Άγιος Φανούριος: Ο θρύλος, η εικόνα και η φανουρόπιτα

Η 27η Αυγούστου είναι μια ημερομηνία που οι περισσότερες νοικοκυρές, ακόμα κι αν δεν ακολουθούν την παράδοση, τη γνωρίζουν. Είναι σύμφωνα με το εορτολόγιο της εκκλησίας η ημέρα της γιορτής του Αγίου Φανουρίου. Η ημέρα που οι εκκλησίες κατακλύζονται από χειροποίητες πίτες και από πιστούς που ζητούν να τους φανερωθεί αυτό που θέλουν περισσότερο. Είτε πιστεύεις -πολύ ή λιγότερο- είτε δεν πιστεύεις, αποκλείεται να μην γνωρίζεις τον Άγιο Φανούριο, που ακόμα και σε μια απλή συζήτηση έχει προταθεί για να βρει κάποιος αυτό που ψάχνει, υλικό ή πρόσωπο και κάποιες φορές τον τρόπο να γίνει πραγματικότητα μια επιθυμία.

Η φανουρόπιτα

Αν και δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για το πού, πότε και πώς έζησε ο Άγιος, ο λαΐκός θρύλος θέλει τη μητέρα του Αγίου να ήταν άνθρωπος που δεν βοηθούσε τους άλλους και για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση. Ο γιος της προσπάθησε να τη σώσει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας φτιάχνουν την πίτα για «να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου».

Στην πραγματικότητα κανένας δεν μπορεί να δώσει στοιχεία για το πώς και γιατί ξεκίνησε το έθιμο της φανουρόπιτας, το οποίο περιλαμβάνει και στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού το ότι φτιάχνεται αυστηρά με 7, 9, ή 11 υλικά το θεωρούν σημειολογικό και σχετικό με τη λαΐκή παράδοση. Πρόκειται για νηστίσιμη πίτα και προσφέρεται ως ευλογία, αφού λέγεται ότι η Φανουρόπιτα πρέπει να μοιραστεί και όχι να φαγωθεί αποκλειστικά στο σπίτι που φτιάχτηκε και από τη νοικοκυρά που την έφτιαξε.

Στην ελληνική επαρχία, ακόμα και σήμερα, οι ανύπαντρες γυναίκες πηγαίνουν στην Εκκλησία με την Φανουρόπιτα τους, έχοντας ως αίτημα να «φανερωθεί» ο σύζυγος τους.

Ποιος ήταν ο Άγιος Φανούριος

Ο Άγιος Φανούριος έζησε στα Ρω­μαϊκά χρόνια και συγκρούστηκε τότε θαρρετά με τον κόσμο της ειδωλολατρίας. Αυτό που όλοι γνωρίζουν είναι τα 12 μαρτύ­ρια που υπέφερε για την πίστη του. Για την καταγωγή και τη ζωή του δεν έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες, αλλά τα στοιχεία που υπάρχουν έχουν ως σημείο αναφοράς την εύρεση της εικόνας του, γύ­ρω στα 1500 μ.Χ., σύμφωνα με τα συναξά­ρια (κατ' άλλους γύρω στα 1355-1369 μ.Χ) όταν οι Αγαρηνοί εξουσίαζαν τη Ρόδο και απο­φάσισαν να ξαναχτίσουν τα τείχη της πόλης.

Στο νότιο μέρος του φρουρίου, ενώ οι εργάτες μάζευαν πέτρες, ανακάλυψαν μέσα στα χαλάσματα βρήκαν μια μισοχαλασμένη εκκλησία με πολλές εικόνες. Ανάμεσά τους ξεχώριζε μία εικόνα με έναν νέο άντρα ντυμένο με στρατιωτικά Ρωμαΐκά ρούχα, που κρατούσε στο αριστερό του χέρι έναν σταυρό και στο δεξί μια αναμμένη λαμπάδα. Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ». Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου, Νείλο.

Ο αγιογράφος της εκκλησίας είχε ζωγραφίσει γύρω από την εικόνα δώδεκα παραστάσεις, που απεικόνιζαν τα μαρτύρια του Αγίου της εικόνας. τα οποία και εξιστορούσαν το τέλος τους.

Οι δώδεκα παραστάσεις
Ο Άγιος όρθιος μπρο­στά στο Ρωμαίο ανακριτή να απολογείται για τη χριστιανική πίστη του, τους στρατιώτες να τον χτυ­πούν με πέτρες στο κεφάλι και στο στόμα, έπειτα να τον χτυπούν με ξύλα και ρόπαλα, τα αποτρόπαια βασανιστήριά του στη φυλακή, τον Άγιο να προσεύχεται για να αντέξει.

Ακολουθούν οι παραστάσεις που δείχνουν: τους δήμιους να καίνε με αναμμένες λαμπάδες το ολόγυμνο σώμα του, τους βασανιστές του να τον δένουν σε ένα μάγκανο με αυτό να περιστρέφεται και να του συντρίβει τα κόκκαλα.

Το βασανιστήρια πριν το τέλος του δίνονται μέσα από τις εικόνες: τον πετάνε σε ένα λάκκο, για να γίνει βορά άγριων θηρίων κι οι δήμιοί του περιμένουν να δουν το τέλος του, όπου κανένα θηρίο δεν τον ακουμπάει κι έτσι τον τον καταπλακώνουν με έναν βράχο χωρίς να καταφέρουν ξανά κάτι. Στη συνέχεια τον οδηγούν σε έναν βωμό, όπου του βάζουν στις παλά­μες αναμμένα κάρβουνα. Η τελευταία σκηνή -το τέλος του μαρτυρίου- δείχνει τον Φανούριο όρθιο μέσα σε ένα μεγάλο καμίνι να προ­σεύχεται άκαμπτος, ενώ τον τυλίγουν οι φλόγες.

Ο ναός προς τιμή του

Ο Μητροπολίτης της Ρόδου, Νεί­λος, έστειλε αντιπροσωπεία στον ηγεμό­να του νησιού και τού ζήτησε άδεια για να ανακαινίσει την εκκλησία. Όταν ο ηγεμόνας αρνήθηκε ο Μητροπολίτης ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη όπου πήρε την άδεια από τον Σουλτάνο. Επιστρέφοντας στη Ρό­δο αναστήλωσε το ναό στην πα­λιά του θέση του έξω από τα τείχη, όπου και σώζεται μέχρι σήμερα.

Η συνταγή της παραδοσιακής Φανουρόπιτας

Υλικά

• 1/2 ποτήρι νερού (150 ml)ελαιόλαδο
• 1 κ.γλ. κανέλα
• 1 κ.γλ. γαρίφαλο
• 1 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
• 1/2 ποτήρι (100 γραμμ.)ζάχαρη
• 2½ ποτήρια νερού (750 ml)φρεσκοτριμμένο πορτοκάλι
• 2 πορτοκάλια (ξύσμα)
• 800 γραμμ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του (κοσκινισμένο)
• 200 γραμμ. κορινθιακή σταφίδα
• 1 κ.σ. μπέικιν
• ζάχαρη άχνη για πασπάλισμα
• ταψί 30 εκ. καλά λαδωμένο

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr