"Η ετήσια έκθεση 2024 του αυτοτελούς τμήματος για την παρακολούθηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία της Επιθεώρησης Εργασίας αποσκοπεί πρωτίστως στην αύξηση της ορατότητας του ισχύοντος προστατευτικού νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου, καθώς και της εφαρμογής του στην πράξη", δήλωσε η Επιθεωρήτρια Εργασιακών Σχέσεων, Μαρία Αντωνοπούλου, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ).
Όπως είπε, η συντονισμένη δράση όλων των συναρμόδιων φορέων και η συστράτευση των εμπλεκόμενων μερών συμβάλλουν καθοριστικά στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης των πολιτών και στη σταδιακή μεταβολή της εργασιακής κουλτούρας προς την κατεύθυνση της μηδενικής ανοχής απέναντι σε βίαιες και παρενοχλητικές συμπεριφορές στον εργασιακό χώρο.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Σύμφωνα με τα ευρήματα της ετήσιας έκθεσης που παρουσίασε η κυρία Αντωνοπούλου, μέσα στο 2024, ο συνολικός αριθμός των καταγγελιών για περιστατικά βίας και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας ανήλθε σε 318, σημειώνοντας υπερδιπλασιασμό σε σχέση με το 2022 (151 καταγγελίες).
Πρόκειται για επώνυμες καταγγελίες που υποβλήθηκαν σε τμήματα Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων ανά την επικράτεια για διενέργεια εργατικής διαφοράς, με την πλειονότητα αυτών των καταγγελιών να έχουν υποβληθεί σε μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, όπως στην Περιφερειακή Διεύθυνση Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων Αθηνών, Κεντρικής Μακεδονίας, Πειραιώς και Δυτικής Αττικής.
Ποιοτικά και ποσοτικά ευρήματα
Φύλο καταγγελλόντων: 66% γυναίκες και 34% άνδρες, στοιχείο που, όπως ανέφερε η κυρία Αντωνοπούλου, αναδεικνύει τη μεγαλύτερη ευαλωτότητα των γυναικών στον εργασιακό χώρο ενώ, ταυτόχρονα, αποκαλύπτει και την ύπαρξη ανδρικών θυμάτων παρενόχλησης.
Φύλο καταγγελλομένων: 70% άνδρες και 30% γυναίκες, υποδηλώνοντας, σύμφωνα με την κυρία Αντωνοπούλου, τη διατήρηση παραδοσιακών νοοτροπιών περί υπεροχής του ανδρικού φύλου σε ορισμένους χώρους εργασίας.
Όπως είπε, συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη, παρατηρείται ότι το κάθετο mobbing, δηλαδή οι βίαιες και παρενοχλητικές συμπεριφορές οι οποίες προκαλούνται από τον εργοδότη, μειώνεται, ενώ το οριζόντιο mobbing -μεταξύ συναδέλφων- αυξάνεται.
Τύπος παρενόχλησης: Υποβλήθηκαν 280 καταγγελίες για λεκτική βία, ηθική και ψυχολογική παρενόχληση, εκ των οποίων 46 καταγγελίες για σωματική βία και 38 για σεξουαλική παρενόχληση.
Εντός του 2024, καταγράφηκε κατακόρυφη αύξηση στην υποβολή καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης: από 12 υποθέσεις το 2023 σε 38 το 2024.
Η συντριπτική πλειονότητα των καταγγελλόντων ήταν γυναίκες σε ποσοστό 89%, ενώ έγιναν καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση και από τρεις άνδρες και ένα διεμφυλικό άτομο.
Το σύνολο των καταγγελλόμενων ήταν άνδρες
Όπως επισημάνθηκε στην εκδήλωση, σε ποσοστό 53% των περιπτώσεων, η σεξουαλική παρενόχληση καταγγέλθηκε ότι προκλήθηκε από τον ίδιο τον εργοδότη. Σε ποσοστό 47% ως καταγγελλόμενος είναι άλλος εργαζόμενος ή υπεύθυνος.
Σχετικά με την έκβαση των υποθέσεων της σεξουαλικής παρενόχλησης, η κυρία Αντωνοπούλου δήλωσε ότι είναι αισιόδοξο και ενθαρρυντικό το γεγονός ότι 14 από τις 38 υποθέσεις επιλύθηκαν με τη μεσολάβηση της Επιθεώρησης Εργασίας.
Το ποσοστό σύστασης προσφυγής στα αρμόδια δικαστήρια ανήλθε σε 26%, ενώ σε ποσοστό 8% επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις.
Κλάδοι δραστηριότητας των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων
Με βάση τα στοιχεία της έκθεσης για το 2024, την πρώτη θέση στις καταγγελίες για εν γένει παραβιάσεις σε θέματα βίας και παρενόχλησης στην εργασία κατέχουν οι επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στους κλάδους του χονδρικού και λιανικού εμπορίου σε ποσοστό 28%, των ξενοδοχείων και της εστίασης, με αθροιστικό ποσοστό 26%.
Σύμφωνα με την κυρία Αντωνοπούλου, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για τη λήψη προσφορότερων μέτρων και τη στοχευμένη δράση προς την επίτευξη αλλαγής της εργασιακής κουλτούρας σε αυτούς τους κλάδους.
Ως προς τα μεγέθη των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων, η πλειονότητα των καταγγελιών έγινε από εργαζόμενους μικρομεσαίων επιχειρήσεων με ποσοστό 67%. Από την άλλη πλευρά, οι μεγάλες επιχειρήσεις της μεσαίας τάξης που απασχολούν από 151 έως 250 εργαζόμενους, φαίνεται να έχουν επιτύχει σε μεγάλο βαθμό την απαιτούμενη αλλαγή της εργασιακής κουλτούρας με ποσοστό καταγγελιών μόλις 3%.
Ηλικιακή κατανομή
Ο μεγαλύτερος αριθμός των καταγγελλόντων (ποσοστό 48%), ανεξαρτήτως φύλου, ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 45-64 ετών, ακολουθούν οι ηλικίες 35-44 ετών με 27%, ενώ με πολύ μικρότερα ποσοστά έπονται οι ηλικιακές ομάδες 25-34 ετών, 18-24 ετών και οι άνω των 65 ετών με μόλις 1%.
Ως προς τις ηλικιακές ομάδες, την πρώτη θέση στις καταγγελίες κατέχουν με ίσα ποσοστά (40%) η γενιά Χ και οι Millennials και ακολουθούν οι Zoomers και οι Baby Boomers.
Έκβαση και αποτελέσματα
Το 2024, το 31% των υποθέσεων επιλύθηκε μέσω της διαμεσολάβησης των υπηρεσιών της Επιθεώρησης Εργασίας. Αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι το ποσοστό επίλυσης των υποθέσεων είναι σταθερά υψηλό, όπως συνέβη και κατά τα προηγούμενα έτη.
Επίσης, μειώθηκε η ψαλίδα επιλύσεων και συστάσεων προσφυγής στα δικαστήρια από 47% σε 39%.
Όπως διευκρίνισε η κυρία Αντωνοπούλου, οι Επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων συστήνουν την προσφυγή στα αρμόδια δικαστήρια σε υποθέσεις που, λόγω των αντικρουόμενων ισχυρισμών των μερών, δεν μπορούν να καταλήξουν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Το σημαντικό είναι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, το αιτιολογημένο πόρισμα του Επιθεωρητή Εργασίας αποτελεί πυξίδα και ακρογωνιαίο λίθο για το διατακτικό της απόφασης του φυσικού δικαστή.
Επιπλέον, 10% των υποθέσεων κατέληξε σε επιβολή διοικητικών κυρώσεων, ενώ ποσοστό 7% των υποθέσεων ματαιώθηκε.
Ταυτόχρονα, το 2024, παρατηρήθηκε αύξηση των επιβληθέντων προστίμων, με τα περισσότερα πρόστιμα να έχουν επιβληθεί από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων Αθηνών και Κεντρικής Μακεδονίας.
Την ίδια χρονιά, κατατέθηκαν 299 κανονισμοί εργασίας με ενσωματωμένες πολιτικές κατά της βίας και της παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, υποδηλώνοντας μια σταθερή πορεία προς την καλλιέργεια κουλτούρας μηδενικής ανοχής.
Σημειώνεται ότι οι περισσότεροι κανονισμοί εργασίας έχουν κατατεθεί στις μεγάλες Περιφερειακές Ενότητες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ ακολουθούν η Κρήτη και η Κεντρική Ελλάδα.
Στοιχεία πρώτου οκταμήνου 2025
Κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2025, πραγματοποιήθηκαν 1.008 έλεγχοι στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας αναφορικά με τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων ως προς το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τα θέματα της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία.
Από το σύνολο των ελέγχων:
- 825 έλεγχοι ήταν προγραμματισμένοι (ποσοστό 82%),
- 129 πραγματοποιήθηκαν, κατόπιν ανώνυμων καταγγελιών (13%) και
- 54 έλεγχοι διενεργήθηκαν στο πλαίσιο εργατικών διαφορών.
Υπήρχε στόχευση ελέγχων σε συγκεκριμένους κλάδους: στο λιανικό εμπόριο (22%), στην εστίαση (15%), στο χονδρικό εμπόριο (9%) και στα καταλύματα (8%).
Από τους ελέγχους αυτούς, διαπιστώθηκαν συνολικά 62 παραβάσεις, με το ποσοστό παραβατικότητας να φτάνει το 6,15%.
Η εστίαση κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό 23% επί του συνόλου των παραβάσεων, ενώ ακολουθούν το λιανικό και χονδρικό εμπόριο, με ποσοστά 15% και 8% αντίστοιχα.
Τα καταλύματα παρουσιάζουν σχετική συμμόρφωση, με χαμηλότερο ποσοστό παραβάσεων (ποσοστό 6% επί του συνόλου των παραβάσεων).
Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν κατά την εξεταζόμενη περίοδο ανήλθαν σε 120.200 ευρώ, με το 65% να προκύπτει από εργατικές διαφορές, το 22% από επιτόπιους ελέγχους κατόπιν ανώνυμων καταγγελιών και το 13% από προγραμματισμένους ελέγχους.
Συνολικά, μέσα στο πρώτο οκτάμηνο του 2025, διενεργήθηκαν 307 εργατικές διαφορές σχετικά με τη βία και την παρενόχληση στην εργασία, με αυξητική τάση σε σχέση με το 2024 και κορύφωση των καταγγελιών κατά τους θερινούς μήνες.
Το mobbing, δηλαδή το φαινόμενο της λεκτικής βίας, της ψυχολογικής και της ηθικής παρενόχλησης, αποτέλεσε κυρίαρχη μορφή παρενόχλησης, αντιστοιχώντας στο 78% των περιπτώσεων.
Παράλληλα, διαπιστώθηκε αύξηση των εργατικών διαφορών που περιείχαν και σωματική βία συγκριτικά με το 2024.
Αντίθετα, οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση έχουν μειωθεί, με το σχετικό ποσοστό να ανέρχεται σε 5,8% του συνόλου.
Οι εργατικές διαφορές εντοπίστηκαν κυρίως στους κλάδους εστίασης, καταλυμάτων και εμπορίου, οι οποίοι συγκέντρωσαν το 69% των σχετικών καταγγελιών.
Ως προς το προφίλ των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που απασχολούν έως 50 εργαζόμενους, με ποσοστό 66,1%, αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των καταγγελλόμενων επιχειρήσεων, ενώ οι μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως 10 εργαζόμενους, αντιπροσωπεύουν ποσοστό 37,2%.