας, σύμφωνα με την ανάλυση του Guardian.
Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουήλ Μακρόν, προειδοποίησε κατά της ανατροπής μιας κυβέρνησης "όταν δεν έχεις ιδέα τι θα ακολουθήσει". Ο Μακρόν υποστήριξε ότι ο λαός του Ιράν πρέπει να είναι εκείνος που θα επιλέγει τους κυβερνήτες του.
"Το μεγαλύτερο λάθος σήμερα είναι να επιδιώκουμε, με στρατιωτικά μέσα, την αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, διότι αυτό θα οδηγήσει σε χάος. Πιστεύει κανείς ότι αυτό που έγινε το 2003 στο Ιράκ [εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν] ήταν καλή ιδέα; Πιστεύει κανείς ότι αυτό που έγινε στη Λιβύη την επόμενη δεκαετία [η ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι το 2011] ήταν καλή ιδέα;".
Η αλλαγή καθεστώτος χωρίς σχέδιο είναι στρατηγικό λάθος, δήλωσε ο Μακρόν.
Αντίθετα, ο Φρίντριχ Μερτς, ο Γερμανός καγκελάριος, δήλωσε: "Ο κ. Μακρόν δεν είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο: "Έχουμε να κάνουμε με ένα τρομοκρατικό καθεστώς τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Θα ήταν καλό αν αυτό το καθεστώς έφτανε στο τέλος του".
"Οι αλλαγές καθεστώτων δεν έχουν οδηγήσει πάντα σε θετικά αποτελέσματα, αλλά έχουμε θετικά παραδείγματα. Στη Συρία, το καθεστώς Άσαντ ανατράπηκε και έκτοτε υπάρχει μια νέα κυβέρνηση που προσπαθεί να φέρει ειρήνη στη χώρα", είπε χωρίς όμως να αναφέρει ότι πριν την αλλαγή της κυβέρνησης στην Δαμασκό προηγήθηκαν εννέα χρόνια σκληρού εμφυλίου πολέμου.
Η απομάκρυνση μιας μακροχρόνιας αυταρχικής κυβέρνησης θα μπορούσε να απελευθερώσει απρόβλεπτες καταπιεσμένες δυνάμεις.
Η Δύση δεν έχει πλάνο
Στην περίπτωση του Ιράν - μιας χώρας με διαφορετικές εθνότητες, θρησκείες, πολιτικές και εισοδήματα - δεν έχει γίνει κανένας δυτικός σχεδιασμός για τα επακόλουθα της πιθανής κατάρρευσης του καθεστώτος, γράφει η βρετανική εφημερίδα.
Δεδομένης της ποικιλομορφίας αυτής του Ιράν, υπάρχει φόβος αυτονομισμού δεδομένου ότι οι Πέρσες αποτελούν μόνο το 50% της χώρας. Περίπου το ένα τέταρτο είναι Αζέροι ή Τούρκοι (συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ), ενώ υπάρχουν και Βελούχοι, Κούρδοι, Άραβες και μικρότερες ομάδες Εβραίων, Ασσυρίων και Αρμενίων.
Αν η κυβέρνηση καταρρεύσει, το καθεστώς του Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν και τα πολλά κουρδικά μαχητικά κινήματα θα μπορούσαν να αποσπάσουν εθνοτικά εδάφη από το ιρανικό έδαφος. Πράγματι, η Jerusalem Post έχει προτρέψει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να θέσει ως πολιτικό στόχο ένα ομοσπονδιακό Ιράν, με το σκεπτικό ότι το Ιράν δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί.
Ούτε υπάρχει κάποια εσωτερική οργανωμένη κυβέρνηση σε αναμονή. Τα πολιτικά κόμματα είναι ουσιαστικά απαγορευμένα, πολλές από τις καλύτερες φωνές είναι είτε στη φυλακή, είτε γερασμένες, είτε εξόριστες, είτε σε κατ' οίκον περιορισμό, είτε εργάζονται στο περιθώριο ως δικηγόροι, καλλιτέχνες ή συνδικαλιστές. Οι εξεγέρσεις έχουν κατασταλεί ανελέητα.
Ποιός θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Χαμενεΐ;
Εάν το καθεστώς καταρρεύσει, το πρόσωπο που θα ήθελε περισσότερο να επιστρέψει θριαμβευτικά στο Ιράν είναι ο Ρεζά Παχλαβί, ο εξόριστος γιος του τελευταίου μονάρχη του Ιράν, Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί, ο οποίος ανατράπηκε κατά την επανάσταση του 1979. Περιοδεύει στα αμερικανικά τηλεοπτικά στούντιο λέγοντας ότι το καθεστώς βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης και προσφέρεται ως η κεφαλή μιας δημοκρατικής μετάβασης.
Ακουγόταν σίγουρος αυτή την εβδομάδα, λέγοντας ότι στοιχεία του καθεστώτος μιλούσαν ήδη για αποστασία: "Βλέπουμε έναν ηγέτη που κρύβεται σε ένα καταφύγιο σαν αρουραίος, ενώ πολλά υψηλά στοιχεία φεύγουν από το Ιράν. Εγώ ανέλαβα να ηγηθώ αυτής της εκστρατείας με εντολή των συμπατριωτών μου. Έχω σχέδιο για το μέλλον και την ανάκαμψη του Ιράν".
Υπάρχουν όμως αμφιβολίες σχετικά με την κατανόηση που έχει για το σύγχρονο Ιράν από όπου έφυγε σε ηλικία 17 ετών. Η στενή σχέση του γιου του Σάχη με την ισραηλινή κυβέρνηση και τα σχεδόν εορταστικά του μηνύματα σε μια εποχή που αθώοι πολίτες σκοτώνονταν και ακρωτηριάζονταν από το Ισραήλ, έχει οδηγήσει σε επικρίσεις. Η φυλακισμένη δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Νασρίν Σοτουντέ δήλωσε: "Πρέπει να υπερασπιστούμε το έδαφος του Ιράν - όχι τα λάθη των ηγετών του".
Οι φήμες έχουν εξαπλωθεί για κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης, με τη συζήτηση ότι δύο από τους παλαιότερους ηγέτες του Ιράν, ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ θα μπορούσαν να σχηματίσουν δίδυμο - ενδεχομένως μαζί με τον πρώην πρόεδρο του κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί.
Ένα άλλο σημάδι αλλαγής θα ήταν η απελευθέρωση από τον κατ' οίκον περιορισμό του πρώην προέδρου Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και της συζύγου του, Ζάχρα Ραχναβάρντ, οι οποίοι βρίσκονται σε κατ' οίκον περιορισμό από το 2011.
Η Ραχναβάρντ καταδίκασε το "εγκληματικό χέρι και τον επιθετικό χαρακτήρα του Νετανιάχου, μέσω της κατάφωρης παραβίασης όλων των διεθνών κανόνων", αλλά δήλωσε επίσης ότι ως "πατριώτισσα γυναίκα, προειδοποιώ τους κυβερνώντες να μην επιτρέψουν στον πόλεμο να παραταθεί και να καταναλώσει τη γη και το λαό στις φλόγες".
Τελικά, αν οι δομές καταστολής καταρρεύσουν, όλα θα εξαρτηθούν από τους ίδιους τους Ιρανούς. Πολλοί Ιρανοί απεχθάνονται το καθεστώς - για διάφορους λόγους - αλλά εξίσου απεχθάνονται και όσα κάνει το Ισραήλ.
Οι Ιρανοί λένε ότι αισθάνονται παγιδευμένοι σε έναν πόλεμο που δεν τους ανήκει, περιμένοντας τον θάνατο εκείνων που δεν τους έφεραν τίποτα άλλο παρά σιωπή, βασανιστήρια και φτώχεια.
Αλλά λένε επίσης ότι έχουν δει τι έχει κάνει το Ισραήλ στη Γάζα και δεν θέλουν η Τεχεράνη να γίνει μια άλλη Γάζα.
Υπήρξαν ήδη αρκετές εικόνες πατεράδων που κουβαλούσαν αιμόφυρτα μωρά μέσα από τα ερείπια. Ακόμη και τώρα, καθώς το καθεστώς παραπαίει, η αβεβαιότητα για το τι μπορεί να ακολουθήσει μπορεί να είναι η καλύτερη ευκαιρία επιβίωσής του.