Αυτή την εβδομάδα θα συμπληρωθεί ένας μήνας από το ξημέρωμα της Πέμπτης 24 Φεβρουαρίου όταν ρωσικές δυνάμεις εισέβαλλαν στην Ουκρανία. Διεθνείς αναλυτές έχουν προσπαθήσει από την πρώτη στιγμή να "μπουν στο μυαλό" του Βλαντιμίρ Πούτιν για να εξηγήσουν τον πόλεμο και να προβλέψουν το τέλος του.
Ο τρεις φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ αρθρογράφος των New York Times Τόμας Φρίντμαν αναλύει την κατάσταση, εξηγεί ποια σενάρια έχουν "καεί" και περιγράφει ποια είναι τα δυνατά χαρτιά κάθε πλευράς.
"Ας ελπίσουμε ότι ο Μπάιντεν και ο Ζελένσκι θα θριαμβεύσουν"
"Μετά από έναν μπερδεμένο μήνα, είναι πλέον σαφές ποιες στρατηγικές παίζονται στην Ουκρανία: Παρακολουθούμε το σχέδιο Β του Βλαντιμίρ Πούτιν έναντι των σχεδίων Α του Τζο Μπάιντεν και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ας ελπίσουμε ότι ο Μπάιντεν και ο Ζελένσκι θα θριαμβεύσουν, γιατί το πιθανό σχέδιο Γ του Πούτιν είναι πραγματικά τρομακτικό — και δεν θέλω καν να γράψω αυτό που φοβάμαι ότι θα ήταν το σχέδιο Δ".
"Δεν έχω μυστικές πηγές στο Κρεμλίνο, μόνο την εμπειρία μου έχοντας παρακολουθήσει τον Πούτιν πώς κινήθηκε στη Μέση Ανατολή εδώ και πολλά χρόνια. Ως εκ τούτου, μου φαίνεται προφανές ότι ο Πούτιν, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι το σχέδιο Α που είχε απέτυχε - η προσδοκία του ότι ο ρωσικός στρατός θα έκανε περίπατο στην Ουκρανία, θα καρατομούσε τη "ναζιστική" ηγεσία του και μετά απλώς θα περίμενε καθώς ολόκληρη η χώρα έπεφτε ειρηνικά στην αγκαλιά της Ρωσίας — έχει προχωρήσει στο σχέδιο Β.
Το σχέδιο Β προβλέπει ότι ο ρωσικός στρατός ανοίγει πυρ σκόπιμα εναντίον Ουκρανών πολιτών, σε πολυκατοικίες, νοσοκομεία, επιχειρήσεις και ακόμη και καταφύγια αμάχων —όλα αυτά συνέβησαν άλλωστε τις τελευταίες εβδομάδες— με σκοπό να πιέσει τους Ουκρανούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, δημιουργώντας μια τεράστια προσφυγική κρίση στο εσωτερικό της Ουκρανίας και, ακόμη πιο σημαντικό, μια τεράστια προσφυγική κρίση στα γειτονικά κράτη του ΝΑΤΟ.
Οι πρόσφυγες ως πολιορκητικός κριός
"Ο Πούτιν, υποπτεύομαι, σκέφτεται ότι αν δεν μπορεί να καταλάβει και να κρατήσει όλη την Ουκρανία με στρατιωτικά μέσα και απλώς να επιβάλει τους δικούς του ειρηνευτικούς όρους, το δεύτερο καλύτερο πράγμα για αυτόν θα ήταν να οδηγήσει 5 ή 10 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες, ιδιαίτερα γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους στην Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Δυτική Ευρώπη εν γένει — με σκοπό τη δημιουργία τόσο έντονων κοινωνικών και οικονομικών βαρών που αυτά τα κράτη του ΝΑΤΟ θα πιέσουν τελικά τον Ζελένσκι να συμφωνήσει με οποιουσδήποτε όρους απαιτεί ο Πούτιν για να σταματήσει ο πόλεμος.
"Ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και σιτάρι"... και οι δουλειές συνεχίζονται με τον Bad Boy Putin
Ο Πούτιν πιθανότατα ελπίζει ότι, αν και αυτό το σχέδιο πιθανότατα περιλαμβάνει τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου που θα μπορούσαν να τον καταστήσουν ισοβίως παρία τόσο τον ίδιο όσο τη Ρωσία ως κράτος, η ανάγκη για ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και σιτάρι - και για τη βοήθεια της Ρωσίας στην αντιμετώπιση περιφερειακών ζητημάτων όπως η επικείμενη πυρηνική συμφωνία του Ιράν - θα ανάγκαζε σύντομα την παγκόσμια κοινότητα να συνεχίσει να συναλλάσσεται με τον "Bad Boy Putin" όπως πάντα έκανε στο παρελθόν.
Το σχέδιο Β του Πούτιν φαίνεται να εκτυλίσσεται όπως είχε προγραμματιστεί, ωστόσο, προσκρούει στον Μπάιντεν και τον Ζελένσκι. Το σχέδιο Α του Ζελένσκι, το οποίο υποπτεύομαι ότι εκτυλίσσεται ακόμα καλύτερα από ό,τι ήλπιζε, είναι να πολεμήσει τον ρωσικό στρατό μέχρι να φέρει ισοπαλία στο πεδίο των μαχών, να κάμψει τη βούλησή του και να αναγκάσει τον Πούτιν να συμφωνήσει με τους δικούς του όρους σε μια ειρηνευτική συμφωνία — με ελάχιστο κόστος για τον ηγέτη του Κρεμλίνου. Παρά τη βάρβαρη αιματοχυσία και τους βομβαρδισμούς από τις ρωσικές δυνάμεις, ο Ζελένσκι - σοφά - εξακολουθεί να κρατά το ένα μάτι σε μια διπλωματική λύση, πιέζοντας πάντα για διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν ενώ συσπειρώνει τις δυνάμεις του και τον λαό του.
Ποιο είναι το σχέδιο Α του Μπάιντεν
Το σχέδιο Α του Μπάιντεν, για το οποίο προειδοποίησε ρητά τον Πούτιν πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, σε μια προσπάθεια να τον αποτρέψει, ήταν να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, όμοιες των οποίων δεν έχουν επιβληθεί ποτέ πριν από τη Δύση — με στόχο να στριμώξει τη ρωσική οικονομία. Η στρατηγική του Μπάιντεν - η οποία περιλάμβανε επίσης την αποστολή όπλων στους Ουκρανούς για να πιέσουν στρατιωτικά τη Ρωσία - πετυχαίνει ακριβώς αυτό: ίσως και πέρα από τις προσδοκίες του Μπάιντεν καθώς ενισχύθηκε από εκατοντάδες ξένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, οι οποίες επίσης ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους εκεί — οικειοθελώς ή υπό καθεστώς πίεσης.
Προς έναν βρώμικο συμβιβασμό
Ποιο είναι λοιπόν το κρίσιμο ερώτημα: Η πίεση στις χώρες του ΝΑΤΟ από όλους τους πρόσφυγες που δημιουργεί η πολεμική μηχανή του Πούτιν - όλο και περισσότερο κάθε μέρα - θα υπερισχύσει της πίεσης που δημιουργείται από τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ο στρατός του στο πεδίο των μαχών στην Ουκρανία, αλλά και εξαιτίας της κατάρρευσης της οικονομίας στη Ρωσία;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει πότε και πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος – είτε με ξεκάθαρο νικητή και ηττημένο είτε, ίσως πιο πιθανό, με κάποιο είδος βρώμικου συμβιβασμού που γέρνει υπέρ ή κατά του Πούτιν.
Λέω "ίσως" επειδή ο Πούτιν μπορεί να αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ανεχθεί κανένα είδος ισοπαλίας ή βρώμικου συμβιβασμού. Μπορεί να αισθάνεται ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια ολοκληρωτική νίκη είναι μια ταπείνωση που θα υπονόμευε την αυταρχική του ισχύ που τον κρατά στην εξουσία.
Η Πολωνία κλειδί στην έκβαση αυτού του πολέμου
Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσε να επιλέξει ένα σχέδιο Γ — το οποίο, υποθέτω, θα συνεπαγόταν αεροεπιδρομές ή χτυπήματα με ρουκέτες σε γραμμές ανεφοδιασμού ουκρανικού στρατού πέρα από τα σύνορα στην Πολωνία.
Η Πολωνία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και οποιαδήποτε επίθεση στο έδαφός της θα απαιτούσε από κάθε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ να υπερασπιστεί την Πολωνία.
Θα επιβάλει ο Πούτιν εμπλοκή του ΝΑΤΟ;
Ο Πούτιν μπορεί να πιστεύει ότι εάν μπορέσει να επιβάλει αυτό το ζήτημα, ακόμα και αν ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ διστάζουν να υπερασπιστούν την Πολωνία, η συνοχή του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να σπάσει.
Σίγουρα θα πυροδοτούσε έντονες συζητήσεις σε κάθε χώρα του ΝΑΤΟ —ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες— σχετικά με την άμεση ανάμειξη σε έναν πιθανό Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο με τη Ρωσία. Ό,τι κι αν συμβεί στην Ουκρανία, αν ο Πούτιν μπορούσε να διασπάσει το ΝΑΤΟ, αυτό θα ήταν ένα επίτευγμα που θα μπορούσε να καλύψει όλες τις άλλες απώλειές του.
Σχέδιο Δ χρήσης χημικών ή πυρηνικών: "Ακραία αφελές να το αγνοήσουμε"
Αν όλα τα σχέδια Α, Β και Γ του Πούτιν αποτύχουν, όμως, φοβάμαι ότι θα είναι σαν ένα ζώο που βρίσκεται στριμωγμένο στη γωνιά του και τότε θα μπορούσε να επιλέξει το σχέδιο Δ: εκτόξευση είτε χημικών όπλων είτε της πρώτης πυρηνικής βόμβας μετά το Ναγκασάκι.
Αυτό που γράφω γράφεται δύσκολα και είναι ακόμα πιο δύσκολο να το σκεφτεί κανείς. Αλλά να το αγνοήσουμε ως πιθανότητα θα ήταν ακραία αφελές.