Αυτοσχεδιασμός στο... θέατρο του πύρινου ολέθρου. Οι συναρμόδιοι φορείς, περιφέρεια, δήμοι, πυροσβεστικό σώμα, ελληνική αστυνομία, λιμενικό σώμα και ΕΚΑΒ, λειτουργούσαν αυτόνομα σαν τον... γύρο του θανάτου χωρίς κανέναν κεντρικό σχεδιασμό αντιμετώπισης τέτοιων φυσικών καταστροφών.
Πυρόσβεση για... αρχάριους και σχέδια εκκένωσης κατοικημένων περιοχών που κινδύνευαν, στα χαρτιά του "Ξενοκράτη", χωρίς να εφαρμοστούν στο ελάχιστο, όπως αναφέρει ο "Ελεύθερος Τύπος".
Ενδεικτικό του αλαλούμ που επικρατεί, η ταυτοποίηση του αριθμού των θυμάτων και αγνοούμενων (αριθμός τριψήφιος) καθώς αστυνομία, πυροσβεστικό και λιμενικό σώμα που δέχονταν τις κλήσεις, δεν είχαν... συντονιστεί για να προβούν σε έγκυρες ανακοινώσεις. Ο αριθμός των νεκρών που μεγεθύνεται συνεχώς, είναι «εξωπραγματικός», συγκριτικά με το μέγεθος της έκταση που κάηκε. Μέχρι χθες το βράδυ η λίστα θανάτου είχε «διπλο-εγγεγραμμένες» σορούς με τα ίδια στοιχεία ταυτότητας…
Ανύπαρκτη εκκένωση
Όπως αναφέρει ο «Ελεύθερος Τύπος», η έλλειψη συντονισμού και σχεδίων καθοδήγησης των ανθρώπων που είχαν εγκλωβιστεί, σε ασφαλή σημεία αναδεικνύεται από τον μαζικό θάνατο 26 πολιτών, οικογενειών, στην "Αργυρά Ακτή", οι οποίοι χάθηκαν όταν κινήθηκαν με δική τους πρωτοβουλία και ο ένας ακολούθησε τον προπορευόμενο, με σκοπό την σωτηρία, που κατέληξε στον φρικτό θάνατο τους.
Είναι αδικαιολόγητο επισημαίνουν ειδικοί σε θέματα φυσικών καταστροφών και πυρκαγιών, η φωτιά που ξεκίνησε από την Καλλιτεχνούπολη να καταφέρνει… ανεμπόδιστη να ξεπερνά την «φυσική» αντιπυρική ζώνη της Λ. Μαραθώνος χωρίς να έχει στηθεί κανένα πυροσβεστικό… φράγμα αναχαίτισής της, με πυροσβεστικά οχήματα, παρότι καθόλο το μήκος της διαθέτει πυροσβεστικούς κρουνούς για τον ανεφοδιασμό των οχημάτων.
Αποτέλεσμα να έχει πρόσφορο έδαφος να σκορπίσει τον θάνατο και τον όλεθρο. Πυροσβεστικές και αστυνομικές δυνάμεις που κινήθηκαν τις κρίσιμες στιγμές στην περιοχή δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τα κέντρα επιχειρήσεων καθώς το ψηφιακό σύστημα επικοινωνίας δεν… έπιανε και συνομιλούσαν με το αναλογικό σύστημα ή τα κινητά τηλέφωνα!
«Η θάλασσα… έβραζε»
Κάτοικοι της περιοχής που σώθηκαν βρίσκοντας καταφύγιο στη θάλασσα έλεγαν χαρακτηριστικά στον «Ελεύθερο Τύπο» πως το νερό της στα πρώτα μέτρα, «έβραζε» από το θερμικό φορτίο της πυρκαγιάς. «Το κεφάλι μου καιγόταν και το σώμα μου κρύωνε, έκανα βουτιές για να δροσίζομαι» αναφέρει χαρακτηριστικά μια γυναίκα που κατάφερε να διασωθεί μαζί με δύο ακόμη φίλους της. Οι εικόνες σε όλους τους στενούς δρόμους στο Μάτι, ήταν φρικτές, στην οδό Πανός, εγκλωβίστηκαν οχήματα από κατοίκους που προσπαθούσαν να διαφύγουν από την πυρκαγιά. Τουλάχιστον 14 νεκροί εντοπίστηκαν κατά μήκος της, ανάμεσά τους μία οικογένεια, οι γονείς και τα δύο τους παιδιά, που εγκλωβίστηκαν στο αυτοκίνητο. Στην οδό Νικηταρά, ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, που είχε δηλωθεί αγνοούμενο από την κόρη τους, εντοπίστηκε νεκρό αργά χθες το απόγευμα.
«Χαλαροί» λόγω βροχών
Οι έντονες βροχοπτώσεις το προηγούμενο χρονικό διάστημα και το γεγονός ότι δεν είχε εκδηλωθεί κάποια μεγάλη πυρκαγιά, φαίνεται να είναι μια από τις αιτίες που οδήγησαν στην τραγωδία, εξαιτίας της «χαλάρωσης» των πυροσβεστικών δυνάμεων. Η εκατόμβη νεκρών στο Μάτι είναι ανάλογη με αυτή της Πορτογαλίας το περασμένο καλοκαίρι, η οποία όμως είχε μεγαλύτερη αποτεφρωμένη έκταση και διάρκεια της πυρκαγιάς, όπως επισημαίνουν ειδικοί στην αντιμετώπιση τέτοιων φυσικών καταστροφών. Μάλιστα, η τραγωδία έρχεται την πρώτη μόλις μέρα που είχε τον χαρακτηρισμό υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς.
Η ανυπαρξία μεγάλων πυρκαγιών είχε καθυστερήσει την ενοικίαση επιπλέον εναέριων μέσων πυρόσβεσης, ενώ τα δέκα Canadair που έγιναν λειτουργικά μετά την επισκευή των κινητήρων τους στο Σιάτλ των ΗΠΑ, ήταν αναποτελεσματικά εξαιτίας του μεγάλου κυματισμού στις θαλάσσιες περιοχές τροφοδοσίας και των πυκών καπνών στα μέτωπα των πυρκαγιών. Οι επίγειες δυνάμεις κινήθηκαν ως «σκορποχώρι» χωρίς κανέναν αποτελεσματικό σχεδιασμό, ενώ και τα πεζοπόρα τμήματα που αυξήθηκαν δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν ουσιαστικά σε τέτοιας έντασης πυρκαγιές.
Εν ενεργεία και πρώην στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος αμφισβητούν έντονα τις εκτιμήσεις ότι οι πυρκαγιές της Δευτέρας είναι έργο εμπρηστών και πολύ πιθανόν οφείλονται σε σπινθήρες σε κολώνες της ΔΕΗ και ελλιπείς καθαρισμούς μετασχηματιστών και αποψίλωσης κάτω από αυτές. Σημειώνουν, πως έτσι ξεκίνησε και η μεγάλη περσινή πυρκαγιά στον Κάλαμο.
Ο συσχετισμός της πυρκαγιάς στο Μάτι με αυτής στην Ηλεία το 2007, δεν μπορεί να ευσταθεί, επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, καθώς η πρώτη προήλθε μετά από πολλές ημέρες έντονων βροχοπτώσεων και η δεύτερα μετά από πολύμηνη ξηρασία.
«Οι ασύμμετρες απειλές είναι γελοίες»
Στα ερωτήματα της ανύπαρκτης επιχείρησης εκκένωσης, ο Αντιστράτηγος Πυροσβεστικού Σώματος εν αποστρατεία και δικαστικός πραγματογνώμονας εγκλημάτων εμπρησμού κ. Ανδριανός Γκουρμπάτσης, υποστηρίζει πως την διαχείριση τέτοιων φυσικών καταστροφών έχει η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, ωστόσο δεν λειτούργησαν τα συντονιστικά κέντρα Περιφέρειας Αττικής και των δήμων που πλήττονταν από την πυρκαγιά. Το σχέδιο «Ξενοκράτης» και η σχετική νομοθεσία προβλέπουν την σύγκλιση των Κεντρικών Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΚΣΟΠΠ), τα οποία είτε δεν λειτούργησαν, είτε συστήθηκαν καθυστερημένα. Ο κ. Γκουρμπάτσης δηλώνει χαρακτηριστικά:
«Σαφέστατα μιλάμε για ανικανότητα του κρατικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις. Σε άλλα ευνομούμενα κράτη αποδίδονται ποινικές ευθύνες. Από τον τελευταίο επικεφαλής αξιωματικού που του ‘έφυγε’ η πυρκαγιά, μέχρι εκείνον που δεν εφάρμοσε το σχέδιο εκκένωσης των περιοχών που κινδύνευαν».
Στις ΗΠΑ, όπως επισημαίνει ο απόστρατος υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, η διαταγή εκκένωσης περιοχών είναι υποχρεωτική για τους πολίτες, ενώ στην Ελλάδα είναι «συμβουλευτικού» χαρακτήρα, δηλαδή, τονίζεται στον πολίτη η επικινδυνότητα της κατάστασης αλλά αφήνεται σε εκείνον η επιλογή να παραμείνει ή να φύγει. Σχετικά με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα περί ασύμμετρων απειλών, ο κ. Γκουρμπάτσης είναι ιδιαίτερα καυστικός: «Οι αναφορές για σύμμετρες απειλείς είναι γελοίες. Δεν έχουμε να κάνουμε με τρομοκρατική οργάνωση εμπρηστών. Ακόμη και σε αρχικό στάδιο εκδήλωσης της πυρκαγιάς να είναι έτσι, να είναι οργανωμένο εμπρηστικό σχέδιο, δεν δικαιολογείται η ανυπαρξία του κρατικού μηχανισμού να ανταπεξέλθει».
«Ο πρωθυπουργός ελέγχει τα σχέδια, δεν σχεδιάζει»
Ο απόστρατος ανώτατος αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, και αυτός δικαστικός πραγματογνώμονας εγκλημάτων εμπρησμού, κ. Νίκος Διαμαντής, αναφέρει πως πράγματι η φωτιά που ξεκίνησε από το Νταού Πεντέλης, ξεπερνούσε την συνήθη μορφή δασικών πυρκαγιών, από εκεί και έπειτα όμως υπήρξε παντελής απουσία του κρατικού μηχανισμού στην διαχείριση της καταστροφής. Ο κ. Διαμαντής αναφέρει πως οι μοναδικές ίσως «δικαιολογίες» για την τραγωδία είναι πως η πυρκαγιά χαρακτηρίζεται ως «Μέγα Πυρκαγιά» εξαιτίας της υψηλής έντασης και ταχύτητας επέκτασης-εξέλιξης, όπως και στη δολοφονική φωτιά της Ηλείας το 2007. Μία δεύτερη «δικαιολογία» είναι πως η φωτιά… μπλέχτηκε σε μία μικτή ζώνη αστικού και δασικού ιστού με υψηλή βλάστηση, που τροφοδότησε την γρήγορη επέκτασή της. Ο κ. Διαμαντής σχετικά με την έλλειψη συντονισμού των συναρμόδιων φορέων δηλώνει:
«Αυτοσχεδίαζαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, χωρίς να υπάρχει κεντρικός συντονισμός επιμερισμού των αρμοδιοτήτων. Από την άλλη είδαμε τον πρωθυπουργό κατά τη διάρκεια της σύσκεψης στο Συντονιστικό Επιχειρησιακό Κέντρο του Πυροσβεστικού Σώματος αντί να ελέγχει την εφαρμογή των σχεδίων κατάσβεσης και εκκένωσης να καταστρώνει σχέδια την τελευταία στιγμή».
Η ασυνενοησία μεταξύ Πυροσβεστικής και Λιμενικού
Οι χειρισμοί του Λιμενικού Σώματος, οι οποίοι τελικά οδήγησαν στην διάσωση περισσότερων από 700 πολίτες, αποδεικνύουν την παντελή απουσία οργάνωσης και συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων κρατικών φορέων. Η «πρωτοβουλία» που πήρε το Αρχηγείο του Λιμενικού μέσα στο θάλαμο επιχειρήσεων να στείλει την πιο ενεργή επιχειρησιακή ομάδα, την Μονάδα Υποβρύχιων Αποστολών, αποδείχτηκε «σοφή», με το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας σε συνεργασία με το Θάλαμο Επιχειρήσεων να διαχειρίζονται την τιτάνια προσπάθεια διάσωσης εκατοντάδων πολιτών σε θάλασσα και ακτές.
Ωστόσο όλη αυτή η πρωτοφανής για το Λιμενικό επιχείρηση διάσωσης, έγινε καθαρά χωρίς τον παραμικρό συντονισμό με την Πυροσβεστική, με το χρονικό διάστημα μεταξύ 9 το βράδυ και 1.00 τα ξημερώματα να πραγματοποιείται ένας επιχειρησιακός άθλος: 450 διασώζονται σε 3 ώρες χάρις ιδιωτικά σκάφη με επιβιβασμένους άνδρες της ΜΥΑ πάνω και οι υπόλοιποι να διασώζονται από αλιευτικά, φουσκωτά και επιβατικά πλοία όπως το Terra jet και του SuperFerry και SuperRunner.
Το χρονικό
Μόνο που αυτή η επιχείρηση δεν θα είχε πραγματοποιηθεί καν ή θα είχε αρχίσει πολλές ώρες αργότερα με τραγικές συνέπειες για όσους πάλευαν με τα κύματα, αν το Λιμενικό Σώμα είχε μείνει στην εντολή του Πυροσβεστικού Σώματος: «αναμένετε».
Σύμφωνα με τα σήματα, τα στελέχη του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ραφήνας μετά από κλήση πολίτη αλλά και οπτική παρατήρηση συνειδητοποιούν ότι υπάρχει μεγάλη φωτιά στην Πεντέλη. Ενημερώνεται η Πυροσβεστική και η εντολή που δίνει η αρμόδια υπηρεσία είναι οι δυνάμεις του Λιμενικού να αναμένουν οδηγίες, οι οποίες τελικά δεν έρχονται ποτέ. Η αυτενέργεια που επέδειξε το Λιμενικό Σώμα, το οποίο εκτίμησε ότι ο κίνδυνος η φωτιά να πάει στη θάλασσα είναι μεγάλος, ήταν σωτήρια για εκατοντάδες πολίτες.
Ωστόσο από την στιγμή της εκτίμησης του κινδύνου μέχρι και την πρώτη επιχείρηση διάσωσης, περίπου στις 20,30 με 21,00 μεσολαβούν οι κρίσιμες ώρες, στις οποίες το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι ισοπεδώνονται από τις φλόγες και πολίτες σε κατάσταση πανικού πέφτουν από γκρεμούς στη θάλασσα, είτε παίρνουν σκάφη και φεύγουν στα ανοικτά. Σύμφωνα με στελέχη του Λιμενικού, οι περίπου 2 ώρες μέχρι την πρώτη επιχείρηση δικαιολογούνται και χαρακτηρίζονται και ελάχιστοι, καθώς έπρεπε να προετοιμαστούν οι ομάδες της Μονάδας Υποβρύχιων Αποστολών σε χρόνο ρεκόρ αλλά και να φτάσουν στο Ραφήνα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες. Το ίδιο το Λιμεναρχείο αναλαμβάνει να υλοποιήσει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης μετά την πρώτη κλήση που δέχεται, περίπου δυόμιση ώρες μετά την έναρξη της φωτιάς, επιστρατεύοντας όλα τα ιδιωτικά μέσα που υπήρχαν στη περιοχή.
Συγκεκριμένα από τις 18,00 που έγινε η αναφορά για τη φωτιά στο βουνό, το λιμενικό δέχεται την πρώτη κλήση για συνδρομή βοήθειας σε ακτή στις 19,23. Σε μία ώρα ξεκινάει η πρώτη διάσωση με τον Λιμενάρχη Ραφήνας να ανεβαίνει σε μικρά σκάφη καθώς τα σκάφη του Λιμενικού δεν μπορούσαν να προσεγγίσουνε τις ακτές για να συνειδητοποιούν στη πορεία το μέγεθος της καταστροφής. Ο κρατικός μηχανισμός αντιλαμβάνεται τους περισσότερους από 1000 πολίτες και τουρίστες στις παραλίες μετά από 2 ώρες παραμονής τους στις ακτές, Πολλοί έχουν παρασυρθεί από τα κύμματα και τα ρέματα και βρέθηκαν μέχρι και 5 ναυτικά μίλια από την ακτή!!
Στις 21,00 μμ περίπου 40 μέλη της Μονάδας Υποβρύχιων Αποστολών μοιράζονται σε 20 ιδιωτικά σκάφη και ξεκινούν την επιχείρηση τους. Στο πλευρό τους και στα στελέχη του Κεντρικου Λιμεναρχείου Ραφήνας αλλά και οι πλοίαρχοι των πλοίων της ακτοπλοίας. Στις 1 τα ξημερώματα όλοι οι άνθρωποι στη θάλασσα είχαν απομακρυνθεί. Και όλα αυτά σε συνθήκες πανικού, με Δανούς τουρίστες να παίρνουν βάρκες και να ανοίγονται στα ανοικτά, και πολλοί ηλικιωμένοι να βρίσκονται εκατοντάδες μετά από την ακτή, εξαντλημένοι από το κολύμπι. Αν και το Υπουργείο Αμύνης διακύρησε συνεχώς της ενεργή του παρουσία, η πρώτη φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού φτάνει στις 4,30 μην έχοντας ουσιαστικό ρόλο συμμετοχής.
«Ήταν μια δύσκολη επιχείρηση. Έπρεπε να χρησιμοποιηθούν φουσκωτά σκάφη και μεταφέραμε τους ανθρώπους χωρίς να προκύψει κανένα πρόβλημα. Ενώ είχαμε σχεδιάσει να τους μεταφέρουμε με δύο οχηματαγωγά, που είχαμε επιτάξει εκεί, στην περιοχή, ήταν τόσο μεγάλο το πρόβλημα στη θάλασσα, που δεν ρισκάραμε να ανεβάσουμε ανθρώπους στα οχηματαγωγά, φοβούμενοι οι άνθρωποι που είναι και ειδικοί, ότι μπορεί να προκύψει κάποιο πρόβλημα» δήλωσε ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, Υπουργός Ναυτιλίας. «Μέσα σ' αυτή τη δύσκολη στιγμή φάνηκε ότι το Λιμενικό Σώμα είχε εξαιρετικά καλό συντονισμό στη διάσωση των ανθρώπων», υπογράμμισε ο κ. Κουρουμπλής.
Πηγή: Ελεύθερος Τύπος
Φωτό: Ευρωκίνηση