Αφιέρωμα Guardian στην Ελενα Σμιθ: Eίναι η ανταποκρίτρια της εφημερίδας στην Ελλάδα επί 30 χρόνια

Η δημοσιογράφος Έλενα Σμιθ τα τελευταία 30 χρόνια εργάζεται ως ανταποκρίτρια της Guardian στην Ελλάδα και όπως η ίδια αναφέρει είχε την ευκαιρία να συναντήσει ήρωες της αντίστασης όπως τον Μανόλη Γλέζο, ενώ θυμάται την επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα και τη Χρυσή Αυγή.

Η Έλενα Σμιθ κάθησε στη θέση του συνεντευξιαζόμενου και εκμυστηρεύτηκε πως "όλοι οι δρόμοι με οδήγησαν σε αυτό το μέρος του κόσμου αρκετά νωρίς. Η ιστορία μου με την Ελλάδα ξεκίνησε στα 20 μου, αν και έφτασα εδώ μέσω της Κύπρου, όπου πέρασα λίγα από τα παιδικά μου χρόνια". Η βρετανίδα εκπαιδεύτηκε ως ρεπόρτερ στο Associated Press και στη συνέχεια δούλεψε ως ανεξάρτητη δημοσιογράφος για διάφορα έντυπα μέσα ενημέρωσης και το BBC. Όπως η ίδια λέει στον Guardian "όταν ο κομμουνισμός κατέρρευσε ήταν ξεκάθαρο ότι τα Βαλκάνια επρόκειτο να τυλιχθούν στις φλόγες, τότε πήρα την απόφαση να κάνω την Αθήνα τη βάση μου".

Διαβάστε τη συνέντευξη:

Ποιες δυσκολίες έχετε αντιμετωπίσει όταν αναφέρετε από την Αθήνα;

Κάθε χώρα έχει τις προκλήσεις της: το να γράφεις για Έλληνες και την Ελλάδα έρχεται με το δικό της σύνολο κινδύνων. Το μακεδονικό ζήτημα, τα ζητήματα ταυτότητας και οι εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα ζητήματα, όπως και ο εμφύλιος πόλεμος του 1946-49 και τα ταραχώδη γεγονότα που προηγήθηκαν.

Μια φυσική υποψία απέναντι στους ξένους που προέρχεται από δεκαετίες παρεμβάσεων σε εσωτερικές υποθέσεις, έχει αναμφίβολα διαδραματίσει ρόλο. Δεν έχω ακόμη ξεχάσει πώς μια ακροδεξιά εφημερίδα που αντιδρούσε σε μια φαινομενικά αθώα ιστορία σχετικά με τον ανταγωνισμό μεταξύ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης τη δεκαετία του 1990 έβαλε τίτλο του στην πρώτη σελίδα "Ο Guardian και το Γραφείο Εξωτερικών διχάζουν τη χώρα μας".

Χρόνια αργότερα, ο συνταξιούχος συντάκτης της εφημερίδας μου είπε ότι όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την ιστορία πρέπει να ήταν "σε ιδιαίτερα συνωμοτική διάθεση".

Έλαβα απειλές θανάτου κατά την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία ώθησε τη βρετανική πρεσβεία να στείλει έναν αξιωματικό προστασίας να "σαρώσει" το τότε σπίτι μου.

H Έλενα Σμιθ αναφέρει πως "η Ελλάδα μπορεί να είναι η χώρα των μυθολογικών ηρώων, αλλά έχω γνωρίσει και μερικούς σύγχρονους ήρωες. Σπουδαίοι Έλληνες όπως ο Μανόλης Γλέζος, ένας άνθρωπος που συνδύαζε ταπεινότητα και ανθεκτικότητα με εξαιρετική πεποίθηση και δύναμη του νου. Το να με αποκαλεί "βρώμικο κουρέλι" ο Jean-Marie Le Pen, μετά το κολύμπι για να του πάρω συνέντευξη πάνω σε ένα κατάστρωμα στην Κέρκυρα ήταν απροσδόκητα κολακευτικό, ο Πάπας Φραγκίσκος στη Λέσβο να μας χαιρετά στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης.

Ο Μπαράκ Ομπάμα αναφέροντας ένα κομμάτι που είχα γράψει στο τελευταίο του διεθνές ταξίδι ως πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ενθουσιασμένος. Ήταν η τελευταία του μεγάλη ομιλία στο ξένο έδαφος και επέλεξε να επαναλάβει τα λόγια της Ελευθεριάδη, υπάλληλο του Δήμου Αθηνών που είχα πάρει συνέντευξη στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης, λέγοντας ότι ήταν γυναίκες σαν αυτήν που του έδωσαν ελπίδα. Την συνάντησα τυχαία

Ήταν ένα υπέροχο απόσπασμα που είχα γράψει στο σημειωματάριό μου και ακούγοντας τον Ομπάμα να λέει τις ίδιες λέξεις με έκανε να σκεφτώ τη δύναμη του ρεπορτάζ.

Πώς καλύψατε την κρίση χρέους;

Μόλις το καλοκαίρι του 2018, η Ελλάδα βγήκε από την τελική διάσωση. Η κρίση ξεκίνησε στα τέλη του 2009, και στην πιο έντονη στιγμή (πιθανότητα grexit) της έμοιαζε με τρένο όπου κανείς δεν ήξερε τι ήταν στην επόμενη στροφή. Ήταν μια υπαρξιακή κρίση με δυνητικά εκρηκτικά αποτελέσματα για την Ευρώπη.

Το 2015 εντάθηκε η κρίση. Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία σε μια ριζοσπαστική αριστερή ατζέντα που δεσμεύτηκε να "σβήσει" τα μέτρα λιτότητας που είχε ψηφίσει η Αθήνα για να αποτρέψει την πτώχευση. Η απόφαση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να ζητήσει τότε δημοψήφισμα για τις προϋποθέσεις που έθεσαν οι πιστωτές μεγάλωσε το δράμα.

Ήταν δύσκολο να αναγνωρίσω τη χώρα που αγαπώ. Είχε γίνει μια μεγάλη πληγή. Είχα φίλους που είχαν πληγεί άσχημα και αυτό ήταν θλιβερό.

Μια δεκαετία μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, οι άνθρωποι σε περιοχές μεσαίας τάξης κάτω από την Ακρόπολη αγωνίζονταν να επιβιώσουν και ο υποσιτισμός εμφανίστηκε σε συνδυασμό με ανεργία και έλλειψη στέγης. Αναμφίβολα η κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες του κράτους. Αλλά συγχέει επίσης τις προσδοκίες. Αν και χτυπήθηκαν από απώλειες με μυριάδες τρόπους, οι Έλληνες παρουσίασαν αξιοθαύμαστο θάρρος και έγιναν "αφίσα" της αντίστασης και της ανθεκτικότητας της εποχής μας.

Λάβατε το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας για την κάλυψη της Χρυσής Αυγής και άλλων ιστοριών το 2013.

Παρά το γεγονός ότι οι αναλυτές προέβλεπαν πτώση στη δημοτικότητα του κόμματος της Χ.Α όταν ο Αλέξης Τσίπρας προκήρυξε πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2015, η Χρυσή Αυγή διατήρησε τη θέση της ως η τρίτη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη της χώρας.

Περίπου 500.000 Έλληνες ψήφισαν υπέρ μιας ομάδας που είναι κατά των μεταναστών. Μόνο λίγους μήνες νωρίτερα οι ηγέτες της ΧΑ είχαν βρεθεί κατηγορούμενοι για λειτουργία εγκληματικής συμμορίας με το πρόσχημα ότι είναι πολιτικό κόμμα.

Ήταν μια μαρτυρία της ικανότητας των εξτρεμιστών όχι μόνο εκμεταλλεύονται τον θυμό και την απελπισία - ολέθριες παρενέργειες της κρίσης - αλλά και τουε φόβους που προκαλούνται από την άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων.

Υπήρχε μια στιγμή που αισθάνθηκα ότι το κοινό συναίσθημα προς την ομάδα άλλαζε;

Η δολοφονία του δημοφιλούς μουσικού Παύλου Φύσα τον Σεπτέμβριο του 2013 ήταν μια καμπή. Χρειάστηκε η δολοφονία ενός Έλληνα από ένα επικαλούμενο μέλος της Χρυσής Αυγής για να ενθαρρύνει την κοινή γνώμη και να ενεργοποιήσει εκ νέου το αντιφασιστικό κίνημα. Πριν από το θάνατό του, οι επιθέσεις εναντίον μεταναστών ήταν ανεκτές από τις αρχές.

Καθώς η δίκη προχώρησε και ο φάκελος περί ενοχλητικών αποδεικτικών στοιχείων που συγκεντρώθηκαν από γυναίκες δικαστές έγινε ολοένα και πιο εμφανής, η υποστήριξη έπεσε.

Η Χρυσή Αυγή εμφανίστηκε ως εθνικιστική δύναμη και, μέχρι το τέλος, απέρριπτε κάθε ετικέτα που συνδέει τα στελέχη της με τον ναζισμό ή τον φασισμό. Η ρατσιστική της ιδεολογία ήταν ντυμένη ως πατριωτισμός.

Μέχρι τον Ιούλιο του 2019, όταν η Ελλάδα είχε σηματοδοτήσει σχεδόν ένα χρόνο μετά την "κανονικότητα", το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας κατάφερε να κερδίσει τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους, παίζοντας το εθνικιστικό χαρτί.

Έχει ξεριζωθεί πλήρως;

Η εποχή όπως την γνωρίσαμε έχει τελειώσει. Η Χρυσή Αυγή έπεσε θύμα της δικής της τάσης για βία. Η ηγεσία του κόμματος καταδικάστηκε σε 13ετή ποινή φυλάκισης και αναμένεται να παραμείνει πίσω από τα κάγκελα για αρκετά χρόνια ακόμη. Όμως θα είναι πιο δύσκολο να εξαλειφθούν οι ιδέες που τροφοδότησαν την άνοδό της. Οι ακροδεξιοί εθνικιστές θα θέλουν να ανακάμψουν και μπορεί να ενισχυθούν εάν τα διαβρωτικά αποτελέσματα της πανδημίας είναι υπερβολικά αισθητά και οι μετανάστες και οι πρόσφυγες αρχίζουν να φτάνουν ξανά μαζικά στις ελληνικές ακτές.

Τέλος, η Έλενα Σμιθ αναφέρει ότι τόσο ο Guardian οσο και ο Observer υποστήριζαν πάντα τον επαναπατρισμό των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Αθήνα.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr