Το παιχνίδι στην προσχολική ηλικία: Υπάρχει σωστό και λάθος;

Στα πιο καίρια ερωτήματα γύρω από την εκπαίδευση στην προσχολική αγωγή θέλει να δώσει απαντήσεις το 1ο Διεθνές Συνέδριο "Play on Early Education" συνέδριο με τους διεθνούς φήμης καλεσμένους, που θα διεξαχθεί από τις 11 έως τις 13 Απριλίου στην Αθήνα, στο Σεράφειο Κέντρο Αθλητισμού και Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων.

Στο πρώτο πολυδιαδραστικό διεθνές συνέδριο, με θέμα την σημασία και το ρόλο του παιχνιδιού, ειδικοί θα παρουσιάσουν τη δική τους προοδευτική προσέγγιση στην προσχολική εκπαίδευση μέσα από το παιχνίδι που δεν ελέγχεται από τους ενήλικες, αλλά που αναδύεται ελεύθερα μέσα από τις επιθυμίες και τις ανάγκες των ίδιων των παιδιών.

Λίγες ημέρες πριν το συνέδριο, ο εμπνευστής του και Διευθυντής του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής Dorothy Snot, Γιάννης Γιαννούδης, μίλησε στο TheTOC.gr για το ακηδεμόνευτο παιχνίδι στην προσχολική ηλικία, μας ανέδειξε τις θετικές πτυχές του και τη σημασία του στο χτίσιμο ενός ολοκληρωμένου ανθρώπου.

- Ποιες πλευρές του χαρακτήρα μπορεί να αναδείξει το ακηδεμόνευτο παιχνίδι και γιατί είναι καλύτερο από τις παραδοσιακές μορφές;

Το ζητούμενο στις πολύ μικρές ηλικίες είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να δυναμώσουν, να ανεξαρτητοποιηθούν και να αποκτήσουν από νωρίς την ιδιοκτησία της δικής τους ζωής. Αυτό σημαίνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να μαθαίνει στα παιδιά τον τρόπο για να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις, όχι να τα διδάσκει πως να ακολουθούν, σαν πρόβατα, αποφάσεις τρίτων.

Το ακηδεμόνευτο παιχνίδι κάνει ακριβώς αυτό: επιτρέπει στα παιδιά να στήνουν κατά βούληση τους δικούς τους κόσμους και να ζουν μέσα σε αυτούς, μαθαίνοντας από νωρίς να “ζυγίζουν” το ρίσκο που αποφασίζουν να λάβουν και να είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους και τις συνέπειες αυτών. Είναι ακριβώς το αντίθετο από το, ας πούμε, “ακαδημαϊκής προσέγγισης” παιχνίδι, όπου ο δάσκαλος πάντοτε είναι αυτός που δίνει τις εντολές και που συνήθως προσδοκεί και ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα (π.χ.«πάρτε τα lego και φτιάξτε ένα σπιτάκι»).

- Στοχεύετε στην καθολική αλλαγή του εκπαιδευτικού μοντέλου ή σε μία συμπληρωματική προσέγγιση;

Κανείς δεν μπορεί, και δεν πρέπει άλλωστε, να φαντάζεται καθολικότητες στην εκπαίδευση. Αυτό όμως για το οποίο πρέπει να προσπαθούμε, είναι να ανθίζουν όλα τα διαφορετικά λουλούδια. Το play-based learning είναι μία προσέγγιση που επιτρέπει στα παιδιά να ανακαλύπτουν τον κόσμο και τη θαυμαστή διαδικασία της μάθησης, παίζοντας κατ’ επιλογή και σε συνθήκες πραγματικής ζωής.

- Πώς μπορούν οι γονείς να εκπαιδευτούν σε αυτή τη μορφή παιχνιδιού/μάθησης και πώς θα μπορούσαν να την υποστηρίξουν στο σπίτι;

Δεν χρειάζεται κάποια ειδική εκπαίδευση. Χρειάζεται απλώς να δείχνουμε οι ενήλικες σεβασμό στις επιθυμίες των παιδιών, εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους και να τους παρέχουμε την ελευθερία ώστε να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να συμμετέχουμε στη δημιουργία ενός ασφαλούς & ξεκάθαρου πλαισίου, μέσα στο οποίο όλα αυτά θα συμβούν. Από την στιγμή όμως που το πλαίσιο είναι οριοθετημένο και σαφές, η επιλογή της δράσης και η ανάληψη της ευθύνης για το αποτέλεσμα είναι ζήτημα των παιδιών. Το ίδιο ακριβώς χρειάζεται να γίνεται και στο σπίτι. Η ώρα π.χ. αναχώρησης της οικογένειας το πρωί από το σπίτι είναι απόφαση των ενηλίκων, δεν είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης με τα παιδιά. Το τι θα κάνουν όμως τα παιδιά έως εκείνη την ώρα, τι ώρα θα ξυπνήσουν, πως θα παίξουν, τι ρούχα θα φορέσουν και όλα αυτά, όλες αυτές είναι αποφάσεις που πρέπει να αφορούν και τα παιδιά και οφείλουμε να τους επιτρέπουμε να έχουν συμμετοχή στη λήψη τους.

- Μπορεί, και πώς, να συμβάλλει το σχολείο προς αυτή την κατεύθυνση;

Το σχολείο πρέπει να βρίσκει τον τρόπο ώστε τα παιδιά να αγαπήσουν τη διαδικασία ανακάλυψης της γνώσης. Τα παιδιά από την άλλη, συμμετέχουν με χαρά μόνο σε πράγματα που τα αφορούν πραγματικά. Άρα, δουλειά των σχολείων είναι να κατορθώσουν να εμπλέξουν τα παιδιά ενεργά στη διαδικασία της μάθησης. Και για να μπορέσουν να το κάνουν αυτό, πρέπει: α) να είναι στελεχωμένα με δασκάλους που νοιάζονται και αγαπούν αυτό που κάνουν και β) να απεμπλακούν επιτέλους από τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου Παιδείας. Δε γίνεται να συνεχίσει να υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός για τα πάντα. Τα παιδιά που ζουν στο Κολωνάκι με τα παιδιά που ζουν π.χ στην Κομοτηνή ή στην Κάρπαθο δεν έχουν ούτε κοινές παραστάσεις, ούτε κοινές ανάγκες. Γιατί θα πρέπει να κάνουν στο σχολείο ακριβώς τα ίδια πράγματα, τα οποία μάλιστα τα έχει αποφασίσει μια αποκομμένη ομάδα ενηλίκων μέσα σε ένα κλειστό γραφείο? Οι διευθυντές και οι δάσκαλοι των σχολείων πρέπει επιτέλους να αποκτήσουν μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας &ελευθερίας επάνω στη δουλειά τους.

- Το ακηδεμόνευτο παιχνίδι και η σχέση με την μάθηση, είναι κάτι νέο ή είναι η επιστροφή στην ιστορική παράδοση;

Μα είναι αυτό ακριβώς που συνέβαινε και στη χώρα μας πριν από 60-70 χρόνια! Είναι αυτό που ακόμη συμβαίνει στις πολύ φτωχές χώρες του κόσμου, όπου οι ενήλικες έχουν πολύ σημαντικότερα προβλήματα από το να γνωρίζουν ακριβώς που και πως θα παίξουν τα παιδιά τους. Είναι γεγονός δηλαδή ότι η μεταπολεμική ευζωία στο δυτικό κόσμο, αφαίρεσε σε μεγάλο βαθμό την ελευθερία από το παιχνίδι των παιδιών και το μετέτρεψε σε απολύτως ελεγχόμενη διαδικασία, για λόγους ασφαλείας αλλά και βελτιστοποίησης της μέτρησης του εκπαιδευτικού αποτελέσματος.

Περάσαμε όμως στο άλλο άκρο, στην εποχή όπου σε πολλές προηγμένες χώρες θεωρείται αδιανόητο να βγουν π.χ.τα παιδιά να παίξουν μόνα τους, στο δρόμο. Έτσι όμως αφαιρούμε από τα παιδιά κάθε δυνατότητα αυτονόμησης και ανεξαρτητοποίησης μέσα από το παιχνίδι και τα μαθαίνουμε να διαβιούν σε ένα αποστειρωμένο και απολύτως ελεγχόμενο από εμάς περιβάλλον. Για αυτό γίνονται π.χ. ενήλικες 20 χρονών που μπορεί να έχουν πανεπιστημιακές γνώσεις και πτυχία, να αγνοούν όμως π.χ. πως να διαλέξουν ένα κιλό φρέσκα ψάρια…

- Μπορεί το ακηδεμόνευτο παιχνίδι και αυτή η ελεύθερη αλληλεπίδραση του παιδιού με το περιβάλλον του, να αποκαλύψει τον καλύτερο τρόπο/περιβάλλον εκπαίδευσης για κάθε περίπτωση παιδιού;

Φυσικά! Το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και η εκπαίδευση οφείλει να τον σέβεται. Μέσα από το παιχνίδι, εύκολα κάθε παιδί βρίσκει δρόμους και ενδιαφέροντα που μπορούν να το βοηθήσουν να πορευθεί στη ζωή του με ενθουσιασμό και δημιουργικότητα. Κυρίως όμως, μέσα από το παιχνίδι κάθε παιδί αυτονομείται, ανεξαρτητοποιείται, μαθαίνει να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματα του, να βρίσκει λύσεις στα δικά του προβλήματα και εντέλει να δυναμώνει και να λειτουργεί από πολύ νωρίς ως υπεύθυνος και ελεύθερος πολίτης. Το ακηδεμόνευτο παιχνίδι βοηθά την ατομική ενδυνάμωση και εξέλιξη κάθε παιδιού, ακριβώς διότι του επιτρέπει να κατακτήσει με ενθουσιασμό τα πράγματα που του αρέσουν, όχι αυτά που εμείς επιλέγουμε.

- Θα μπορούσαν, εξελικτικά, τα αποτελέσματα αυτού του συνεδρίου αλλά και των μελλοντικών, να προσφέρουν στη συμβατική εκπαίδευση συμβουλές για την εξέλιξη των κλασσικών μεθόδων;

Το πρόβλημα είναι ότι όσοι έρχονται συνειδητά σε ένα τέτοιο συνέδριο είναι ήδη κοντά στη φιλοσοφία του, συνεπώς έρχονται για να γίνουν ακόμη καλύτεροι κι όχι για να ακούσουν κάτι εντελώς καινούριο ή να τους πείσουμε για αυτό. Αυτοί που πραγματικά θα έπρεπε να είναι εκεί ώστε να ακούσουν κάτι που δεν έχουν ακούσει ποτέ, δεν πρόκειται να έλθουν! Η αλήθεια είναι όμως ότι σε ολόκληρο τον κόσμο, η έννοια του παιχνιδιού στην εκπαίδευση αρχίζει να κερδίζει έδαφος απέναντι στις ακαδημαϊκές προσεγγίσεις.

Ο κόσμος του μέλλοντος άλλωστε, που δε θα αφήνει χώρο στον άνθρωπο για μηχανιστικού τύπου εργασίες, θα απαιτεί όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που ενισχύονται μέσα από το ακηδεμόνευτο παιχνίδι: κριτική & συνθετική σκέψη, ταχύτητα στην αντίληψη, γρήγορη και πολυεπίπεδη λήψη αποφάσεων, προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, καινοτομία και ανάληψη πρωτοβουλίας. Όλα αυτά δύσκολα διδάσκονται στην τάξη, εύκολα όμως αφομοιώνονται σε ένα βουνό π.χ., όπου μια ομάδα παιδιών παίζοντας αποφασίζει να κατασκευάσει με φυσικά υλικά μία καλύβα!

Μάθετε περισσότερα για το συνέδριο

https://www.facebook.com/playonearlyeducation

https://www.instagram.com/playonearlyathens/

https://twitter.com/PlayEarly

Χορηγός Επικοινωνίας TheTOC.gr.

Ακολουθήστε τη σελίδα του TheTOC.gr στο Facebook και κερδίστε διπλές προσκλήσεις για παραστάσεις!

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr