Σε δυσεπίλυτο πρόβλημα για την κυβέρνηση εξελίσσεται η καθημερινή διαχείριση του προσφυγικού καθώς οι μεταναστευτικές ροές στα νησιά του Βορείου Αιγαίου συνεχίζονται αμείωτες.
Οι νέες καθημερινές αφίξεις δημιουργούν πρόσθετο πονοκέφαλο στις αρμόδιες αρχές ενώ το τραγικό δυστύχημα στη Μόρια που οδήγησε στον θάνατο ενός 5χρονου αγοριού, έρχεται, για μια ακόμη φορά, να υπενθυμίσει τις συνθήκες που επικρατούν στον καταυλισμό. «Όταν έχεις 12.000 άτομα σε χώρο για 3.000, ο θάνατος παραμονεύει παντού και με κάθε τρόπο. Μπορεί να έρθει έτσι μπορεί να έρθει αλλιώς, οι πιθανότητες είναι με το μέρος του θανάτου πάντως», λεγραψε χαρακτηριστικά σε ανάρτησή του ο πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Διεθμούς Αμνηστίας, Γαβριήλ Σακελλαρίδης.
«Η τραγωδία με το 5χρονο παιδί στο σύγχρονο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Μόριας είναι το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» επισημαίνει το ΚΚΕ με ανακοίνωσή του και προσθέτει: «Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, ο συνωστισμός, η έλλειψη στοιχειωδών υποδομών, ειδικά για τα παιδιά, είναι οι πραγματικές αιτίες της τραγωδίας».
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση εξετάζει τις προσφυγικές ροές και υπό το πρίσμα των δυνητικών απειλών για την ασφάλεια της χώρας, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας, ο οποίος υπογράμμισε το ενδεχόμενο να εισρεύσουν στην Ελλάδα και φανατικοί τζιχαντιστές, λόγω των εξελίξεων στα τουρκο-συριακά σύνορα.
Παράλληλα το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αναμένεται να έχει έτοιμο μέσα στον Οκτώβριο, ίσως και στις αρχές του μήνα, το νέο νομοσχέδιο που θα αφορά σε αλλαγές στη διαδικασία ασύλου για τους αιτούντες που έρχονται στη χώρα.
Επιπλέον οι εκκενώσεις κτιρίων αναμένεται να συνεχιστούν ενώ το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες εκφράζει την ανησυχία του για την τύχη των προσφύγων που διέμεναν στις καταλήψεις .Όπως αναφέρει, η ανησυχία πηγάζει από τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι επιχειρήσεις, καθώς «αιτούντες άσυλο-πρόσφυγες (ανάμεσά τους παιδιά και έγκυες γυναίκες) φορτώνονται σε κλούβες και οδηγούνται στη Διεύθυνση Αλλοδαπών».
Στο θέμα αναφέρθηκε και ο πρώην πρωθυπουργός ο οποίος έδωσε «συγχαρητήρια στην "προοδευτική" κυβέρνηση Μητσοτάκη», με αφορμή την εκκένωση του υπό κατάληψη πρώην σχολείου στα Εξάρχεια. Ο Αλέξης Τσίπρας, σε ανάρτησή του στο facebook αναφέρει τα εξής: «Συγχαρητήρια στην "προοδευτική" κυβέρνηση Μητσοτάκη. Τώρα που εκκενώνει τα κτίρια, αποκλείει παιδιά από τα σχολεία και καταργεί το ΑΜΚΑ από τα προσφυγόπουλα, μπορούμε επιτέλους να κοιμόμαστε ασφαλείς...».
Τα «logistics» της κυβέρνησης στο Βόρειο Αιγαίο
Στο μεταξύ οι «αριθμοί» είναι αμείλικτοι. Συνολικά 360 νέοι πρόσφυγες και μετανάστες καταγράφηκαν από τα μεσάνυχτα της Τρίτης μέχρι και τις 4 το απόγευμα της ίδιας ημέρας στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας στη Λέσβο. Μάλιστα οι 62 από αυτούς έφτασαν τα χαράματα στη Λήμνο και μεταφέρθηκαν στη Λέσβο με πλοίο της γραμμής. Στο ίδιο διάστημα στη Χίο πέρασαν 109 άτομα και στη Σάμο 16. Δηλαδή στα νησιά του Βορείου Αιγαίου συνολικά πέρασαν 485 άτομα.
Τη Δευτέρα στη Λέσβο πέρασαν 147 πρόσφυγες και μετανάστες, στη Χίο 75 και στη Σάμο 116. Συνολικά δηλαδή 347 άτομα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία που προέρχονται από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση βορείου Αιγαίου σε λιγότερες από 48 ώρες πέρασαν και καταγράφηκαν στα ΚΥΤ των τριών νησιών 832 νέοι αιτούντες άσυλο.
Στον αντίποδα σε ότι αφορά την προσπάθεια αποσυμφόρησης των νησιών εκατόν πενήντα αιτούντες άσυλο μετακινήθηκαν από τη Σύμη στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης της Κω και της Λέρου ενώ προγραμματίζονται και άλλες μετακινήσεις αιτούντων άσυλο από τη Σύμη προς τα γύρω νησιά μέχρι το τέλος της εβδομάδας.
Εξάλλου, το πρωί της Τρίτης έφτασαν από τη Σάμο στον Πειραιά 380 άτομα, για τα οποία είχε γίνει άρση του γεωγραφικού περιορισμού. Οι αιτούντες θα παραμείνουν για λίγες ημέρες στο κέντρο φιλοξενίας της Κορίνθου και στη συνέχεια θα μετακινηθούν σε άλλα κέντρα. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, για σήμερα προγραμματίζεται η μεταφορά άλλων 300 αιτούντων άσυλο από τη Λέσβο και τη Χίο προς τον Πειραιά.
Την ίδια στιγμή, ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Φάνης Σπανός δήλωσε ότι τα κυβερνητικά σχέδια για δημιουργία δομής προσφύγων στο στρατόπεδο «Γεώργιος Παπαποστόλου» στην περιοχή του Καραβόμυλου αναστέλλονται επ’ αόριστον. H απόφαση ελήφθη προφανώς μετά τις έντονες αντιδράσεις κατοίκων της περιοχής. Ωστόσο, η ανάγκη για τη δημιουργία νέων θέσεων φιλοξενίας είναι άμεση, δεδομένου ότι στα ΚΥΤ στα νησιά συνολικά παραμένουν πάνω από 28.000 αιτούντες άσυλο, ενώ η χωρητικότητα των υποδομών επαρκεί για 10.000 ανθρώπους.
Συγκεκριμένα, την Τρίτη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στη Μόρια της Λέσβου βρίσκονταν 11.395 άτομα (χωρητικότητα 3.000), στη Σάμο 5.385 (χωρητικότητα 650), στη Χίο 3.419 (χωρητικότητα 1.040), στη Λέρο 1.376 (χωρητικότητα 860) και στην Κω 2.957 (χωρητικότητα 816).
Παρά το γεγονός ότι χιλιάδες αιτούντες άσυλο έχουν χαρακτηριστεί «ευάλωτοι» και έχουν λάβει άρση γεωγραφικού περιορισμού, οπότε και θα μπορούσαν να φύγουν από τα νησιά, δεν μπορούν να μεταφερθούν στην ενδοχώρα εφόσον δεν υπάρχουν θέσεις σε καταυλισμούς της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Το προσφυγικό και τα περί "εθνικής ασφάλειας"
«Η κατάσταση στα νησιά είναι δραματική. Εξετάζουμε τις προσφυγικές και μεταναστευτικές εισροές και υπό το πρίσμα των δυνητικών απειλών για την ασφάλεια της χώρας» δήλωσε σήμερα το πρωί ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του ΑΝΤ1. Ο ΥΕΘΑ αναφέρθηκε και στα μέτρα που αποφάσισε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών λέγοντας: «Αποφασίστηκαν συνέργειες με το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας στο Αιγαίο. Ενισχύθηκαν με μέσα και με πρόσθετο προσωπικό τα παρατηρητήρια στο Αιγαίο. Έγινε δανεισμός σκαφών προς στο Λιμενικό Σώμα, επανδρωμένα και με στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού. Η παρουσία των πλωτών μέσων λειτουργεί αποτρεπτικά».
Επιπρόσθετα ο κ. Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε το ενδεχόμενο να εισρεύσουν στην Ελλάδα φανατικοί τζιχαντιστές, λόγω των εξελίξεων στα τουρκο-συριακά σύνορα.
Από την πλευρά του την διαβεβαίωση ότι εντείνονται οι προσπάθειες για την φύλαξη των θαλασσίων συνόρων της χώρας, καθώς και της ανθρώπινης ζωής στην θάλασσα, έδωσε ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Γιάννης Πλακιωτάκης, ο οποίος βρέθηκε στη Χίο. Ο κ. Πλακιωτάκης επιβιβάσθηκε στο πλοίο ανοικτής θαλάσσης «Γαύδος» για να παρακολουθήσει την κοινή άσκηση έρευνας και διάσωσης που διεξάγουν στην Νότια Χίο το Λιμενικό Σώμα, η Frontex και η Πολεμική Αεροπορία.
Στις δηλώσεις του επεσήμανε ότι υλοποιούνται οι πρόσφατες αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ για ενίσχυση σε μέσα και προσωπικό του Λιμενικού Σώματος, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στο έργο του.
Κατάργηση ή οχι του δεύτερου βαθμού ασύλου;
Στο μεταξύ, μέσα στον Οκτώβριο, ίσως και στις αρχές του μήνα, αναμένεται να είναι έτοιμο το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, που θα αφορά σε αλλαγές στη διαδικασία ασύλου για τους αιτούντες που έρχονται στη χώρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ, το υπουργείο δεν θα προχωρήσει τελικά σε κατάργηση του δεύτερου βαθμού ασύλου, δηλαδή των προσφυγών. Πηγές του υπουργείου αναφέρουν ότι το νομοσχέδιο θα αφορά σε βελτίωση των διαδικασιών ασύλου, με σεβασμό στο ευρωπαϊκό δίκαιο, προκειμένου να επιτευχθεί η επιτάχυνση έκδοσης των αποφάσεων.
Πηγές του υπουργείου επισημαίνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι εξετάζεται η συγχώνευση και απλοποίηση των σταδίων παραπομπής στα διοικητικά δικαστήρια, προκειμένου να γίνεται πιο γρήγορα η έκδοση της τελικής απόφασης και άρα η επιστροφή του ατόμου, που λαμβάνει την απόρριψη, προς την Τουρκία.
Στο «στόχαστρο» του νομοσχεδίου αναμένεται, επίσης, να τεθεί και η ευαλωτότητα και να επανεξεταστούν τα κριτήρια απόδοσής της. Κύκλοι του υπουργείου σημειώνουν ότι ο περιορισμός του αριθμού των ευάλωτων θα διευκολύνει τις επιστροφές προς την Τουρκία.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το νόμο 4375 του 2016, καθορίζονται επτά κατηγορίες ορισμού της ευαλωτότητας. Ως ευάλωτοι θεωρούνται οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα άτομα που έχουν αναπηρία ή πάσχουν από ανίατη ή σοβαρή ασθένεια, οι υπερήλικοι, οι γυναίκες σε κύηση ή λοχεία, οι μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα τέκνα, τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλης σοβαρής μορφής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας ή εκμετάλλευσης και τα πρόσωπα με σύνδρομο μετατραυματικής διαταραχής, ιδίως επιζήσαντες και συγγενείς θυμάτων ναυαγίων, καθώς και τα θύματα εμπορίας ανθρώπων. Όσοι ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες εξαιρούνται από το γεωγραφικό περιορισμό στα νησιά και μπορούν να μεταφέρονται στην ενδοχώρα.
Κύκλοι του υπουργείου αναφέρουν ότι σήμερα το 85% όσων φτάνουν στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται ως ευάλωτοι, ποσοστό εξαιρετικά υψηλό που δημιουργεί ερωτηματικά. Φαίνεται ότι προβληματισμό δημιουργεί κυρίως η κατηγορία των ευάλωτων με μετατραυματικό στρες.
Πληροφορίες από ανθρωπιστικές οργανώσεις επιβεβαιώνουν ότι το ποσοστό των ευάλωτων είναι πάνω από το 80% όσων φτάνουν στην Ελλάδα, ωστόσο σπεύδουν να προσθέσουν ότι πρόκειται όντως για ευάλωτους, καθώς και ότι στην πραγματικότητα υπάρχει και ένα ποσοστό όσων έχουν ευαλωτότητες που δεν είναι ορατές (στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος αναφέρεται ως invisible vulnerability), δηλαδή κυρίως ψυχολογικά προβλήματα.
Πηγές της Ύπατης Αρμοστείας παρατηρούν μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι για να γίνει αποτελεσματικά η αξιολόγηση της ευαλωτότητας, αυτό που χρειάζεται είναι κατάλληλα καταρτισμένο και επαρκές σε αριθμό προσωπικό. Εξηγούν επίσης ότι είναι οι πραγματικές συνθήκες που κάνουν τους ανθρώπους τόσο ευάλωτους και ότι τα σωματικά ή ψυχικά τραύματά τους είναι σε πολλές περιπτώσεις πολύ ορατά, καθώς προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές. Επιπλέον, υπενθυμίζουν ότι μπορεί να καταστεί κάποιος ευάλωτος και λόγω της παραμονής του στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης των νησιών. Εξάλλου, σε πρόσφατη έκθεση των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» η υπεύθυνη ψυχικής υγείας της οργάνωσης στη Λέσβο, Κατρίν Μπρούμπακ, σημείωνε ότι «όλο και περισσότερα από τα παιδιά σταματούν να παίζουν, βλέπουν εφιάλτες, φοβούνται να βγουν από τη σκηνή τους και αρχίζουν να αποσύρονται από τη ζωή» και πρόσθετε ότι «κάποια από αυτά σταματούν εντελώς να μιλάνε. Με τον συνωστισμό, τη βία και την έλλειψη ασφάλειας στον καταυλισμό να αυξάνονται, η κατάσταση για τα παιδιά επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα».
Στο ίδιο νομοσχέδιο για το άσυλο εξετάζεται να προβλέπεται η θεσμοθέτηση συστήματος διοίκησης και κανονισμού λειτουργίας στα κέντρα φιλοξενίας της ενδοχώρας, καθώς έχει εντοπιστεί από το υπουργείο ότι ελάχιστα από τα καμπς έχουν θεσμοθετημένο κανονισμό. Επιπλέον, θα ξεκαθαρίζεται και το θέμα της πιστοποίησης, του ελέγχου και της λογοδοσίας των μη κυβερνητικών οργανώσεων, καθώς, όπως αναφέρουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι ίδιες πηγές του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, χρειάζεται να προβλέπεται με σαφήνεια όχι μόνο το πώς εγγράφονται οι οργανώσεις και πώς πιστοποιούνται, αλλά και το πώς λογοδοτούν και πώς εξέρχονται από το μητρώο σε περίπτωση που δεν πληρούν τα κριτήρια που θέτει το κράτος.
Τέλος, στο νομοσχέδιο αναμένεται να υπάρχει σαφής αναφορά για το συνολικό σχέδιο διαχείρισης του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος (masterplan), που ετοιμάζει η κυβέρνηση, προκειμένου να δεσμεύεται με νόμο η πολιτεία ότι θα εκπονεί ένα συνολικό σχέδιο.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Astraparis
Φωτογραφία: Eurokinissi