Ως τροχός του άρματος της οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας λειτουργεί η αγορά ακινήτων γεγονός και το οποίο φαίνεται στην ανάπτυξη πλήθους δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο κλάδο του Real Estate.
Ο επικεφαλής της Savills Greece, Δημήτρης Μανουσάκης, μιλάει στο The TOC στο πλαίσιο του αφιερώματος Ελλάδα 2.0 για τα επόμενα βήματα της εταιρείας, τις τάσεις της αγοράς ακινήτων και των περιοχών που θα πρωταγωνιστήσουν στο επόμενο διάστημα.
Ποια είναι τα projects που ετοιμάζετε αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα;
Όπως γνωρίζετε τα περισσότερα μεγάλα έργα που συμμετέχει η εταιρεία μας κινούνται εντός πλαισίου εμπιστευτικότητας, ωστόσο θα σας έλεγα ότι η φάση που διέρχεται σήμερα η ελληνική κτηματαγορά αντικατοπτρίζει και τη γενικότερη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Η εταιρεία μας συνδράμει τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα σε αναπτυξιακές και επενδυτικές πρωτοβουλίες που αφορούν σε έργα στον τουριστικό τομέα, στα logistics, στις εξαγορές χαρτοφυλακίων ακινήτων εισοδήματος κλπ.
Ωστόσο, η πλέον χαρακτηριστική ποιοτική διαφοροποίηση των έργων που συμμετέχουμε σήμερα με αντίστοιχα στο παρελθόν είναι η μεταβολή της κλίμακας. Βοηθούντος του γενικότερου κλίματος εμπιστοσύνης που επικρατεί στην αγορά και της διαθεσιμότητας κεφαλαίων, διαπιστώνεται σημαντικά μεγαλύτερη κλίμακα και πολυπλοκότητα στα έργα που καλούμαστε να εργαστούμε.
Η ομάδα εκτιμήσεων αξίας ακινήτων παρατηρεί αύξηση των μεγεθών τόσο σε αριθμό ακινήτων όσο και στα επίπεδα αξιών των χαρτοφυλακίων που διαχειρίζονται οι διάφορες επενδυτικές εταιρείες και ειδικά οι εισηγμένες ΑΕΕΑΠ, τις εκτιμήσεις των οποίων εκπονούμε σε ετήσια βάση.
Αντίστοιχα οι ομάδες μας που ασχολούνται με προώθηση και αγοραπωλησίες εμπορικών και οικιστικών ακινήτων αναπτύσσουν ικανοποιητική δραστηριότητα τόσο στην κύρια αγορά της Αθήνας/Αττικής όσο και στην αγορά της Θεσσαλονίκης, ενώ συνεχίζεται η αυξημένη δραστηριότητα που αφορά προώθηση ή αναζήτηση προς αγορά ξενοδοχειακών ακινήτων σε κύριους τουριστικούς προορισμούς της χώρας όπως η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ρόδος και η Πελοπόννησος.
Το τμήμα της εταιρείας που υποστηρίζει σε συμβουλευτικό επίπεδο μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, συνεργάζεται στενά με την ομάδα Global Hospitality & Residential Development της Savills στο Λονδίνο, προκειμένου να συνδράμει στην ωρίμανση και ανάπτυξη των κυριότερων τουριστικών επενδύσεων μεγάλης κλίμακας που σχεδιάζονται από ξένους ή Έλληνες επενδυτές.
Στο ίδιο πλαίσιο, η ομάδα μας που ασχολείται με τα Capital Markets εξελίσσει μια διαδικασία αναζήτησης επενδυτή για το project Kilada Hills στην περιοχή Πόρτο Χέλι / Κρανίδι με σημαντικό αριθμό ενδιαφερόμενων επενδυτών να συμμετέχουν ήδη στη φάση των Μη Δεσμευτικών Προσφορών.
Τέλος, εντατική είναι η δραστηριότητα της πλευράς μας σε projects που αφορούν σε σημαντικές οικιστικές αναπτύξεις είτε κλασσικού τύπου είτε με τη μορφή BtR (Built-to-Rent), καθώς ο συγκεκριμένος τομέας της αγοράς παρουσιάζει πλέον έντονο ενδιαφέρον για τα θεσμικά κεφάλαια που αναζητούν καλές αποδόσεις στην Ελλάδα.
Ποια η εικόνα για την αγορά ακινήτων στη χώρα μας;
Η αγορά ακινήτων συνεχίζει να αναπτύσσεται σε όλους σχεδόν τους τομείς για 6η συνεχόμενη χρονιά, παραμένοντας μια από τις ατμομηχανές της ελληνικής οικονομίας. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην απόδοση της αγοράς, η οποία παραμένει ισχυρή με αυξανόμενο ενδιαφέρον τόσο από εγχώριους όσο και από ξένους επενδυτές.
Επιπλέον, ο τόνος στην αγορά ενισχύεται περαιτέρω από τις προσπάθειες της κυβέρνησης και των διαφόρων επενδυτών που είτε τους έχουν κατακυρωθεί έργα αξιοποίησης ακινήτων του δημοσίου είτε ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε διαδικασίες αξιοποίησης τέτοιων, ώστε να επιταχυνθούν οι σχετικές διαδικασίες και οι επενδύσεις να εισέλθουν σε τροχιά υλοποίησης.
Ποια είδη ακινήτων είναι τα πιο δημοφιλή;
H θετική πορεία της αγοράς επικεντρώνεται κυρίως στις επενδύσεις στη φιλοξενία (ξενοδοχεία και resorts), στον τομέα των κατοικιών και στα logistics. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η ελληνική αγορά ακολουθεί αντίθετη πορεία σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές αγορές ακινήτων που έχουν αισθανθεί σοβαρή πίεση μετά την πανδημία, βιώνοντας σημαντική αναπτυξιακή ώθηση στο τομέα των γραφείων.
Αυτό αποτυπώνεται και στην εντυπωσιακή αύξηση των ενοικίων των γραφείων κυρίως στην Αθήνα και δευτερευόντως στη Θεσσαλονίκη κατά την τελευταία 4ετία.
Από την άλλη πλευρά, νέες επενδυτικές τάσεις έχουν εμφανιστεί στον οικιστικό τομέα έχοντας ωθήσει την αγορά προς νέες κατευθύνσεις, με τη δυναμική αυτή να επικεντρώνεται σε επενδύσεις στο πεδίο των operational residential, με αυξανόμενη δραστηριότητα σε έργα που αφορούν φοιτητικές εστίες (PBSA) και αναπτύξεις με ενοικιαζόμενες κατοικίες (Built-to-Rent). Τέλος, οι αναπτύξεις που αφορούν στη στέγαση ηλικιωμένων (senior living) αποτελούν επίσης έναν ανερχόμενο τομέα που έχει αρχίσει να προσελκύει ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον των επενδυτών.
Ποιες περιοχές ξεχωρίζουν;
Σε σχέση με τις περιοχές ενδιαφέροντος για τους διάφορους τύπους χρήσεων, θα λέγαμε πως στον τομέα των γραφείων η περιοχή του Αμαρουσίου διατηρεί την πρωτοκαθεδρία σε ελκυστικότητα, ακολουθούμενη από την Λ. Συγγρού και το κέντρο της Αθήνας, ενώ ιδιαίτερα ανερχόμενος είναι ο Πειραιάς που έχει αρχίσει να προσελκύει σημαντικούς χρήστες υπηρεσιών λόγω των καινούργιων, υψηλής ποιότητας αναπτύξεων που κατασκευάζονται πέριξ του λιμένα.
Στον τομέα των logistics η ευρύτερη περιοχή του Θριασίου (Ασπρόπυργος, Ελευσίνα, Μάνδρα, Μαγούλα κλπ.) αποτελεί τον πλέον ισχυρό πόλο προσέλκυσης επιχειρήσεων logistics κλπ. Αντίστοιχα η Θεσσαλονίκη αναδεικνύεται σταδιακά σε σημαντικό κόμβο logistics με τις περιοχές της Σίνδου και του Καλοχωρίου να προσελκύουν αριθμό επιχειρήσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το προφίλ της Θεσσαλονίκης αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω με την υλοποίηση σημαντικών έργων ανάπτυξης σε αυτόν τον τομέα, όπως η ανάπτυξη του στρατοπέδου Γκόνου ως διαμετακομιστικού κόμβου αλλά και της χερσαίας ζώνης του ΟΛΘ με εμπορικές και λοιπές χρήσεις.
Σε ότι αφορά τον οικιστικό τομέα, οι περιοχές της Αττικής με την ισχυρότερη επίδοση είναι τα νότια προάστια και ιδιαίτερα οι περιοχές κατά μήκος της παραλιακής ζώνης καθώς και επίσης οι παραδοσιακές περιοχές του κέντρου αλλά με χαμηλό επίπεδο προσφοράς και οι περιοχές πέριξ του κέντρου όπου υπάρχει και η σχετική οικοδομική δραστηριότητα.
Αντίστοιχα η Θεσσαλονίκη έχει επιδείξει έντονη δυναμική και αυξήσεις τιμών με ρυθμό υψηλότερο από αυτό της Αθήνας. Συνεχίζουν να κυριαρχούν ε ελκυστικότητα οι κεντρικές συνοικίες αλλά και οι περιοχές ανατολικά του κέντρου της πόλης. Όπως μας αναφέρει η ομάδα μας που ασχολείται με πωλήσεις κατοικιών στην Θεσσαλονίκη, άξιο αναφοράς είναι το γεγονός της ύπαρξης σημαντικής κλίμακας οικιστικών αναπτύξεων και στην δυτική είσοδο της πόλης η οποία σταδιακά αναβαθμίζεται.